Το «νέο» διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Απαντήσεις σε 5 βασικά ερωτήματα

11:02 30/3/2018 - Πηγή: Huffington Post Greece

Τι έχει συμβεί μέχρι στιγμής;

Στις 4 Μαρτίου ο Σεργκέι Σκρίπαλ, πρώην Ρώσος κατάσκοπος, και η κόρη του βρέθηκαν δηλητηριασμένοι σε ένα παγκάκι στο Σάλσμπουρι του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι βρετανικές αστυνομικές αρχές και η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι σχεδόν άμεσα υπέδειξαν την Ρωσία ως την αυτουργό της επίθεσης και απέλασαν 23 Ρώσους διπλωμάτες. Η Ρωσία αρνούμενη την κατηγορία, απάντησε αναλογικά προβαίνοντας με την σειρά της στην απέλαση 23 Βρετανών

διπλωματών.

Ύστερα από διάφορες διπλωματικές ενέργειες του Ηνωμένου Βασιλείου και πιέσεις των ΗΠΑ, άλλες 23 χώρες (κυρίως μέλη ΝΑΤΟ, ΕΕ και της Κοινοπολιτείας) προέβησαν σε απελάσεις περισσότερων από 115 Ρώσων διπλωματών - που φέρονται να είναι στελέχη των Ρωσικών υπηρεσιών πληροφοριών - και στην ανακοίνωση παύσης της λειτουργίας του ρωσικού προξενείου στο Σιάτλ των ΗΠΑ (στο Σιάτλ βρίσκονται εγκαταστάσεις της Boeing και βάσεις των πυρηνικών υποβρυχίων Trident του Αμερικανικού Ναυτικού). Η ρωσική αντίδραση ακολούθησε την λογική των ανάλογων αντιποίνων (tit-for-tat) ανακοινώνοντας την απέλαση 60 Αμερικανών διπλωματών και την άρση της άδειας λειτουργίας του γενικού προξενείου των ΗΠΑ στην Αγία Πετρούπολη. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρυσι το καλοκαίρι η Μόσχα απέλασε 755 Αμερικανούς διπλωμάτες ύστερα από απόφαση του Αμερικανικού Κογκρέσου για την ενίσχυση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Έχουν συμβεί κατά το παρελθόν αντίστοιχες δολοφονίες ή απόπειρες;

Σύμφωνα με τις αμερικανικές και βρετανικές αρχές πιστεύεται πως η ρωσική κυβέρνηση και οι μυστικές της υπηρεσίες ευθύνονται για τουλάχιστον άλλες 14 δολοφονίες σε βρετανικό έδαφος. Φυσικά, το φαινόμενο των εξωδικαστικών εκτελέσεων –είτε στις περιπτώσεις πρώην κατασκόπων που αυτομόλησαν, είτε ατόμων που χαρακτηρίζονται ως ανεπιθύμητοι, τρομοκράτες ή απειλές προς την εθνική ασφάλεια– δεν αποτελεί μονάχα ρωσικό εργαλείο, αλλά και εργαλείο άλλων κρατών συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων και των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Β. Κορέας και των Φιλιππίνων, κατά το παρελθόν αλλά ακόμα και σήμερα.

Ποιος είναι ο στόχος των απελάσεων;

Η στόχευση των απελάσεων από την πλευρά της Δύσης είναι τριπλή.Πρώτος στόχος είναι η τιμωρία της Ρωσίας για την απόπειρα δολοφονίας του Σκρίπαλ, για την οποία κατηγορείται. Οι απελάσεις διπλωματών, καθώς και άλλου είδους, διπλωματικά και μη, αντίποινα δεν αποτελούν κάτι το καινούργιο στην διεθνή πολιτική, καθώς ανέκαθεν χρησιμοποιούνται είτε ως μέσα άσκησης πίεσης, είτε ως μέσα εκδήλωσης δυσφορίας, είτε ως μέσα τιμωρίας για γεγονότα χαμηλής βαρύτητας. Μάλιστα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου το φαινόμενο της απέλασης διπλωματών ήταν συχνό.

