Τα πολλά διλήμματα που προκύπτουν από το πόλεμο στην Μέση Ανατολή

10:13 18/10/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Του Δημήτρη Τριανταφύλλου, (Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και Κύριος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων [ΔΙΣ]

Οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή με το πόλεμο μεταξύ έναν κρατικό δρώντα και έναν μη κρατικό δρώντα – μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς – είναι ανησυχητικές. Οι συνέπειες του πολέμου, είτε λήξει δια μαγείας αύριο, είτε έχει διάρκεια, είναι ήδη μαζί μας. 

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι άμεση προτεραιότητα πρέπει να είναι η επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος διότι η περαιτέρω παράταση

του θα εντείνει την ριζοσπαστικοποίηση εκατέρωθεν και την απομάκρυνση οποιαδήποτε ουσιαστικής και βιώσιμης λύσης.

Η απομάκρυνση και η εξολόθρευση της Χαμάς, της Ισλαμικής Τζιχάντ, και άλλων ισλαμικών τρομοκρατικών οργανώσεων είναι απαραίτητη προϋπόθεση, όπως είναι το γεγονός ότι δεν μπορούν να αγνοηθούν οι ανάγκες και τα θέλω των αγανακτισμένων, των άθλιων – δηλαδή, του παλαιστινιακού λαού – και τα υπαρξιακά διλήμματα των  Εβραίων που απειλούνται με αφανισμό. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε την πολυτέλεια του εφησυχασμού παρασυρόμενοι από την ηθική τύφλωση που καταβάλλει τους πρωταγωνιστές και των υπόλοιπο κόσμο. 

’Όπως ξεκάθαρα δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, «Ακόμη και οι πόλεμοι έχουν κανόνες.» Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, εξέφρασε ξεκάθαρα το δίλημμα που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα δυτικά κράτη προ ημερών: «Στεκόμαστε στο πλευρό του Ισραήλ και βέβαια έχει το δικαίωμα το Ισραήλ να δρομολογήσει την αυτοάμυνά του πάντα με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, έτσι ώστε να μην επεκταθεί αυτή η ανθρωπιστική καταστροφή και σε άλλους αμάχους». 

Πέραν της ανησυχίας νέων κυμάτων προσφύγων προς την Ευρώπη δια της Ελλάδος και την Κυπριακή Δημοκρατία, υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω όξυνσης του λαϊκισμού κατά των μεταναστών και με το αίτημα της μη παραμονής τους στην Ελλάδα, όπως σίγουρα προβληματίζει το γεγονός ότι οι σχετικά λίγοι (σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες) μουσουλμάνοι κάτοικοι της χώρας θα γίνουν πιο ριζοσπαστικοποιημένοι και θα αυξηθούν αυτοί που είναι αντίθετοι με την παρουσία τους.

Παρακολουθούμε με προβληματισμό πως η πρόσφατη απαγόρευση διαδηλώσεων υπέρ των Παλαιστινίων στην Γαλλία, λόγω αύξησης αντισημιτικών επεισοδίων και πράξεων, δύσκολα μπορεί να επιβληθεί. Το ζήτημα είναι πως θα προστατευθούν οι ευάλωτοι δημοκρατικοί θεσμοί μας χωρίς να διαταραχθεί η δημόσια τάξη και οι ασφάλεια όλων των πολιτών της χώρας. Οι μανιχαϊστικές αντιλήψεις περί καλού και κακού που κυριαρχούν στην συγκεκριμένη περίπτωση, με έντονα χαρακτηριστικά ταυτοτικής και θρησκευτικής διαμάχης, θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε μια ευρύτερη σύγκρουση πολιτισμών που θα δυσκολέψουν ιδιαίτερα τις δυτικές κοινωνίες με σημαντικό αριθμό μουσουλμανικού πληθυσμού στην επικράτειά τους

Πέραν τούτου, η κλιμάκωση της σύγκρουσης που ξεκίνησε με τις βάναυσες τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά αμάχων Εβραίων πολιτών του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου σχετίζεται άμεσα με τις γεωπολιτικές μεταβολές τις οποίες βιώνουμε τα τελευταία έτη ωθώντας πολλούς κρατικούς δρώντες να αναθεωρήσουν πάγιες θέσεις και πολιτικές κατευθύνσεις στην διεθνή σκακιέρα.

