Θα μπορούσε στα αλήθεια η κρίση στην Ουκρανία να οδηγήσει στη χρήση πυρηνικών όπλων;

07:09 3/3/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η κρίση στην Ουκρανία έκανε πραγματικότητα ένα σενάριο το οποίο, παρά τις προειδοποιήσεις που είχαν προηγηθεί, λίγοι φαίνεται πως θεωρούσαν όντως πιθανό: Η Ρωσία εξαπέλυσε μια γενικευμένη εισβολή εναντίον της Ουκρανίας, αρχίζοντας έναν πόλεμο μεταξύ δύο κρατών που η Ευρώπη είχε να δει δεκαετίες. Ακολούθως, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, απέναντι στην επιβολή σκληρών κυρώσεων και την παροχή υποστήριξης από άλλες ευρωπαϊκές χώρες προς την Ουκρανία, αναφέρθηκε στο πυρηνικό οπλοστάσιο

της χώρας του, σε μια κίνηση που προκάλεσε έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης μιας ούτως ή άλλως γενικευμένης σύγκρουσης σε έναν ολέθριο Γ′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και η εικόνα στη Δύση φαίνεται σε μεγάλο βαθμό πως είναι ότι πρόκειται επί της ουσίας για μια προειδοποίηση Πούτιν προς άλλες χώρες να μην κλιμακώσουν την εμπλοκή τους στην Ουκρανία, δεν είναι λίγοι αυτοί που επισημαίνουν ότι και η ίδια η ρωσική εισβολή ήταν από πολλές απόψεις απρόβλεπτη- ή, για την ακρίβεια, κάτι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως θα έκανε στα αλήθεια ο Ρώσος πρόεδρος.

Γενικά μιλώντας, η ρωσική στρατηγική εκλαμβάνει τα πυρηνικά όπλα ως μέσο αποτροπής, προβλέποντας τη χρήση τους σε περιπτώσεις χρήσης πυρηνικών όπλων εναντίον της Ρωσίας ή συμμάχων της, επίθεσης που θέτει σε κίνδυνο τις ίδιες τις πυρηνικές δυνατότητες της Ρωσίας (και ως εκ τούτου την ικανότητά της να προβεί σε αντίποινα) ή υπαρξιακής απειλής σε βάρος της Ρωσίας στο πλαίσιο ενός συμβατικού πολέμου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:Πόσα πυρηνικά όπλα έχει η Ρωσία

Ως εκ τούτου, με βάση αυτά τα δεδομένα (και έχοντας υπόψιν ότι η απόφαση χρήσης πυρηνικών όπλων είναι εκ των πραγμάτων μια πολύπλοκη υπόθεση), φαίνεται αρκετά δύσκολο να ληφθεί και να υλοποιηθεί μια απόφαση σπασίματος του «πυρηνικού ταμπού» από τη ρωσική πλευρά, ακόμα και εν μέσω της πρωτοφανούς κρίσης που αποτελεί ο πόλεμος στην Ουκρανία- επίσης, δεν φαίνεται να έχει αλλάξει το ρωσικό πυρηνικό «posture», παρά τις δηλώσεις Πούτιν.

Τα «αδιανόητα» σενάρια

Ωστόσο, ακόμα και έτσι, δεν μπορεί να παραβλέπει κανείς πως η μεγάλης κλίμακας ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που άρχισε στις 24 Φεβρουαρίου ήταν κάτι που, παρά τις προειδοποιήσεις κυβερνήσεων της Δύσης, εθεωρείτο και πάλι από τους περισσότερους «δύσκολο να συμβεί»...μέχρι που συνέβη. Επίσης, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι εχθροπραξίες συνεχίζονται, και είναι άγνωστο εάν οι διαπραγματεύσεις που έχουν δρομολογηθεί θα οδηγήσουν σύντομα σε κατάπαυση πυρός. Σε αυτό το πλαίσιο, και δεδομένου ότι οι ειδικοί σε θέματα πυρηνικών όπλων εκ των πραγμάτων πρέπει να εξετάζουν «αδιανόητα» ενδεχόμενα, δεν μπορούν να λείπουν διάφορα σενάρια.