Δεύτερος στόχος είναι η ικανοποίηση της κοινής γνώμης στο εσωτερικό της κάθε χώρας. Η Βρετανία, της οποία η κυριαρχία φέρεται να παραβιάστηκε, έπρεπε να αντιδράσει με κάποιο τρόπο. Ο Πρόεδρος Τραμπ που ακόμα βρίσκεται υπό την πίεση της διεξαγόμενης έρευνας για την ανάμειξη της Ρωσίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ήταν υποχρεωμένος να αντιδράσει δυναμικά προκειμένου να «πείσει» τους πολέμιους του στο εσωτερικό των ΗΠΑ, βοηθώντας την Βρετανία να συγκεντρώσει ένα σημαντικό αριθμό αλληλέγγυων κρατών. Αντίστοιχα και ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν, που η δημοτικότητα του εδράζεται στην εικόνα μιας ισχυρής και ατρόμητης Ρωσίας στη διεθνή σκηνή, είναι αναγκασμένος να απαντήσει τουλάχιστον με ανάλογα αντίποινα.

Τρίτος στόχος είναι η μείωση της επιχειρησιακής ικανότητας του δικτύου πληροφοριών και κατασκοπίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το οποίο κυρίως βασίζεται σε στελέχη των μυστικών υπηρεσιών τοποθετημένα ως προσωπικό ασφαλείας στις πρεσβείες και τα προξενεία ή ως διπλωματικοί ακόλουθοι σε χαρτοφυλάκια χαμηλής προτεραιότητα όπως επί παραδείγματι ο πολιτισμός.

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος των απελάσεων;

Στις μέρες μας, σε αρκετά μεγάλο βαθμό οι επιχειρήσεις επηρεασμού (information operations), συλλογής πληροφοριών και κατασκοπίας λαμβάνουν χώρα σε σημαντικό βαθμό στον κυβερνοχώρο, με αποτέλεσμα οι απελάσεις ενός αριθμού μελών των ρωσικών διπλωματικών αποστολών, παρότι μεγάλος, δεν εκτιμάται πως θα επηρεάσει σημαντικά, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τις επιχειρήσεις των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών και το ίδιο θα ισχύσει αντίστοιχα και για της βρετανικές, αλλά και τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες που λειτουργούν αντίστοιχα στη Ρωσία. Παρ’ όλα αυτά, βραχυπρόθεσμα ο αντίκτυπος, κυρίως στο κομμάτι της στρατολόγησης πληροφοριοδοτών και νέου γηγενούς εμψύχου δυναμικού (local human assets), αναμένεται να είναι υπολογίσιμος, αφού εκεί ο παράγοντας της προσωπικής επαφής είναι ιδιαίτερα σημαντικός.

Κατά πόσο θα επηρεασθούν οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας;

Οι σχέσεις μεταξύ Δύσης-Ρωσίας, παρά τις όποιες προσπάθειες αναθέρμανσης λόγω του Συριακού Εμφυλίου, παραμένουν ιδιαίτερα τεταμένες εξαιτίας τόσο της κατάστασης στην Ουκρανία, όσο και λόγω της φερόμενης εμπλοκής της Ρωσίας σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ. Σίγουρα, αυτή η νέα διπλωματική διαμάχη δεν βοηθά στην ομαλοποίηση των σχέσεων, δεν πρόκειται όμως να επηρεάσει την δυνατότητα συνεργασίας σε διμερές ή πολυμερές επίπεδο, σε ζητήματα ζωτικής σημασίας και κοινού συμφέροντος και για τις δυο πλευρές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τομέας της ενέργειας, όπου εν μέσω αυτού του διπλωματικού επεισοδίου, στις 27 Μαρτίου, η Γερμανία ενέκρινε την κατασκευή και λειτουργία του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Είναι αναμενόμενο, πως σε θέματα ήσσονος σημασίας, αυτή η νέα επιδείνωση θα φέρει περισσότερα προβλήματα και θα δυσχεράνει ακόμα παραπάνω την ικανότητα συνεννόησης και συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Δύσης και της Ρωσίας.

Παρ’ όλα αυτά, ιδιαίτερα ανησυχητικό παραμένει το γεγονός ότι σε μια περίοδο ολοένα και αυξανόμενης έντασης –όπου στρατιωτικές δυνάμεις και των δύο πλευρών βρίσκονται και επιχειρούν πολύ κοντά μεταξύ τους (βλ. Συρία, Βαλτική, Μαύρη Θάλασσα)– τα κανάλια επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών και οι μηχανισμοί καθημερινής τριβής και ανοικοδόμησης σχέσεων εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των ομάδων διαχείρισης κρίσεων αδρανοποιούνται.