Τριήρεις από ασήμι

07:17 20/12/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Εικόνα 1: Εξώφυλλο του επετειακού βιβλίου, έκδοσης του Δήμου Λαυρεωτικής, στα πλαίσια των εορτασμών των 2500 χρόνων από την νικηφόρο Ναυμαχία της Σαλαμίνας και της σχέσης της με τον Λαυρεωτικό Άργυρο.

Από τον Δρ. Πέτρο Τζεφέρη Μηχανικό Μεταλλείων – Μεταλλουργό, Γενικό Διευθυντή Ορυκτών Πρώτων Υλών Υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)  και τον Δρ. Δημήτρη Μπίτζιο  Γεωλόγο – Κοιτασματολόγο

Πρόσφατα εκδόθηκε υπό την αιγίδα  του  Δήμου  Λαυρεωτικής ένα αξιόλογο βιβλίο με τη μορφή e-book με τον τίτλο: Η «ΑΡΓΥΡΙΤΙΣ ΓΗ» ΤΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ ΚΑΙ Η «ΕΝ ΣΑΛΑΜΙΝΙ» ΝΙΚΗΦΟΡΙΑ.Η ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗ

ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, στο πλαίσιο των  εορτασμών  των 2500 ετών από την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, η οποία αποτελεί μία από τις πλέον ένδοξες στιγμές της αρχαίας Ελλάδος και του Ελληνισμού.

Η νικηφόρος έκβαση της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) συνδέεται στενά με την περίφημη «αργυρίτιδα γη», δηλ. το αρχαίο μεταλλευτικό Λαύριο ως απόρροια ενός τεχνολογικού -για την εποχή- θαύματος με αποκορύφωμα την ανακάλυψη, μόλις 2 χρόνια πριν από το κορυφαίο ιστορικό γεγονός, ενός σημαντικού κοιτάσματος στη Μαρώνεια του Λαυρίου (Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 22.7).

Εικόνα 2: Οπισθόφυλλο του επετειακού βιβλίου. Απεικονίζεται ομοίωμα του πολεμικού πλοίου της Αθηναϊκής αρχαίας Τριήρους, που καταναυμάχησε τον Περσικό στόλο στη Σαλαμίνα και ναυπηγήθηκε χάρη στα έσοδα από την παραγωγή του Λαυρεωτικού Αργύρου (Αθηναϊκό αργυρό τετράδραχμο νόμισμα).

Παράλληλα, ευτυχής συγκυρία υπήρξε την εποχή εκείνη, η παρουσία του διορατικού πολιτικού και στρατηγού Θεμιστοκλή (527-459 π.Χ.), γέννημα θρέμμα της Λαυρεωτικής γης (από τους Φρεαρρίους Αττικής), ο οποίος κατανοώντας τη δυναμική του ορυκτού πλούτου του Λαυρίου, κατόρθωσε να πείσει τους συμπολίτες του να μην λειτουργήσουν ιδιοτελώς, αλλά να σκεφτούν μακρόπνοα και να διαθέσουν την «πρόσοδο» από την εκμετάλλευση του αργυρούχου αυτού κοιτάσματος στην ναυπήγηση ενός πανίσχυρου πολεμικού στόλου που τελικά ανήλθε σε 200 Τριήρεις. Με το στόλο αυτό, αλλά και την μεγαλοφυή στρατηγική του στο πολεμικό πεδίο, ο Θεμιστοκλής πέτυχε περιφανή νίκη κατά του Ξέρξη, βυθίζοντας στα νερά του Σαρωνικού το σκοτεινό περσικό όνειρο... Η νίκη αυτή, η μοναδική ελληνική νίκη επί των Περσών στην οποία ο Ξέρξης ήταν αυτοπροσώπως παρών, υπήρξε πιθανότατα η λαμπρότερη στιγμή της Ελληνικής ιστορίας που άλλαξε, σύμφωνα με την άποψη έγκριτων ιστορικών, την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας εδραιώνοντας τον Ευρωπαϊκό και γενικότερα τον Δυτικό Πολιτισμό. Ήταν η περίτρανη νίκη, πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η επικράτηση του πολιτισμού κατά της απολυταρχίας και της βαρβαρότητας.

Το επετειακό αυτό βιβλίο 318 σελίδων, περιλαμβάνει ένα σπονδυλωτό σύνολο από ενδιαφέροντα άρθρα που ανταποκρίνονται στον συνδυασμό των δύο θεματικών αξόνων, τους οποίους υπαγορεύει ο τίτλος.

Εικόνα 3: Πίνακας περιεχομένων του επετειακού βιβλίου. Περιλαμβάνονται 17 άρθρα που κατατάσσονται σε 4 μεγάλες θεματικές ενότητες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και υπογραμμίζουν την μοναδική παγκοσμίως πολυθεματικότητα του Λαυρίου/Λαυρεωτικής

Ειδικότερα, περιλαμβάνει 17 πρωτότυπα άρθρα, που εκπονήθηκαν από 29  αναγνωρισμένου κύρους και εμπειρίας Έλληνες και ξένους  αρθρογράφους διαφόρων ειδικοτήτων σηματοδοτώντας τον πολυθεματικό χαρακτήρα της Λαυρεωτικής, που την κάνει να ξεχωρίζει παγκοσμίως και αποτελεί ένα μοναδικό συγκριτικό της πλεονέκτημα.

Ο πρώτος θεματικός άξονας αναδεικνύει εμφατικά την προαναφερθείσα συσχέτιση της νικηφόρου έκβασης της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας με την μεταλλευτική δραστηριότητα στο αρχαίο Λαύριο, το οποίο, όπως αναφέρει ο Ιστορικός Θουκυδίδης (ΙΙ.55) ήταν η πηγή των «αργυρείων μετάλλων» των Αθηναίων. 

