ΣΜΕ: Πόσο βιώσιμη δραστηριότητα είναι η εξόρυξη

07:57 28/2/2025 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ορυχείο στο Κιρόβοχραντ της Ουκρανίας (AP Photo/Efrem Lukatsky)

«Είναι η εξόρυξη μία βιώσιμη δραστηριότητα; Μία οφειλόμενη απάντηση» τιτλοφορείται άρθρο του Αθανασίου Κεφάλα, προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής Εορτασμού των 100 Χρόνων του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων & προέδρου της Imerys Greece, στον απόηχο των εξελίξεων των τελευταίων ημερών, που έχουν φέρει στο προσκήνιο- μέσω Ουκρανίας αυτή τη φορά- το θέμα των κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών και της σημασίας τους για την Ευρώπη.

Αθ. Κεφάλας

Κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών είναι οι σημαντικές γεωπολιτικές

ανακατατάξεις, οι αναδυόμενες προκλήσεις και η αυξανόμενη αβεβαιότητα στη παγκόσμια σκηνή.

Η Ευρώπη έχει αντιληφθεί την αδύναμη στρατηγική της θέση, το έλλειμα ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της και προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της, να κερδίσει το χαμένο έδαφος και να σταθεί αντάξια απέναντι σε ΗΠΑ, Κίνα και BRICS. Η βαριά βιομηχανία έχει αποτελέσει παραδοσιακά την ατμομηχανή της ανάπτυξης πολλών ευρωπαϊκών οικονομιών. Όμως οι αυξανόμενες περιβαλλοντικές ανησυχίες, η μείωση των γνωστών κοιτασμάτων ορυκτών πόρων στην Ευρώπη καθώς και ο ανταγωνισμός από χώρες με χαμηλότερο κόστος παραγωγής και χαμηλά ρυθμιστικά πλαίσια θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του βιομηχανικού τομέα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται σε ανησυχητικά μεγάλο βαθμό από εισαγόμενες πρώτες ύλες γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε γεωπολιτικές αναταράξεις και διακυμάνσεις τιμών λόγω και της υποχώρηση της επιρροής της στη διεθνή σκηνή που θέτουν προκλήσεις συνεργασίας για ενιαία και αποφασιστική ευρωπαϊκή φωνή.

Σ’ αυτό το πλαίσιο αστάθειας και αβεβαιοτήτων η χώρα μας δίνει το δικό της αγώνα για να αντιμετωπίσει σειρά προκλήσεων, να ανακτήσει το χαμένο έδαφος της δεκαετούς κρίσης και να πλησιάσει το οικονομικό επίπεδο της ευρωζώνης. Κεντρικός στόχος η βιώσιμη ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία με εργαλεία που εξασφαλίζουν την διατηρήσιμη ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας.

Η σταθερότητα που επέδειξε ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και τα διατηρούμενα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του στην παγκόσμια αγορά, αποδεικνύουν τις δυνατότητές του να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα του νέου παραγωγικού υποδείγματος που αναζητά η χώρα μας.

Παρ’ όλα αυτά ακόμα υπάρχει κάποια δυσπιστία για την φύση της εξορυκτικής βιομηχανίας όσον αφορά στη συμβολή της στη διατηρήσιμη ανάπτυξη. Ας δούμε όμως τις προκλήσεις και τις απαντήσεις του κλάδου στα ερωτήματα που τίθενται.

Περιβάλλον. Η εξόρυξη των ορυκτών πόρων απασχολεί για μία μικρή περίοδο την επιφάνεια του εδάφους και στη συνέχεια αυτή επαναποδίδεται σε νέες ή και στις προϋπάρχουσες χρήσεις. Τα παραδείγματα πολλά και στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς με την επανεγκατάσταση γεωργικών χρήσεων, τη δημιουργία αμπελώνων αλλά και την εγκατάσταση πεδίων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως φωτοβολταϊκά, διαμόρφωση ψυχαγωγικών πάρκων και χώρων θεματικού τουρισμού.

Οι πρακτικές καταπολέμησης της δημιουργίας σκόνης αλλά και οι σύγχρονες τεχνολογίες δέσμευσης της σκόνης στη πηγή δίνουν πλέον υποδειγματική αποτελεσματικότητα στην προστασία του ατμοσφαιρικού αέρα.

Αντίστοιχα η ευρεία εφαρμογή πρακτικών ανακύκλωσης οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης φρέσκου νερού και για τις τελικές εκροές στους αποδέκτες εφαρμόζονται τεχνικές αποτελεσματικού καθαρισμού.