Η προσέγγιση του Ισραήλ με μουσουλμανικές χώρες όπως το Μαρόκο, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και το Σουδάν δια των Συμφωνιών του Αβραάμ το 2020 και η πρόοδος στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ ανακάτεψε την τράπουλα βάζοντας στο περιθώριο την προτεραιότητα επίλυσης του παλαιστικού ζητήματος και περιορίζοντας την επιρροή του Ιράν στην περιοχή, ιδιαίτερα σε συσχετισμό με την ανερχόμενη και φιλόδοξη Σαουδική Αραβία.

Ως εκ τούτου, οι αραβικές χώρες είναι εξαιρετικά αναστατωμένες και επηρεασμένες από τις εξελίξεις. Από τη μία, οι ηγεσίες τους διατηρούν προφανώς μια ουσιαστική εχθρότητα προς την Χαμάς, η οποία αποτελεί απειλή για το πρότυπό διακυβέρνησης τους, καθώς είναι ουσιαστικά ένα κόμμα που είναι ταυτόχρονα δημοφιλές και ισλαμιστικό. Από την άλλη, επιδίδονται σε μια διαδικασία προσέγγισης με το Ισραήλ. Αλλά οι δημόσιες απόψεις τους είναι συντριπτικά φιλοπαλαιστινιακές και αυτή τη στιγμή χαίρονται για την ηχηρή επιτυχία της επιχείρησης της Χαμάς κατά του Ισραήλ. Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες κυβερνώνται ουσιαστικά από αυταρχικά καθεστώτα, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουν τις δομικές τάσεις της κοινής τους γνώμης παρόλο το γεγονός ότι μερικές καλούνται από τις εξελίξεις να δρουν ως διαμεσολαβητές.

Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία όπου ο Ισλαμιστής Πρόεδρός της κατανοεί ότι υπάρχει τεράστιο χάσμα μεταξύ του κοινού αισθήματος υπέρ των Παλαιστινίων το οποίο συμμερίζεται και τα συμφέροντα, την ασφάλεια, και την συνάφεια της χώρας του στην περιοχή εάν δεν τηρήσει μια στάση που να εξισορροπεί μεταξύ της ασφάλειας και της εσωτερικής συνοχή της Τουρκίας με το κοινό αίσθημα.

Αδιαμφισβήτητα τα διαχρονικά λάθη του Ισραήλ και των ανίκανων παλαιστινιακών ηγεσιών όπως και μέρους της διεθνούς κοινότητας, είναι πολλά παρά τις ουσιαστικές προσπάθειες επίλυσης των διαφορών μεταξύ τους αλλά δίχως επίλυση (ουσιαστικά μια βιώσιμη λύση δυο κρατών), τον πολιτικό και στρατιωτικό αφοπλισμό της Χαμάς, την προοπτική της ανάπτυξης του παλαιστινιακού πληθυσμού, και της κατάλληλες συνθήκες ασφάλειας για τον εβραϊκό πληθυσμό του Ισραήλ θα βρισκόμαστε πάντα στα πρόθυρα μιας γενικευμένης και βίαιης σύγκρουσης που θα απειλεί ολοένα και περισσότερο τον τρόπο ζωή μας και το σύστημα αξιών μας κάνοντας μας τις κοινωνίες μας πιο επιρρεπείς στο λαϊκισμό και την ανασφάλεια.

Related...Ισραήλ - Χαμάς: Πόλεμος μέχρις εσχάτων;Οι συνέπειες του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στην περιφερειακή ασφάλειαΠόλεμος στη Μέση Ανατολή: Ποια θα είναι η συνέχεια