Το μεγαλύτερο μυστήριο της παλαιοντολογίας: Ποια ήταν η «πατρίδα» των δεινοσαύρων

07:08 28/1/2025 - Πηγή: Huffington Post Greece

Καλλιτεχνική απεικόνιση Νιασάσαυρου, του παλαιότερου γνωστού δεινοσαύρου

Κυριάρχησαν στη Γη για εκατομμύρια χρόνια, μέχρι που εξαφανίστηκαν- αλλά σήμερα δεν γνωρίζουμε από πού ακριβώς προήλθαν: Ο λόγος φυσικά για τους δεινόσαυρους.

Τα αρχαιότερα γνωστά απολιθώματα δεινοσαύρων είναι ηλικίας 230 εκατομμυρίων ετών και βρέθηκαν σε περιοχές της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής, περιλαμβανομένων της Βραζιλίας, της Αργεντινής και της Ζιμπάμπουε. Ωστόσο οι διαφορές μεταξύ των απολιθωμάτων αυτών υποδεικνύουν ότι οι δεινόσαυροι εξελίσσονταν ήδη για πολύ καιρό, υποδεικνύοντας

προέλευση εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα.

Η νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Current Biology, λαμβάνει υπόψιν τα κενά στο αρχείο/ ιστορικό απολιθωμάτων και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πρώτοι δεινόσαυροι μάλλον εμφανίστηκαν σε μια θερμή ισημερινή ζώνη η οποία κάποτε ήταν η υπερήπειρος Γκοντβάνα- μια περιοχή που σήμερα περιλαμβάνει τον Αμαζόνιο, τη λεκάνη του Κονγκό και την Έρημο Σαχάρα.

«Οι δεινόσαυροι έχουν μελετηθεί πολύ μα δεν ξέρουμε στα αλήθεια από πού προήλθαν. Το αρχείο απολιθωμάτων έχει τόσο μεγάλα κενά» είπε ο Τζόελ Χελθ, lead author της έρευνας και διδακτορικός (UCL Earth Sciences και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου). «Τα μοντέλα μας υποδεικνύουν ότι οι πρώτοι δεινόσαυροι ίσως εμφανίστηκαν στη δυτική, χαμηλών γεωγραφικών πλατών Γκοντβάνα. Είναι ένα θερμότερο και ψυχρότερο περιβάλλον από ό,τι νομίζαμε παλιά, αποτελούμενο από περιοχές τύπου ερήμου και σαβάνας. Ως τώρα δεν έχουν βρεθεί απολιθώματα δεινοσαύρων στην Αφρική και τη Νότια Αμερική που κάποτε αποτελούσαν αυτό το τμήμα της Γκοντβάνα. Ωστόσο μπορεί να οφείλεται στο ότι οι ερευνητές δεν βρήκαν ακόμη τις σωστές πέτρες, λόγω ενός μείγματος δυσκολίας πρόσβασης και μιας σχετικής έλλειψης ερευνητικών προσπαθειών σε αυτές τις περιοχές» πρόσθεσε.

Η έρευνα βασίστηκε σε απολιθώματα και εξελικτικά δέντρα δεινοσαύρων και ερπετών που αποτελούν κοντινούς συγγενείς τους, καθώς και στη γεωγραφία της περιόδου. Αντισταθμίζει τα κενά στο αρχείο απολιθωμάτων αντιμετωπίζοντας περιοχές του κόσμου όπου δεν είχαν βρεθεί απολιθώματα ως χαμένες πληροφορίες αντί για περιοχές όπου δεν υπάρχουν απολιθώματα.

Αρχικά οι πρώτοι δεινόσαυροι ήταν πολύ λιγότεροι από τα ερπετά που αποτελούσαν «εξαδέλφους» τους- μεταξύ των οποίων οι πρόγονοι των κροκοδείλων, οι ψευδοσούχοι (pseudosuchians) και οι πτερόσαυροι, οι οποίοι μπορεί να έφταναν σε μέγεθος μαχητικών αεροσκαφών. Οι πρώτοι δεινόσαυροι ήταν πολύ μικρότεροι από τους απογόνους τους- πιο κοντά σε κοτόπουλα ή σκύλους παρά σε θηρία όπως πχ ο διπλόδοκος. Βάδιζαν στα δύο πόδια και οι πιο πολλοί ήταν παμφάγοι. Οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν αφού ηφαιστειακές εκρήξεις αφάνισαν πολλούς συγγενείς τους πριν από 201 εκατομμύρια χρόνια.

Τα νέα μοντέλα υποδεικνύουν οι δεινόσαυροι όπως και άλλα ερπετά ενδεχομένως να εμφανίστηκαν αρχικά στα χαμηλά γεωγραφικά πλάτη της Γκοντβάνα πριν εξαπλωθούν προς τα έξω, στη νότια Γκοντβάνα και στη Λαυρασία, την υπερήπειρο η οποία αργότερα χωρίστηκε στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αμερική. Η επιχειρηματολογία για αυτό βασίζεται στο ότι «πατάει» στο σημείο ανάμεσα στα μέρη όπου βρέθηκαν οι αρχαιότεροι δεινόσαυροι στη νότια Γκοντβάνα και πολλοί από τους στενότερους συγγενείς τους στον βορρά, στη Λαυρασία.

Δεδομένου ότι υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από το πώς ακριβώς οι αρχαιότεροι δεινόσαυροι σχετίζονταν μεταξύ τους και με τους στενότερους συγγενείς τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μοντέλα πάνω σε τρία προτεινόμενα εξελικτικά δέντρα. Όπως διαπιστώθηκε, την ισχυρότερη στήριξη είχε η θεωρία περί προέλευσης από τα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη της Γκοντβάνα, στο μοντέλο που λάμβανε υπόψιν τις σιλεσαυρίδες, που παραδοσιακά θεωρούνται «εξάδελφοι» των δεινοσαύρων, μα όχι κανονικοί δεινόσαυροι, ως πρόγονοι των ορνιθισχίων δεινοσαύρων. Τα ορνιθίσχια, μία από τις τρεις κύριες ομάδες δεινοσαύρων που αργότερα θα περιελάμβαναν τον στεγόσαυρο και τον τρικεράτοπα, μυστηριωδώς απουσιάζουν από το αρχείο απολιθωμάτων εκείνων των πρώιμων ετών της εποχής των δεινοσαύρων. Αν οι σιλεσαυρίδες είναι οι πρόγονοι των ορνιθισχίων, αυτό βοηθά να καλυφθεί το συγκεκριμένο κενό στο εξελικτικό δέντρο.

Όπως σημείωσε ο καθηγητής Φίλιπ Μάνιον, ένας εκ των συντελεστών της έρευνας, «τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ότι οι πρώιμοι δεινόσαυροι μπορεί να είχαν προσαρμοστεί καλά σε θερμά και ξηρά περιβάλλοντα. Από τις τρεις κύριες ομάδες δεινοσαύρων, η μία, τα σαυρόποδα, που περιλαμβάνει τον βροντόσαυρο και τον διπλόδοκο, φάνηκαν να διατηρούν την προτίμησή τους σε θερμά κλίματα, παραμένοντας σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι άλλες δύο ομάδες, τα θηριόποδα και τα ορνιθίσχια, μπορεί να ανέπτυξαν τη δυνατότητα να παράγουν τη δική τους σωματική θερμότητα μερικά εκατομμύρια χρόνια αργότερα, την Ιουράσια περίοδο, που τους επέτρεψε να ευημερούν σε ψυχρότερες περιοχές».