Ακόμη και αν μια πλήρης «πυρηνική ανταλλαγή», με μαζικές εκτοξεύσεις πυραύλων «από το μηδέν» φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη (δεδομένου ότι πρόκειται για μια διαδικασία με δικλείδες ασφαλείας), εξετάζονται και εξαιρετικά επικίνδυνα σενάρια σταδιακής κλιμάκωσης και εκτροχιασμού: Σε κείμενό της στην ιστοσελίδα του Bulletin of the Atomic Scientists, η Dr. Φραντσέσκα Τζιοβανίνι, εκτελεστική διευθύντρια του Project on Managing the Atom (Belfer Center for Science and International Affairs, John F. Kennedy School of Government Harvard University) παρουσιάζει ένα «αδιανόητο» σενάριο που θα «μπορούσε να συμβεί στην πραγματική ζωή»: Μια παρατεταμένη σύγκρουση φθοράς στην Ουκρανία χωρίς διαφαινόμενο τέλος, ένα «επώδυνο αδιέξοδο», που εξελίσσεται σε πόλεμο αντοχής, ο οποίος όμως αργά γυρνά υπέρ της αμυνόμενης Ουκρανίας, με το κόστος για τη Ρωσία να αυξάνεται σε κάθε επίπεδο και τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν να καταλήγει σε απόφαση χρήσης ενός τακτικού πυρηνικού όπλου στην Ουκρανία για να αλλάξει την κατάσταση υπέρ του, παρουσιάζοντας μια «αποφασιστική νίκη»- ακόμα και με τον κίνδυνο τρομακτικού εκτροχιασμού της όλης κατάστασης.

Η ίδια υπογραμμίζει πως η Ρωσία έχει ακόμα πολλές συμβατικές/ μη πυρηνικές επιλογές, πριν πάει σε κάτι τέτοιο, και «παράθυρα» διπλωματίας και διαπραγματεύσεων ανοίγουν, προσθέτοντας ωστόσο πως «αυτό που καθιστά τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων υπαρκτή ως ενδεχόμενο, (αν και όχι πιθανή) για μένα είναι η αδιαμφισβήτητη αξία της ως μήνυμα. Η χρήση ενός ή παραπάνω τακτικών πυρηνικών όπλων θα ήταν μια ξεκάθαρη προσπάθεια από τον Πούτιν να διασπάσει την ενότητα της Δύσης και να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα κάποιων χωρών του ΝΑΤΟ. Θα έδειχνε επίσης μια και καλή την αποφασιστικότητά του να κάνει ό,τι χρειάζεται για να επιτύχει τους πολιτικούς και στρατηγικούς του στόχους. Δεν λέω ότι αυτό είναι ένα πιθανό σενάριο, μα όντως ανησυχώ» γράφει σχετικά.

Ερωτηθείσα περαιτέρω για το σενάριο αυτό, η Dr. Τζιοβανίνι δηλώνει στη HuffPost Greece πως «η πιθανότητα της χρήσης ενός τακτικού πυρηνικού όπλου για να λυγίσει τους Ουκρανούς δεν είναι μηδενική. Δεν λέω πως είναι πιθανή αυτή τη στιγμή, μα μεσομακροπρόθεσμα είναι ένα ενδεχόμενο. Αυτό που θα καθορίσει το αποτέλεσμα είναι η διάρκεια της κλιμάκωσης και τα αυξανόμενα κόστη που θα έπρεπε να πληρώσει ο Πούτιν. Ειδικότερα: Όσο περισσότερο συνεχίζεται το αδιέξοδο, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα ο Πούτιν, προκειμένου να “νικήσει”, να καταλήξει σε μια πυρηνική επίθεση με τακτικά πυρηνικά όπλα (μικρότερης ισχύος δηλαδή- πάντα σε σχέση με τα στρατηγικά)».

Επιπρόσθετα, συνεχίζει, «όσο περισσότερες “αποστασίες” μπορεί να έχει στο εσωτερικό- μεταξύ των ολιγαρχών και σημαντικών στρατηγών- τόσο περισσότερο μπορεί να νιώθει να πιέζεται να τελειώσει τον πόλεμο μια και καλή. Τα τακτικά πυρηνικά όπλα δεν έχουν σχεδόν καθόλου στρατιωτική αξία: Το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφής μπορεί να προκληθεί με παραδοσιακή ισχύ πυρός. Μα αυτό που κάνουν τα τακτικά πυρηνικά είναι το εξής: Δίνουν το σήμα πως ο Πούτιν είναι πρόθυμος να σηκώσει οποιοδήποτε κόστος για να λυγίσει την αντίσταση των Ουκρανών. Σε αυτό το σενάριο, υποθέτω, ο Ζελένσκι πιθανότατα θα εγκατέλειπε τη χώρα για να αποφύγει η Ουκρανία μια πυρηνική επίθεση».

«Όλες οι επιλογές»

Ένα άλλο σενάριο που έχει κυκλοφορήσει είναι αυτό μιας «προειδοποιητικής πυρηνικής βολής» από τη Ρωσία- ενδεχομένως σε κάποια απομακρυσμένη περιοχή, ως προειδοποίηση προς τη Δύση. Ερωτηθείς για αυτό, ο Φρανσουά Ντίαζ- Μορίν, ανεξάρτητος ερευνητής και σύμβουλος που εδρεύει στη Βαρκελώνη και network affiliate του Center for International Security and Cooperation (Stanford University) λέει στη HuffPost Greece πως «δεν βλέπω τη σκόπιμη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων υπό τη μορφή μιας “προειδοποιητικής βολής” ως πολύ πιθανό ενδεχόμενο».

