Στέφανος Παρασκευόπουλος, Πρωτοπορία στην Αρχιτεκτονική (1926-1976)

07:11 12/1/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

.

Η «στενοχωρία», για να χρησιμοποιήσω τον αρχαίο όρο, ανάγκασε πάμπολλους Έλληνες κατά την αρχαιότητα να μετοικίσουν σε άλλα μέρη ανά τη Μεσόγειο. Ιδιαίτερα κατά τη νεότερη και σύγχρονη εποχή η στενότητα χώρου—όχι τόσο η γεωγραφική όσο η μεταφορική στενότητα στην Ελλάδα—ώθησε αναρίθμητους ’Ελληνες να αναζητήσουν επαγγελματική και επιστημονική ευρυχωρία ακόμη και σε άλλες ηπείρους. Η αιμορραγία του εγχώριου ταλέντου εξακολουθεί και σήμερα, και διεκτραγωδείται ως brain drain.    

Η σταδιοδρομία του αείμνηστου Στέφανου Παρασκευόπουλου, καθηγητή της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Μίσιγκαν

στο Άνν Άρμπορ από τη δεκαετία του 1950 έως τον τόσο πρόωρο θάνατό του το 1976, δείχνει πόσο φτώχυνε σε επιστημονικό δυναμικό η μεταπολεμική Ελλάδα και πόσο εμπλουτίστηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες όταν, ως πτυχιούχος του ΕΜΠ και υπότροφος του Ιδρύματος Φούλμπραϊτ, μετέβη στο Μίσιγκαν για μεταπτυχιακές σπουδές το 1953.

Η επιστημονική προκοπή του εκεί  ήταν ταχύτατη. Από τη θέση του επισκέπτη λέκτορος το 1955-56 καταξιώθηκε ως διορισμένος Τακτικός Καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 1964. Δίδαξε Κτηριολογία και Αρχιτεκτονική Σύνθεση καθώς και πλήθος άλλων μαθημάτων όπως αυτό των Οπτικών Αρχών και της Οικοδομής.

Ανατρέχοντας στον δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) τόμο Στέφανος Παρασκευόπουλος, Πρωτοπορία στην Αρχιτεκτονική 1926-1976, επιμ. Σοφία Παρασκευοπούλου, Εκδόσεις ΚΑΠΟΝ,  Αθήνα, 2022,  ο αναγνώστης, ακόμη και ο μη ειδικός, εντυπωσιάζεται από την πολυσχιδή δημιουργικότητά του. Συγκινεί ιδιαίτερα η διορατική, για την εποχή εκείνη, ευαισθησία με την οποία πάντρεψε την αρχιτεκτονική με την κοινωνική προβληματική.  

.

Από την αρχή απασχόλησε τον Στέφανο Παρασκευόπουλο το διεθνές πρόβλημα της στέγασης των κοινωνικώς ασθενεστέρων και άλλων ομάδων όπως οι ηλικιωμένοι και οι μαθητές. Στις ΗΠΑ ο Παρασκευόπουλος εξεπόνησε, μεταξύ πολλών άλλων, πρωτοποριακές εργασίες ειδικά για οικιστικές μονάδες μειονοτήτων, κυρίως Αφροαμερικανών πολιτών. 

Ήταν περίζητος ομιλητής και εισηγητής αρχιτεκτονικών προτάσεων. Προσκλήθηκε να καταθέσει τις απόψεις του ενώπιον αρμόδιας Υποεπιτροπής της Γερουσίας το 1963 και τακτικά σε άλλους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, στις ΗΠΑ. Στο εξωτερικό, για παράδειγμα, ήδη το 1956-7 μελέτησε, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, οικιστικά, στεγαστικά και οικονομικά προβλήματα επί τόπου στην Ινδονησία. 

.

Το 1965 ο αρχιτέκτων και πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης, όταν πληροφορήθηκε τη συμβολή του Στέφανου Παρασκευόπουλου στην αξιοποίηση πλαστικών στην οικοδομή, έσπευσε να ζητήσει τη σύμπραξή του. Στη Βραζιλία προσκλήθηκε το 1970, μαζί με συνάδελφο χημικό, από την κυβέρνηση της χώρας ως ο κατ’εξοχήν ειδήμων στη στέγαση και τη χρήση πλαστικών υλικών στην κατοικία. 

Εξεπόνησε την αρχιτεκτονική μελέτη του υψηλότερου κτηρίου στη Λατινική Αμερική, του κτηρίου 70 ορόφων της Εταιρείας Peugeot στο Μπουένος Άιρες. Από την αρχιτεκτονική γραφίδα του προήλθε επίσης το Κτήριο του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας στην Ουάσιγκτον.  

.

Προσηνής, ευγενικός, πνευματώδης, ήταν ένας ευπατρίδης ο οποίος ουδέποτε ξέχασε την Ελλάδα. Κατ’ αυτόν, η Ελλάδα ήταν μια αιώνια ιδέα. Μεταλαμπάδευσε μέσα από την έρευνα και την πανεπιστημιακή διδασκαλία του στην ξενιτειά τη διαύγεια και την κομψότητα της κλασικής Αττικής.

Το παρόν βιβλίο στηρίζεται σε πρωτογενές αρχειακό υλικό (με σχέδια, φωτογραφίες, κ.ά.) που συνέλεξε και επιμελήθηκε η αρχιτέκτων  Σοφία Παρασκευοπούλου, η κόρη του. Επίσης καταθέτουν μαρτυρίες, εκτός από τους ομοτέχνους του, η σύζυγος του Στέφανου Πανδώρα Παρασκευοπούλου και η πρωτότοκη κόρη τους Άννα Μαρία. 

.

Το πόνημα αυτό συνιστά ένα κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας της αρχιτεκτονικής όπως διαμορφώθηκε επί σχεδόν τρεις δεκαετίες από έναν Έλληνα αριστοτέχνη διεθνούς κύρους. Σε μια εποχή που οι θετικές επιστήμες στις ΗΠΑ καταγίνονταν με την εξερεύνηση του διαστήματος, ο Στέφανος Παρασκευόπουλος ανέδειξε διακριτικά τα σημαντικά επίτευγματα της επίγειας τέχνης της αρχιτεκτονικής. 

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕΗ τελετή παράδοσης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2023Το Άμστερνταμ ετοιμάζεται για τη μεγαλύτερη έκθεση Βερμέερ που έχει γίνει ποτέ