Ο δεύτερος άξονας επιχειρεί να συνδέσει την ιστορική παρακαταθήκη του Λαυρίου με το Παρόν και το Μέλλον. Πράγματι, το περιεχόμενο του τόμου αυτού δεν περιορίζεται μόνον στο ιστορικό ζήτημα της ναυμαχίας Σαλαμίνας, αλλά επεκτείνεται και στο σήμερα, στο γενικότερο πλαίσιο ενός κοινού ευρύτερου στόχου που είναι η ανάδειξη της ανεκτίμητης πολιτιστικής κληρονομιάς, την οποία μας κληροδότησε το αρχαίο καθώς και το νεότερο μεταλλευτικό Λαύριο. 

Εικόνα 4: Επιγραφή του "ψηφίσματος του Θεμιστοκλή". Η ενεπίγραφη στήλη αφορά σε ψήφισμα του πρώτου μισού του 3ου αι. π.Χ. (πιθανόν αντίγραφο παλαιότερου ψηφίσματος). Σύμφωνα με το Ψήφισμα ο Θεμιστοκλής, πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, φαίνεται να προτείνει σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της Περσικής εισβολής (480 π.Χ.). Η αναγραφή της στήλης έγινε στην Τροιζήνα.

Περιλαμβάνονται κείμενα αναφοράς στην ιστορική διαδρομή του αρχαίου και του νεότερου μεταλλευτικού Λαυρίου και στην σχέση επιρροής της αρχαίας Λαυρεωτικής στη θρησκευτική και πολιτική ζωή της πόλης- κράτους της αρχαίας Αθήνας. Τα ανωτέρω τεκμηριώνονται με την ειδική αρθρογραφία σχετικά με τα απαράμιλλα αρχαιολογικά μνημεία του Λαυρίου και τις αρχαιολογικές ανασκαφικές εργασίες που συνεχίζονται και σήμερα.

Εικόνα 5: Χρονολόγιο των κυριότερων γεγονότων της μοναδικής παγκόσμιας κληρονομιάς - πάνω από 6000 έτη - της Λαυρεωτικής.

Επίσης κείμενα που αναδεικνύουν τα χαρίσματα της γεωλογικής και ορυκτολογικής Λαυρεωτικής Γης, αποκωδικοποιούν τους ιδιαίτερους γεωλογικούς παράγοντες που έδωσαν γένεση στα μεγάλα και παγκόσμιας κλάσης αργυρο-μολυβδούχα κοιτάσματα αλλά και στην τεράστια ποικιλία των ορυκτών της Λαυρεωτικής γης με ιδιαίτερη αναφορά στα χαρακτηριστικά και μοναδικά παγκοσμίως ορυκτά που απαντούν στο Λαύριο (T.L). 

Εικόνα 6: Χαρακτηριστικά Ορυκτά (TL) της Λαυρεωτικής που έχουν διεθνώς αναγνωριστεί από την Διεθνή Ορυκτολογική Ένωση (International Mineralogical Association, IMA).

Το ταξίδι συνεχίζεται με την προβολή της υλικής και άυλης κληρονομιάς του Λαυρίου, τις αρχαίες μεταλλευτικές και μεταλλουργικές μεθόδους, το πρωτοποριακό για την εποχή νομικό πλαίσιο που συνέβαλε στην αυξημένη παραγωγή, τις εντυπωσιακές δαιδαλώδεις υπόγειες αρχαίες και νεότερες μεταλλευτικές στοές που ακόμη και σήμερα προκαλούν δέος, τα εμβληματικά βιομηχανικά κτίρια του Λαυρίου και τη βιομηχανική αρχαιολογία, τα ζητήματα κοινωνικής ένταξης των μεταλλωρύχων, τη διαχρονική σύνδεση της μεταλλευτικής και πολιτιστικής δραστηριότητας κ.α.

Εικόνα 7: Στο Προϊστορικό μεταλλευτικό Θορικό. Στο βάθος υψώνεται η Νότια κορυφή του διπλού λόφου Βελατούρι με την ακρόπολη και τον προϊστορικό οικισμό. Αριστερά του αρχαίου θεάτρου του Θορικού των κλασικών χρόνων, η κλειστή είσοδος της προϊστορικής μεταλλευτικής στοάς Νο 3.

Γίνεται προσπάθεια όλα τα παραπάνω να ενταχθούν στο σημερινό γίγνεσθαι αλλά και το μέλλον του Λαυρίου. Η επανάχρηση των βιομηχανικών κτιρίων σε νέα και υψηλής τεχνολογίας πεδία επιστημονικών εφαρμογών, η ένταξη της Λαυρεωτικής στο Παγκόσμιο δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, η ανάγκη προβολής και ανάδειξης της κληρονομιάς του Λαυρίου με συγκεκριμένες δράσεις αλλά και βιώσιμα τουριστικά «προϊόντα», αντάξια της ιστορικής παρουσίας του Λαυρίου, είναι θέματα που διατρέχουν το πόνημα αυτό. 

Η επιστημονική επιμέλεια και ο συντονισμός της έκδοσης, υλοποιήθηκε από τους   Δρ. Μηχανικό Μεταλλείων  – Μεταλλουργό Πέτρο  Τζεφέρη Γενικό Διευθυντή  ΥΠΕΝ και Δρ. Γεωλόγο- Κοιτασματολόγο Δημήτρη Μπίτζιο π. Διευθυντή Κοιτασματολογίας ΙΓΜΕ(νυν ΕΑΓΜΕ).

Ο σύνδεσμος του βιβλίου είναι : https://www.lavreotiki.gr/epeteiaki-ekdosi-dimoy/