Συμβούλια Ιδρύματος: Αποδιοπομπαίοι τράγοι των αμαρτιών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (και όχι μόνο)

11:17 4/9/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Οι πρόσφατες παραιτήσεις πολλών από τα μέλη των Συμβουλίων Ιδρύματος (ΣΙ) των ΑΕΙ πυροδότησαν το δημόσιο διάλογο με εκατέρωθεν κατηγορίες και αφορισμούς. Όπως σε όλα τα θέματα σφοδρής αντιδικίας η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, έτσι και στο θέμα των ΣΙ νομίζω ότι είναι αυθαίρετη και άδικη η θέση που παίρνουν, τόσο αυτοί που συντάσσονται με την κυβερνητική άποψη ότι για τις δυσλειτουργίες στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ φταίει ο Νόμος 4009/2011 (ή νόμος Διαμαντοπούλου, ο οποίος μεταξύ

άλλων εισήγαγε και τον θεσμό των ΣΙ) όσο και αυτοί που κατηγορώντας την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας για αυθαιρεσία δεσμεύονται ότι θα αποκαταστήσουν και θα ενισχύσουν τον θεσμό. Έτσι, χωρίς καμία αξιολόγηση.

Γιατί, μήπως πέρασαν από κάποια αξιολόγηση τα ΣΙ προτού γίνουν από την κυβέρνηση ο αποδιοπομπαίος τράγος στον οποίο φορτώθηκαν όλες οι αμαρτίες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Όσο θα έχουμε υπουργούς παιδείας που θα φιλοδοξούν να συνδέσουν τη θητεία τους στο ΥΠΠΕΘ με μία ακόμη μεταρρύθμιση ή θα αλλάζουν όσα βρίσκουν από τους προκατόχους τους χωρίς ούτε μία στοιχειώδη αποτίμηση, θεωρώ ότι δεν πρέπει να μας προκαλούν εντύπωση τα όσα τραγελαφικά συμβαίνουν στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (αλλά και των άλλων βαθμίδων). Αμφιβάλλω αν διαβάζει κανείς στο Υπουργείο Παιδείας τις εκθέσεις πεπραγμένων που εκ του νόμου υποχρεούνται να υποβάλουν τα ΣΙ. Όχι ότι πρόκειται για ενδιαφέροντα κείμενα, αλλά σίγουρα θα εντόπιζαν εκεί πολύ περισσότερα επιχειρήματα εναντίον των ΣΙ από όσα τους προσφέρει η πιπίλα του «νεοφιλελευθερισμού». Είναι, για παράδειγμα, πολύ εντυπωσιακό πόσες ώρες συναντήσεων των μελών των ΣΙ έχουν δαπανηθεί χωρίς να είναι ορατό από την πανεπιστημιακή κοινότητα κανένα αποτέλεσμα.

Στην προσπάθεια να αποτιμήσουμε ψύχραιμα την πολιτεία των ΣΙ, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά δεν συγκροτήθηκαν ποτέ όπως όριζε ο νόμος. Τα δεκαπενταμελή ΣΙ ήταν στην πραγματικότητα δεκατετραμελή, καθώς ποτέ δεν εκλέχτηκε ο εκπρόσωπος των φοιτητών σε αυτά. Είναι απορίας άξιον πώς όσοι νομοθέτησαν τότε πρόβλεψαν μια διαδικασία κατά την οποία οι φοιτητές ενός ιδρύματος θα εκλέγουν έναν εκπρόσωπό τους με ετήσια θητεία! Όταν εδώ και δεκαετίες οι φοιτητές αδυνατούν να συμφωνήσουν για τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών, όταν δεν υπάρχει ΕΦΕΕ, όταν δεν στέλνουν εκπροσώπους τους ούτε στις Γενικές Συνελεύσεις (ΓΣ) των Τμημάτων στα οποία σπουδάζουν, πώς θα συμφωνούσαν στο πρόσωπο του μοναδικού εκπροσώπου τους; Επιπλέον, κανείς δε νοιάζεται για την απουσία τους. Ο νόμος δεν είχε σχετική πρόβλεψη και τα μέλη των ΣΙ προφανώς ψιθύριζαν ό,τι και εμείς στις ΓΣ των τμημάτων μας: αφού οι φοιτητές επιλέγουν να μη συμμετέχουν, κακό του κεφαλιού τους.

Κοντολογίς, η εμπειρία των ΣΙ επιβεβαιώνει ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είναι διατεθειμένο να δεχτεί έναν ακόμη πόλο εξουσίας ή έστω ελέγχου του, ενώ οι πολιτικοί και τα κόμματα δεν πρόκειται να πάψουν να συμπεριφέρονται στο πανεπιστήμιο σαν να είναι το πατρογονικό τους αμπελοχώραφο.

