Σήμα κινδύνου από Μπορέλ: Τουρκία και Ρωσία εκτροχίασαν τη ”μεσογειακή τάξη πραγμάτων” της ΕΕ

07:08 27/8/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Μάιος 2024 Ασκήσεις του τουρκικού ναυτικού 

Έντονη ανησυχία για την παρουσία της Τουρκίας και της Ρωσίας στη Βόρεια Αφρική και στη Λιβύη εξέφρασε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Ζοζέπ Μπορέλ. Οι προβληματισμοί του Υπατου Εκπροσώπου εκφράζονται λίγες μόλις ημέρες πριν το άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών της Ε.Ε. (29 Αυγούστου) στο οποίο θα συμμετάσχει και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και ενώ βρίσκεται στην τελική ευθεία η διαβούλευση μεταξύ

Ε.Ε, Κύπρου και Ελλάδας το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας (Great Sea Interconnector) με την Τουρκία να απειλεί το όλο εγχείρημα.

Ο κ. Μπορέλ μιλώντας την Κυριακή 25 Αυγούστου στο συνέδριο Quo Vadis Europa στο Σανταντέρ τόνισε ότι η τουρκική και ρωσική επιρροή εκτροχίασε τη ”μεσογειακή τάξη πραγμάτων” (European order) της ΕΕ.

«Οι βάσεις στις ακτές της Λιβύης δεν είναι πλέον ευρωπαϊκές»

”Θα πρέπει να ανησυχούμε για το τι συμβαίνει στην Αφρική. Όταν πρωτοήρθα στις Βρυξέλλες, οι Γάλλοι και οι Ιταλοί βρίσκονταν στη Λιβύη. Δεν ήταν πάντα σε αρμονία, αλλά ήταν παρόντες. Σήμερα, δεν έχει απομείνει κανένας Ευρωπαίος στη Λιβύη - μόνο Τούρκοι και Ρώσοι”, δήλωσε ο Μπορέλ σύμφωνα με όσα μεταδίδει ο Euobserver.

″Οι βάσεις κατά μήκος των ακτών της Λιβύης δεν είναι πλέον ευρωπαϊκές- ανήκουν στην Τουρκία και τη Ρωσία. Αυτή δεν είναι η μεσογειακή τάξη που οραματιστήκαμε” τόνισε ο κ. Μπορέλ σύμφωνα με την ίδια πηγή η οποία σημειώνει ότι τα σχόλιά του αντανακλούν μια ευρύτερη πραγματικότητα, όπου δυνάμεις μεσαίου βεληνεκούς, όπως η Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, καθώς και η Ρωσία, έχουν εντείνει την οικονομική και πολιτική προσφορά τους σε κράτη της βόρειας Αφρικής και άλλα της ηπείρου.

Δόκιμοι του λιβυκού στρατού σε άσκηση μπροστά σε κοινό που περιλαμβάνει τον πρωθυπουργό της χώρας, τον διοικητή της τουρκικής εκπαιδευτικής αποστολής και άλλους αξιωματούχους, σε τελετή αποφοίτησης στην Τρίπολη της Λιβύης, Τρίτη, 8 Φεβρουαρίου 2022. (AP Photo/Yousef Murad)

«Αρπακτικά» στη Μεσόγειο

Στο δημοσίευμα επισημαίνεται ότι η Τουρκία έχει παράσχει μεγάλα ποσά στρατιωτικής βοήθειας στην υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση του πρωθυπουργού, Αμπντελ Ντμπεϊμπά, με αντάλλαγμα δικαιώματα έρευνας και παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ύδατα νότια της Κρήτης που διεκδικεί η Λιβύη. 

Η Ρωσία έχει επίσης επικεντρώσει την προσφορά της σε κράτη σε όλη την Αφρική γύρω από τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, χρησιμοποιώντας συνήθως τον μισθοφορικό της βραχίονα, την ομάδα Wagner.

Η Τουρκία έχει επίσης υποσχεθεί να ανοικοδομήσει το διεθνές αεροδρόμιο στην πρωτεύουσα της Λιβύης, Τρίπολη, το οποίο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια σφοδρών μαχών το 2014, σε ένα κοινό έργο με ιταλικές εταιρείες, σημειώνει ο Euobserver ο οποίος ωστόσο επισημαίνει η Ιταλία εξακολουθεί να είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος της Λιβύης.

″Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο Ντμπεϊμπά συμφώνησαν να αναβιώσει τη συνθήκη φιλίας του 2008 που είχε υπογραφεί με τον πρώην ηγέτη της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι, βάσει της οποίας, μεταξύ άλλων έργων, η Ιταλία θα πληρώσει για την κατασκευή ενός παράκτιου αυτοκινητόδρομου από τα σύνορα της Τυνησίας με την Αίγυπτο” αναφέρεται στο δημοσίευμα. 

Υπενθυμίζεται ότι ο Μπορέλ, του οποίου η πενταετής θητεία ως Ύπατου Εκπροσώπου της  ΕΕ θα λήξει τις επόμενες εβδομάδες και στη θέση του θα αναλάβει η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλας, έχει επανειλημμένα ασκήσει κριτική στη φθίνουσα διπλωματική επιρροή της ΕΕ στην Αφρική.