Τα πυρηνικά όπλα, τονίζει, είναι πολύ διαφορετικής φύσης από τα συμβατικά: «Ξεκάθαρα η χρήση πυρηνικών όπλων θα έσπαζε ένα ταμπού εναντίον της χρήσης τους στον πόλεμο που έχει αντέξει εδώ και πάνω από 75 χρόνια. Μια τέτοια ενέργεια από τη Ρωσία θα πυροδοτούσε άμεση αντίδραση από τη Δύση και πιθανότατα θα κλιμακωνόταν ταχύτατα. Ο Πούτιν το ξέρει αυτό. Από την άλλη πλευρά, έχουμε κάνει συλλογικά λάθος για τις προηγούμενες ενέργειες του Πούτιν πάνω από μια φορά. Οπότε θα έπρεπε όλοι να είμαστε προετοιμασμένοι για οποιοδήποτε σενάριο».

Όπως λέει ο κ. Ντιάζ- Μορίν, ο κίνδυνος χρήσης πυρηνικών όπλων κατά τον πόλεμο Ουκρανίας- Ρωσίας «ξεκάθαρα αξίζει να λαμβάνεται σοβαρά. Η κατάσταση δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο τεταμένη, και οποιοσδήποτε λάθος υπολογισμός από την κάθε πλευρά θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνική κλιμάκωση. Αυτή τη στιγμή ο Πούτιν έχει ακόμα όλες τις επιλογές στο τραπέζι, περιλαμβανομένης της πιθανής χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Τώρα, το ρίσκο επίσης εξαρτάται από τις αντιδράσεις της Δύσης στις ξεκάθαρες πυρηνικές απειλές του Πούτιν. Ξεκάθαρα ως τώρα δεν έχουμε δει κάποια αντίδραση από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία σε αυτή την άποψη. Οι σύμμαχοι διατηρούν τις πυρηνικές τους στάσεις (postures) αμετάβλητες, και αυτό είναι καλό. Μα φυσικά το επίπεδο ετοιμότητας αυξάνεται ως αποτέλεσμα της απόφασης του Πούτιν να θέσει τις δυνάμεις αποτροπής της Ρωσίας σε υψηλό συναγερμό. Αυτό που δεν θα αμφισβητήσουμε είναι πως ο Πούτιν σοβαρολογεί ως προς τα πυρηνικά».

Συνεχίζοντας, υπογραμμίζει την ανάγκη αποφυγής ενός λάθους ή μιας λανθασμένη εκτίμησης: «Για να αποφύγουμε οποιονδήποτε λάθος υπολογισμό που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πυρηνική κλιμάκωση, είναι σημαντικό η Ρωσία και οι ΗΠΑ να διατηρήσουν συνεχή επικοινωνία στο υψηλότερο στρατιωτικό επίπεδο και να αφήνουν τον άλλο να ξέρει για τα σχέδιά τους. Το Πεντάγωνο ζήτησε από τη Μόσχα τη δημιουργία “πίσω καναλιών” που θα επέτρεπαν τέτοια επικοινωνία και θα ελαχιστοποιούσαν πολύ τον κίνδυνο κλιμάκωσης».

Σε κάθε περίπτωση, ο ερευνητής υπενθυμίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης: «Αυτή τη στιγμή η Ρωσία εμπλέκεται σε έναν πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας, μα κανείς δεν ξέρει εάν ο Πούτιν εξετάζει άλλους χώρους δοκιμών στην Ευρώπη, περιλαμβανομένης μιας επίθεσης σε χώρα- μέλος του ΝΑΤΟ. Ένα ατύχημα θα ήταν επίσης δυνατόν- για παράδειγμα το ενδεχόμενο μιας αναμέτρησης μεταξύ ρωσικών μαχητικών δυνάμεων και δυνάμεων του ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες ημέρες. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ως προς το πιο σενάριο είναι το πιθανότερο ως προς τον πυρηνικό κίνδυνο. Υπάρχουν διάφορες οδοί ακούσιας κλιμάκωσης και μια χρήση κατά λάθος λόγω ενός λάθος υπολογισμού είναι, κατά την άποψή μου, πιο πιθανή από οποιαδήποτε σκόπιμη χρήση. Μα, όπως είπα, θα έπρεπε να ετοιμαζόμαστε εξίσου για οποιοδήποτε ενδεχόμενο».

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Τι απέγινε η Πολεμική Αεροπορία της Ρωσίας και γιατί δεν έχει «εμφανιστεί» στην ΟυκρανίαΈντεκα πράγματα που πρέπει να έχει κάποιος έτοιμα σε περίπτωση που ξεσπάσει πυρηνικός όλεθροςΟ Αμπράμοβιτς πουλάει την Τσέλσι και δίνει τα χρήματα στα θύματα του πολέμου της Ουκρανίας