Είναι έωλο το επιχείρημα περί ευρείας συμμετοχής των μελών ΔΕΠ των ΑΕΙ κατά τις εκλογές των εσωτερικών μελών, το οποίο χρησιμοποιείται για να πείσει ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει αποδεχτεί τα ΣΙ. Από πού και ως πού η συμμετοχή σε μια δημοκρατική διαδικασία εκλαμβάνεται ως εμπιστοσύνη σε έναν θεσμό; Ρώτησαν αυτούς που συμμετείχαν στις ηλεκτρονικές εκλογές πριν από τέσσερα χρόνια τι πιστεύουν σήμερα για τα Συμβούλια; Εδώ ακόμη και συνάδελφοι που ζήτησαν την ψήφο μας και εκλέχτηκαν στα ΣΙ το 2012 για να αποχωρήσουν αργότερα λαμβάνοντας υψηλές διοικητικές θέσεις στο Πανεπιστήμιο, κατηγορούνται σήμερα από το ΣΙ ότι δεν το λαμβάνουν υπόψη κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η πρόσφατη έκθεση πεπραγμένων του ΣΙ του ΕΚΠΑ είναι αποκαλυπτική για τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται προκειμένου να παρακαμφθεί ο έλεγχος από το ΣΙ.

Είναι ειρωνικό να χαρακτηρίζουν οι πολέμιοί του τον Νόμο 4009 ως «προσπάθεια απο-δημοκρατικοποίησης των Πανεπιστημίων». Μάλιστα, ανάμεσα σε αυτούς συναντά κανείς και πρυτάνεις, οι οποίοι διοικούσαν χωρίς να δίνουν λόγο σε κανέναν, ορίζοντας οι ίδιοι τους αναπληρωτές τους αλλά και τα μέλη των Συγκλήτων, επιμένοντας να έχουν υπό απόλυτο έλεγχο τους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Έρευνας των ΑΕΙ (όπου συγκεντρώνονται μεγάλα ποσά από ερευνητικά προγράμματα, σημαντικό μέρος των οποίων διαχειρίζονται οι πρυτάνεις, οι αναπληρωτές τους και επιτροπές που διορίζουν οι ίδιοι), εμποδίζοντας την ίδρυση των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου στα ΑΕΙ, στα οποία, κατά τον νόμο, θα περιερχόταν η περιουσία και οι πόροι του κάθε ιδρύματος.

Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εμφανίστηκε όψιμα ως συνήγορος της μεταρρύθμισης Διαμαντοπούλου. Ωστόσο, επί των ημερών της κυβέρνησης Σαμαρά άρχισε το ξήλωμα του νόμου και μεταξύ άλλων πολλών άλλαξε ένα σημαντικό σημείο του που αφορούσε στα Συμβούλια: πρόκειται για τον ορισμό του πρύτανη από το ΣΙ που θα είχε την ευθύνη της επιλογής του. Στο Συμβούλιο έμεινε τελικά μόνο η αρμοδιότητα να επιλέγει τους υποψηφίους πρυτάνεις που στη συνέχεια τίθενται στην κρίση των μελών ΔΕΠ. Δεν ξέρω αν με τον τρόπο που προέβλεπε αρχικά ο Νόμος θα είχαμε καλύτερους πρυτάνεις. Σίγουρα πάντως αυτός ο τρόπος επιλογής πρύτανη είναι περισσότερο συμβατός με τη λειτουργία των ΣΙ σε εκείνα τα ξένα πανεπιστήμια τα οποία αποτέλεσαν το μοντέλο της Διαμαντοπούλου. Η Διαμαντοπούλου θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει εκείνο ακριβώς το μοντέλο των πανεπιστημίων του εξωτερικού και να νομοθετήσει ένα πολυμελές Συμβούλιο που θα αποτελείτο από επιφανείς προσωπικότητες, επιστήμονες, επαγγελματίες, καλλιτέχνες, αθλητές, επιχειρηματίες, όλους ευρείας αποδοχής και, ει δυνατόν, αποφοίτους του Πανεπιστημίου. Αντ' αυτού, σε όλα τα ΣΙ τη συντριπτική πλειονότητα αποτελούσαν οι πανεπιστημιακοί, οι οποίοι, όσο άξιοι επιστήμονες και αν ήταν, δεν απέφυγαν σφάλματα τόσο στον τρόπο άσκησης των καθηκόντων τους όσο και στην αντιμετώπιση των έκρυθμων καταστάσεων που δημιουργήθηκαν κατά τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του Νόμου.

Η παρούσα κυβέρνηση θα είχε καταργήσει τα ΣΙ επί υπουργίας Μπαλτά αν, όπως λέγεται, δεν είχαν θέσει βέτο οι δανειστές. Είναι και αυτό ένα σύμπτωμα του παραλογισμού που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια: οι δανειστές εμποδίζουν την κυβέρνηση να προχωρήσει στην κατάργηση ενός θεσμού με τον οποίο εκείνη είναι σφόδρα αντίθετη, αλλά την ίδια στιγμή δεν κάνουν τίποτα απολύτως για να τον προστατέψουν από την απαξίωση στην οποία τον υποβάλλει η ίδια αυτή κυβέρνηση με λόγια αλλά και πράξεις όπως η πολύ πρόσφατη παράταση της θητείας των μελών της...

Κοντολογίς, η εμπειρία των ΣΙ επιβεβαιώνει ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είναι διατεθειμένο να δεχτεί έναν ακόμη πόλο εξουσίας ή έστω ελέγχου του, ενώ οι πολιτικοί και τα κόμματα δεν πρόκειται να πάψουν να συμπεριφέρονται στο πανεπιστήμιο σαν να είναι το πατρογονικό τους αμπελοχώραφο. Καθόλου τυχαίο αν λάβει κανείς υπόψη ότι πολλοί εξ αυτών έδρεψαν τις πρώτες τους δάφνες στους «δημοκρατικούς αγώνες» μέσα στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα και στις ατέρμονες συνελεύσεις.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.