Το αντίδοτο στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες

10:15 5/9/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η πρόοδος δεν μετριέται μόνο με τη αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) αλλά κυρίως με τη διάχυση των οφελών της ανάπτυξης σε όλους τους πολίτες και τη δημιουργία ευκαιριών για τη νέα γενιά. Ο σχεδιασμός της οικονομίας πρέπει να προάγει την ευημερία των ανθρώπων ανεξάρτητα από το εάν το ΑΕΠ σημειώνει αύξηση, μείωση ή παραμένει σταθερό.

Μελέτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου καταδεικνύουν ότι: α) Η ανισότητα επηρεάζει

αρνητικά την αύξηση του ΑΕΠ και β) η άμβλυνση της ανισότητας συνδέεται με μεγαλύτερη μακροοικονομική σταθερότητα και περισσότερο βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Οι χώρες που χαρακτηρίζονται από ανισότητες σημειώνουν πιο αργή και εύθραυστη οικονομική ανάπτυξη. Οι μεγάλες ανισότητες οδηγούν σε φτώχεια ακόμη και σε χώρες με υψηλό εισόδημα, όπου το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς είναι σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ετών.

Σύμφωνα με το δείκτη άνισης κατανομής εισοδήματος, γνωστός ως συντελεστής Gini και τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η Κύπρος και η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις πιο άνισες κοινωνίες της Ευρώπης με το χάσμα μεταξύ των φύλων, τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και τις ανισότητες στις ευκαιρίες να διευρύνονται.

Η οικονομολόγος Kate Raworth στο βιβλίο της Doughnut Economics, τονίζει την ανάγκη ο σχεδιασμός της οικονομίας να είναι κατανεμητικός και αναγεννητικός (distributive and regenerative by design). Πρέπει να δημιουργήσουμε θεσμούς και κίνητρα και να εφαρμόσουμε καινοτόμες πολιτικές που να ενισχύουν την ανταπόδοση σε κοινωνικό επίπεδο (π.χ. ενθάρρυνση της καινοτομίας για κοινωνικό σκοπό). Χρειάζεται να σχεδιάσουμε οικονομικές πολιτικές και θεσμικές καινοτομίες που θα απελευθερώνουν τις τεράστιες δυνατότητες του αναγεννητικού, κυκλικού μοντέλου οικονομίας.

Μπορεί να ζούμε σε μια οικονομία της αγοράς, αλλά το κράτος μπορεί να επηρεάσει με πολλούς τρόπους την πορεία των τεχνολογικών αλλαγών. Πρέπει να γίνουν σημαντικές επιλογές σχετικά με τον προσανατολισμό της βασικής έρευνας -η οποία χρηματοδοτείται από το κράτος- που να είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας.

Όπως αναφέρει ο Mazzucato, «είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τον "συλλογικό" χαρακτήρα της καινοτομίας. Διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων (μεγάλων και μικρών), διαφορετικοί τύποι χρηματοδότησης και διαφορετικές μορφές κρατικής πολιτικής, θεσμοί και υπουργεία αλληλεπιδρούν μερικές φορές με απρόβλεπτους τρόπους».

Ο Steven Johnson υπογραμμίζει ότι «Αν θεωρούμε ότι η καινοτομία προέρχεται από συνεργατικά δίκτυα, τότε πρέπει να υποστηρίζουμε διαφορετικές πολιτικές και διαφορετικές οργανωτικές μορφές: λιγότερο άκαμπτους νόμους για την ευρεσιτεχνία, ανοιχτά πρότυπα, συμμετοχή των εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο, διεπιστημονική διάδραση».

Στο βιβλίο του «Ανισότητα» ο οικονομολόγος Anthony Atkinson σημειώνει ότι «Όταν λαμβάνει αποφάσεις για να υποστηρίξει την καινοτομία -είτε αυτές αφορούν τη χρηματοδότηση, την αδειοδότηση, τη ρύθμιση των αγορών, τις προμήθειες ή την εκπαίδευση- το κράτος πρέπει να λαμβάνει ρητά υπόψη του τις διανεμητικές επιπτώσεις.... Η κατεύθυνση της τεχνολογικής αλλαγής πρέπει να είναι σαφής μέριμνα των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής και να ενθαρρύνει την καινοτομία τέτοιου τύπου που να αυξάνει την απασχολησιμότητα των εργαζομένων και να δίνει έμφαση στην ανθρώπινη διάσταση της παροχής υπηρεσιών».

Σύμφωνα με το Νομπελίστα Καθηγητή στα Πανεπιστήμια Columbia και Manchester Joseph E. Stiglitz, μια καινοτομία πρέπει να αξιολογείται με βάση τη συνολική της κοινωνική προσφορά - τη συνεισφορά της στην ποιότητα ζωής και την οικονομική ανάπτυξη.

Η καινοτομία αποτελεί το κλειδί για αύξηση του εθνικού εισοδήματος - οι καινοτόμες πολιτικές το εργαλείο για την πιο δίκαιη κατανομή του.

Η ανάκαμψη θα πρέπει να έχει καθολικό χαρακτήρα, να διαθέτει μηχανισμούς άμβλυνσης των ανισοτήτων και να προσφέρει ευημερία και ευκαιρίες για όλους.

Τα Μεγάλα Δεδομένα, η ποσοτική ανάλυση και οι αλγόριθμοι βελτιστοποίησης δεν αρκούν. Δεν έχουμε να κάνουμε με μηχανιστικά αλλά με ανθρώπινα συστήματα. Χρειάζεται εις βάθος γνώση, ποιοτική ανάλυση, ερμηνεία, διαίσθηση και δημιουργικότητα. Χρειάζεται κριτική σκέψη και άνθρωποι που νοιάζονται.

Δεν είναι απλά θέμα μαθηματικών εξισώσεων - πρέπει να συνθέσουμε όλες τις πτυχές, να διακρίνουμε μοτίβα, να ανακαλύψουμε συσχετισμούς. Οι αριθμοί αποκτούν νόημα και σημασία μέσα σε μια κουλτούρα, σε μια κατάσταση, σε ένα κοινωνικό πλαίσιο.