Θεσσαλονίκη: Από την παλιά πόλη του 19ου αιώνα ως την γιορτή της απελευθέρωσης του ΕΛΑΣ

08:12 28/10/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Το εξώφυλλο του βιβλίου: «Η γιορτή της Ελευθερίας. Ο ΕΛΑΣ οργανώνει πάνδημο εορτασμό για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, 2 Νοεμβρίου 1944 »

Η εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου, άμεσα συνδεδεμένη με την γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26/19) δίνει την ευκαιρία στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης να ξεχωρίσει έξι  λευκώματα με πλούσιο εικονογραφικό

υλικό που αποτυπώνουν τις μεταπλάσεις της πόλης της Θεσσαλονίκης στην οποίας είναι Πολιούχος, στο πέρασμα από τον 19ο αι. στον 20ό και 21ο αιώνα. Σημαντικά ιστορικά μνημεία, τοπία, κτίρια αλλά και η καθημερινότητα των κατοίκων ιδωμένα ποικιλόμορφα μέσα από τον φακό φωτογράφων, αρχιτεκτόνων και επιστημόνων. Πρόκειται για τα εξής:

Θεσσαλονίκη 1870 – 1917: Το τέλος της παλιάς μας πόλης

Συλλογικό έργο

Θεσσαλονίκη 1870 – 1917: Το τέλος της παλιάς μας πόλης (Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης)

Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον εκθεσιακό χώρο της Βίλας Καπαντζή στη Θεσσαλονίκη (15 Νοεμβρίου 2017 – 18 Φεβρουαρίου 2018).
Αποτελεί μια εξιστόρηση για την ακμή και το απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης στον σχεδόν μισό αιώνα που σημάδεψε την πρώτη μετάβασή της από τους μέσους χρόνους στη νεωτερική εποχή, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Ελλάδα, από την κοινοτική οργάνωση στο ομοιογενές εθνικό κράτος, από την εύφλεκτη ξυλόπηκτη πόλη στα μέγαρα από μπετόν αρμέ, από τα δαιδαλώδη αδιέξοδα στις χαράξεις του σχεδίου Εμπράρ.

Το εξώφυλλο του βιβλίου: Η Πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκης

Συλλογικό έργο

Η Πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη: Ο χώρος, οι άνθρωποι, η ιστορία (Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος)

Επιμέλεια:  Έλλη Γκαλά-Γεωργιλά 

Εκκλησιαστική Σκάλα, Πύργος της Αποβάθρας, El Monturo, πλατεία Ολύμπου, πλατεία Ελευθερίας. Μέσα από τις ονομασίες διαγράφεται η πορεία ενός τόπου, συνυφασμένη με τις ζωές των ανθρώπων που έζησαν και έδρασαν σ′ αυτόν. Για αιώνες, πόλεμοι, επιθέσεις, λεηλασίες εναλλάσσονται με περιόδους ακμής και ευημερίας. Και αργότερα, ένα πολύβουο και ετερόκλητο πλήθος εργάζεται, εμπορεύεται, διασκεδάζει αλλά και δίνει το ”παρών” σε γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία.

Το εξώφυλλο του βιβλίου: Μια ανήσυχη βόλτα. Φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη του ’70Μια ανήσυχη βόλτα. Φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη του ’70 (MOMUS)

Φωτογράφος: Στέργιος Τσιούμας 

Επιμέλεια: Ηρακλής Παπαϊωάννου

Μετάφραση: Chris Markham 

 «…Η “ανήσυχη βόλτα” του Τσιούμα συμπίπτει χρονικά με την εποχή που η Θεσσαλονίκη συγκροτείται  ακόμη σε σύγχρονο αστικό περιβάλλον με διαρκώς εκτεινόμενο δίκτυο πολυώροφων κτιρίων, ασφαλτοστρωμένων δρόμων, φαναριών, πεζοδρομίων κ.λπ. Ενδεικτική είναι η σκηνή με τις τετράγωνες πλάκες πεζοδρομίου που μονοπώλησαν τη αισθητική της πόλης μέχρι πρόσφατα. Με θαυμαστικό σημειώνεται η χαμηλή πυκνότητα διαφημιστικών πληροφοριών, ενώ άρωμα εποχής αναδίδουν οι αφίσες από κέντρα διασκέδασης. Στις ατμοσφαιρικές νυχτερινές λήψεις, καταγράφονται ιστορικά “ξενυχτάδικα” όπως οι Αναμνήσεις, ο κακόφημος Αλίτσος της πλατείας Βαρδάρη καθώς και το Flou, ένα από τα πρώτα μπαράκια της πόλης.