Προσεχώς και «Επίτροπος για τη Μεσόγειο» στην ΕΕ

Στο μεταξύ, ασκείται έντονη κριτική στην ΕΕ, καθώς αδυνατεί να αντιμετωπίσει τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη και άλλες χώρες της Αφρικής με αποτέλεσμα να έχει συνάψει σειρά συμφωνιών με κράτη όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Μαυριτανία, όπου προσφέρεται οικονομική στήριξη με ανταλλάγματα αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Η δε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε, αμέσως μετά την επανεκλογή της τον Ιούλιο, ότι θα διορίσει Επίτροπο για την Μεσόγειο όπου ο υπεύθυνος του νέου χαρτοφυλακίου θα πρέπει να εστιάσει και στις σχέσεις με τα κράτη της ευρύτερης περιοχής.

Όμως οι δηλώσεις του Μπορέλ απηχούν τους προβληματισμούς αρκετών Ευρωπαίων πολιτικών και πολιτών που βλέπουν την ΕΕ να δείχνει ανοχή στη Τουρκία καθώς, ως επιτήδιος ουδέτερος, εκτός από τις σχέσεις που διατηρεί με την Ρωσία διαφοροποιείται και στο ζήτημα της κρίσης στη Μέση Ανατολή με σαφή στήριξη της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς, αλλά και της σύμπλευσή της με οργανώσεις που υποστηρίζονται από το Ιράν.

Η αντιδυτική ρητορική της Τουρκίας, ο περιορισμός των ελευθεριών στο εσωτερικό της χώρας και οι διώξεις τον αντιφρονούντων, οι πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στη Συρία, οι αξιώσεις της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο και η στάση της στο Κυπριακό, δεν εμποδίζουν τη γείτονα να διαπραγματεύεται για διεύρυνση των σχεσεών της με την ΕΕ, με τους ηγέτες της Ένωσης να δείχνουν μια πρωτόγνωρη ανοχή η οποία δεν συνάδει με τις αρχές και τις αξίες που φέρεται ότι πρεσβεύει.

Οι πλατφόρμες πετρελαίου είναι ορατές στον ορίζοντα σε διεθνή ύδατα κοντά στη Λιβύη, στη Μεσόγειο Θάλασσα, Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2022. (AP Photo/Petros Karadjias)

Το καλώδιο που ενόχλησε την Άγκυρα

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η συμμετοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ στο άτυπο Συμβούλιο των Ευρωπαίων Υπουργών Εξωτερικών στις 29 Αυγούστου γίνεται έπειτα από τη συναίνεση Ελλάδας και Κύπρου την ώρα που βρίσκεται σε διαβούλευση το  σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου, στο οποίο εμπλέκεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και λίγες εβδομάδες έπειτα από τις τουρκικές αντιδράσεις στις έρευνες του Levoli Relume στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου.

Το έργο, ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ( Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί το έργο με 657 εκατομμύρια ευρώ), συναντά εμπόδια στην ολοκλήρωσή του καθώς οι αξιώσεις της Τουρκίας στην περιοχή  προκαλούν γεωπολιτικό ρίσκο και υπάρχει ζήτημα σχετικά με την ανάληψη της ευθύνης για τον επιμερισμό του κόστους αν το έργο διακοπεί λόγω ενεργειών της Άγκυρας. 

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ «η Great Sea Interconnector, θυγατρική εταιρεία ειδικού σκοπού του ΑΔΜΗΕ, συστάθηκε τον Ιανουάριο 2024, ως φορέας υλοποίησης και χρηματοδότησης του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης - Κύπρου - Ισραήλ.

Το σκέλος του έργου που αφορά στην κατασκευή της διασύνδεσης Κρήτης - Κύπρου έχει ξεκινήσει από τα τέλη του 2023 με στόχο την ενσωμάτωση της Κύπρου – του τελευταίου μη διασυνδεδεμένου κράτους - μέλους της ΕΕ – στο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Στην επόμενη φάση του έργου, και το Ισραήλ, που επίσης αυτή τη στιγμή δεν συνδέεται ηλεκτρικά με τους γείτονές του, θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού του, αποκτώντας τη δυνατότητα να αυξήσει, περαιτέρω και ταχύτερα, τη συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό του ισοζύγιο».

Στο μεταξύ στους προβληματισμούς της Κύπρου η Κομισιόν με επιστολή της διαβεβαίωσε όλους τους εμπλεκόμενους ότι θα αναλάβει όλα τα απαιτούμενα διπλωματικά μέσα που έχει στη διάθεση της για να αποτρέψει οποιανδήποτε παρέμβαση στην κατασκευή του έργου.

Όπως μεταδίδει το philenews και άλλα κυπριακά μέσα ενημέρωσης, η επιστολή από τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ για την ηλεκτρική διασύνδεση θεωρείται μεν θετική εξέλιξη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν εκλαμβάνεται ως επίσημη ανάληψη του κόστους του γεωπολιτικού κινδύνου από την ΕΕ «καθώς δεν πείθει για την προθυμία ή ετοιμότητα των Βρυξελλών να παρεμποδίσουν μια παρέμβαση της Τουρκίας για αναστολή του έργου ή πολύ περισσότερο για ανάληψη από την ΕΕ του ενδεχόμενοι οικονομικού κόστους σε περίπτωση διακοπής του έργου με ευθύνη της Τουρκίας».

Υπό αυτές τις συνθήκες οι δηλώσεις του Μπορέλ δεν είναι παρά μια επισήμανση για τον κίνδυνο η Τουρκία να καταστεί περιφερειακή δύναμη, κρατώντας παράλληλα εξαρτημένη την ΕΕ όχι μόνο στη διαχείριση του μεταναστευτικού αλλά και στον τομέα της Ενέργειας.

Πηγές: Euobserver,  philenews, Cyprus Mail