Κοινωνία. Η εξορυκτική βιομηχανία συνεργάζεται με τις τοπικές κοινωνίες για τη δημιουργία και υλοποίηση από κοινού ενός αναπτυξιακού οράματος της τοπικής οικονομίας αλλά και των απαραίτητων υποδομών. Η διαφάνεια στη λειτουργία και η λογοδοσία στα θέματα κοινού ενδιαφέροντος αποτελούν προϋπόθεση για την ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού που οδηγούν στην αποδοχή της εξόρυξης. Οι δημοσιευόμενες από τον ΣΜΕ επιδόσεις στα 12 κριτήρια Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελούν σημείο αναφοράς σε πανευρωπαϊκή κλίμακα.

Η παροχή απασχόλησης είναι συγκριτικό πλεονέκτημα του εξορυκτικού κλάδου, όμως απαιτείται πλέον και το προσφερόμενο ασφαλές και υγιεινό εργασιακό περιβάλλον καθώς και οι ευκαιρίες συνεχούς εκπαίδευσης και αξιοκρατικής εξέλιξης μέσα στον οργανισμό.

Οικονομία. Η συνεισφορά στην ελληνική οικονομία έχει επανειλημμένα δημοσιευθεί και είναι από τις σημαντικότερες των επιμέρους παραγωγικών κλάδων. Όμως πρέπει να επισημανθεί ότι σταδιακά αυξάνεται η προστιθέμενη αξία των προϊόντων που βασίζονται σε ορυκτά ενώ προσφέρονται πλέον συνδυαστικά υπηρεσίες και προϊόντα. Στην ενεργειακή μετάβαση που αποτελεί από τις σημαντικότερες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η επάρκεια σε ορυκτές πρώτες ύλες αποτελεί στρατηγική πρόκληση αλλά και ευκαιρία για την διεξοδικότερη μεταλλευτική έρευνα εντοπισμού τέτοιων κοιτασμάτων στη χώρα μας. Η διάρκεια της δυνατότητας ανταπόκρισης των γνωστών κοιτασμάτων στην αυξανόμενη ζήτηση είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα που την απάντηση βρίσκουμε ήδη στην αξιοποίηση παλιών αποθέσεων με νέες τεχνολογίες, στην χρήση εξελιγμένων μεθόδων τηλε-εντοπισμού πιθανών νέων κοιτασμάτων με νέα γεωλογικά μοντέλα καθώς και στην εφαρμογή ανακύκλωσης και πρακτικών κυκλικής οικονομίας που μειώνουν τη ζήτηση φρέσκων ορυκτών, χωρίς να την υποκαθιστούν πλήρως.

Καινοτομία-Ψηφιακή Μετάβαση. Η εξορυκτική βιομηχανία παύει σταδιακά μία κλασσικού τύπου βιομηχανία. Σύγχρονες τεχνολογίες, μη εξαιρουμένης της Τεχνητής Νοημοσύνης, χρησιμοποιούνται στη δημιουργία ψηφιακών γεωλογικών μοντέλων, στον εμπλουτισμό μεταλλευμάτων και στην «έξυπνη επεξεργασία» ορυκτών, όπως τα τελικά προϊόντα μαρμάρου. Τα βαριά μηχανήματα σταδιακά γίνονται ηλεκτροκίνητα με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, εφοδιάζονται με εξοπλισμό που μειώνει την έκθεση των εργαζομένων σε κόπωση και ανασφαλείς συνθήκες. Τα εργοστάσια κατεργασίας σταδιακά περνούν από τους αυτοματισμούς στη ψηφιακή εποχή με ασφαλέστερες συνθήκες λειτουργίας και αποτελεσματικότερη ανάκτηση των χρήσιμων ορυκτών.

Η εξέλιξη των επιχειρηματικών προοπτικών εξαρτάται και από την ευσυνειδησία και ζήτηση των καταναλωτών, των επενδυτών και των ρυθμιστικών αρχών για ένα βιώσιμο κόσμο. Όμως αδιαμφισβήτητα η εξορυκτική δραστηριότητα ασκείται με συμμόρφωση στις απαιτήσεις του τριγώνου της Βιώσιμης Ανάπτυξης και με ανταπόκριση στις προκλήσεις της Ψηφιακής Εποχής.

Ο διαχρονικός ρόλος του εξορυκτικού κλάδου στην ανάπτυξη και προαγωγή της ευημερίας του ανθρώπινου είδους και της χώρα μας θα συνεχιστεί διότι ο κλάδος αυτός εξελίσσεται, προσαρμόζεται στις εκάστοτε απαιτήσεις και δικαιωματικά συγκαταλέγεται στους οδηγούς της Βιώσιμης Ανάπτυξης.