Μια άλλη ενότητα συντίθεται από βιτρίνες κεντρικών δρόμων όπως Τσιμισκή, Εγνατία και Βενιζέλου. Η μετωπική παρατήρηση αναδεικνύει εδώ τη χαλαρή στρατηγική και άμεση αισθητική στην παρουσίαση των αγαθών, επιτρέποντας την αβίαστη εξαγωγή συμπερασμάτων για τις καταναλωτικές διεργασίες που στο μεταξύ τέθηκαν σε εφαρμογή. Η Διεθνής Έκθεση αντίστοιχα προβάλλει ως κύτταρο νεωτερικής αρχιτεκτονικής, μέσα από τον σχεδιασμό των περιπτέρων…»

Το εξώφυλλο του βιβλίου: «Άρις Γεωργίου: Θεσσαλονίκη αυτεπαγγέλτως»Άρις Γεωργίου: Θεσσαλονίκη αυτεπαγγέλτως (MOMUS)(. . .) Όλες αυτές οι φωτογραφίες του Άρι Γεωργίου μοιάζει να έχουν βγει από κάποιο «μυθιστόρημα» που περιέχει όχι μόνο την αφήγηση του δημιουργού, αλλά και την «αφήγηση» που σκαρώνει ο υποψιασμένος και εξοπλισμένος με γνώση και βιώματα παρατηρητής. Πέρα από την αναμφισβήτητη καλλιτεχνική τους αξία, οι φωτογραφίες του Α. Γ. καταγράφουν και διασώζουν σκηνές και στιγμές της καθημερινότητας, λεπτομέρειες από το «περιθωριακό» μελαγχολικό πρόσωπο της πόλης στο φωτισμό της συγκεκριμένης εποχής. Επιπλέον, στο βαθμό που μπορούν να αφηγούνται, να συμβολίζουν, να παραπέμπουν και να αποκαλύπτουν, οι εικόνες αυτές ανοίγουν προνομιακά παράθυρα στο παρελθόν. (. . .) (Από την παρουσίαση της έκδοσης)Φωτογράφος: Άρις Γεωργίου

Μετάφραση:Lucy Miles, Richard Carr

Επιμέλεια: Στέργιος Καράβατος Το εξώφυλλο του βιβλίου: «Θεσσαλονίκη. Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό του Αριστοτέλη Ζάχου, 1912-1917»Θεσσαλονίκη. Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό του Αριστοτέλη Ζάχου, 1912-1917 (Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή - Μουσείο Μπενάκη / Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής)

Η έκδοση φιλοδοξεί να αναδείξει το ανέκδοτο, στο μεγαλύτερο μέρος του ,φωτογραφικό αρχείο του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου, το οποίο αφορά στη Θεσσαλονίκη της περιόδου 1912-1917.

Κείμενα: Άγγελος Δεληβορριάς, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, Νικόλαος Κ. Μουτσόπουλος

Μετάφραση: Geoffrey Cox

Το εξώφυλλο του βιβλίου: «Η γιορτή της Ελευθερίας. Ο ΕΛΑΣ οργανώνει πάνδημο εορτασμό για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, 2 Νοεμβρίου 1944 »

Πάνος Θεοδωρίδης

Η γιορτή της Ελευθερίας: Ο ΕΛΑΣ οργανώνει πάνδημο εορτασμό για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, 2 Νοεμβρίου 1944 (Μουσείο Φωτογραφίας του Δήμου Καλαμαριάς “Χρήστος Καλεμκερής)

«Το Μουσείο Φωτογραφίας του Δήμου Καλαμαριάς “Χρήστος Καλεμκερής” πρωτοτυπεί και πάλι, ρίχνοντας άπλετο φως στα γεγονότα της Νεότερης Ιστορίας της Πόλης της Θεσσαλονίκης, χωρίς πολιτικές αγκυλώσεις.
Είναι μία προσπάθεια να αποτυπωθεί η ιστορία με αδιαμφισβήτητα ντοκουμέντα αλήθειας για να γνωρίσουν και να αξιολογήσουν οι νεότερες γενιές τα τεκταινόμενα που σημάδεψαν την πόλη, και αποσιωπήθηκαν, σβήστηκαν…
Πρόκειται για το φωτογραφικό υλικό που ήρθε στην κατοχή του Μουσείου Φωτογραφίας του Δήμου Καλαμαριάς, και συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση του βιβλίου του έγκριτου συγγραφέα Πάνου Θεοδωρίδη “Η γιορτή της Ελευθερίας. Ο ΕΛΑΣ οργανώνει πάνδημο εορτασμό για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, 2 Νοεμβρίου 1944”. 

Το βιβλίο περιγράφει γλαφυρά, με εικόνες και λόγο, την 30ή Οκτωβρίου του 1944, ημέρα που αποχώρησαν τα γερμανικά στρατεύματα από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους με εορτασμούς κι επευφημίες επί ένα διήμερο, για να τιμήσει την απελευθέρωση από το γερμανό κατακτητή. Η 11η Μεραρχία και το 50ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ εισήλθαν στην πόλη, και προστάτεψαν τις πολύτιμες υποδομές της από την ολοκληρωτική καταστροφή. Ο λαός τους επεφύλασσε θερμή υποδοχή ως απελευθερωτές.
Ένα γεγονός που σιωπηλά χάνεται από τις σελίδες της ιστορίας ή αποσιωπάται χάριν του εμφυλίου που επικράτησε στα μεταγενέστερα χρόνια. Εμείς οφείλουμε να γνωρίζουμε για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε στη μνήμη μας ιστορικές εικόνες που δεν τις σκεπάζει η λήθη της πολιτικής σκοπιμότητας. (Από την έκδοση)». 

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Ελεύθερη η είσοδος στο Μουσείο Ακρόπολης την 28η Οκτωβρίου28η Οκτωβρίου: Η Αθήνα των στεναγμώνΕγκαίνια για το Betsson Hub στο Μύλο Θεσσαλονίκης