Βιοπροερχόμενα, βιοδιασπώμενα και πλαστικά μίας χρήσης: Τι είναι και πως τα ξεχωρίζουμε

06:25 11/11/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Τα βιοπλαστικά είναι μια εναλλακτική οικογένεια υλικών με διαφορετικές ιδιότητες. Ο όρος «βιοπλαστικά» αναφέρεται σε πλαστικά που είναι είτε βιο-προερχόμενα, είτε βιο-διασπώμενα, είτε και τα δύο, εξηγεί χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα του ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης:

1. Βιοπλαστικά ή μίγμα αυτών με συμβατικά πλαστικά. Πρόκειται για ανθεκτικά πλαστικά όπως τα βιοπροερχόμενα (βιολογικής προέλευσης, bio-based) πολυαιθυλένιο (PE), πολυτερεφθαλικός αιθυλεστέρας(PET), τα βιοπροερχόμενα πολυμερή τεχνικής απόδοσης, όπως είναι οι διάφορες μορφές πολυαμιδίου

(PA) ή οι (μερικώς) βιοπροερχόμενες πολυουρεθάνες (PUR). Τα πλαστικά αυτά δεν είναι απαραίτητα και βιοδιασπώμενα.

Κομποστοποιήσιμα βιοπλαστικάείναι αυτά που βιοδιασπώνται αερόβια σεελεγχόμενες συνθήκες και σε χρόνο αντίστοιχο μεάλλα γνωστά κομποστοποιήσιμα υλικά, όπως ηκυτταρίνη και τα οργανικά απόβλητα, και που δεναφήνει ορατά, διακριτά ή τοξικά κατάλοιπα.EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

2. Βιοπλαστικά και βιοδιασπώμενα, ή κομποστοποιήσιμα πλαστικά, όπως είναι το πολυγαλακτικό οξύ (PLA), οι πολυ-υδροξυ- αλκανοϊκοί εστέρες (PHA), ο πολυηλεκτρικός βουτυλεστέρας (PBS) και τα μίγματα αμύλου.

3. Πλαστικά που προέρχονται από ορυκτά υλικά (πετροχημικά, fossil based) και είναι βιοδιασπώμενα, όπως τα PBAT και PCL: παρόλο που οι πρώτες ύλες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή τους, δεν είναι οργανικές, αλλά βασίζονται σε ορυκτές πηγές (π.χ. πετρέλαιο) η χημική δομή τους επιτρέπει τη βιοδιάσπαση.

Βιο-προερχόμενα πλαστικά

Τα βιο-προερχόμενα (bio-based) πολυμερή είναι πολυμερή βιολογικής προέλευσης είναι δηλαδή (βιο)πλαστικά και προέρχονται κυρίως από
ανανεώσιμες πρώτες ύλες όπως φυτά πλούσια σε υδατάνθρακες καλαμπόκι, ζαχαροκάλαμο ή ζαχαρότευτλα – δηλαδή από φυτά που προορίζονται για τροφή (πρώτη ύλη πρώτης γενεάς), ή άλλες βιολογικής προέλευσης α’ ύλες.

Αυτή η «πρώτη γενεά» τροφοδοσίας είναι σήμερα η πιο αποδοτική για την παραγωγή βιοπλαστικών, καθώς απαιτεί τη μικρότερη έκταση γης και
παράγει τις υψηλότερες αποδόσεις. Η χρήση όμως καλλιεργήσιμων εκτάσεων για την παραγωγή βρώσιμων ειδών με στόχο όχι την τροφή, αλλά την
παραγωγή βιομηχανικών υλικών έχει τεθεί αρκετές φορές υπό αμφισβήτηση.

Βιο-διασπώμενα (βιο-αποδομήσιμα) πλαστικά

Βιοδιασπώμενα πλαστικά (ή βιοαποδομήσιμα, biodegradable polymers/plastics)
είναι τα πλαστικά που έχουν την ικανότητα να αποσυντίθενται μετά την περίοδο χρήσης τους, συνήθως μέσω της δράσης ζωντανών οργανισμών, όπως είναι τα βακτήρια, προς τον σχηματισμό φυσικών προϊόντων όπως αέρια (CO2, N2), νερό, βιόμαζα και ανόργανα άλατα.

Τα βιοδιασπώμενα πολυμερή κατηγοριοποιούνται βάσει του μηχανισμού διάσπασής τους, σε κομποστοποιήσιμα (compostable), υδροβιοδιασπώμενα (hydro-biodegradable), φωτοδιασπώμενα (photo-degradable), κλπ.

Δεν είναι όλα τα βιοπλαστικάβιοαποδομήσιμα! Οι επαγγελματίες που αγοράζουν βιοδιασπώμενα πολυμερή (bio-degradable), θαπρέπει να ζητούν από τους προμηθευτές τουςτη σχετική τεκμηρίωση βάσει τωνευρωπαϊκών/διεθνών προτύπωνΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

Όταν βιοδιασπώμενα πολυμερή υποβάλλονται σε διαδικασία κομποστοποίησης, δηλαδή σε βιολογική αποσύνθεση σε κατάλληλη τοποθεσία, ώστε το υλικό να μην είναι οπτικά διακριτό και να διασπάται σε διοξείδιο του άνθρακα, νερό,
ανόργανες ενώσεις και βιομάζα και κατόπιν από έλεγχο του προκύπτοντος προϊόντος δεν ανιχνεύονται τοξικά κατάλοιπα που να επηρεάζουν
την ποιότητα του λιπάσματος, το πολυμερές μπορεί να χαρακτηριστεί ως κομποστοποήσιμο.

Βιο-πλαστικά

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης πιο συνήθεις είναι οι όροι «βιο-προερχόμενα» και «βιο-διασπώμενα» πλαστικά έναντι του όρου βιο-πλαστικά.
Σημειώνεται ότι ο όρος «βιοπλαστικά» αναφέρεται σε πλαστικά που είναι είτε βιο-προερχόμενα, είτε βιο-διασπώμενα, είτε και τα δύο.

Ως βιοπολυμερές (biopolymer) ορίζεται το πολυμερές για τη σύνθεση του οποίου έχουν χρησιμοποιηθεί ζωντανοί μικροοργανισμοί. Ένα βιοπολυμερές μπορεί να έχει μερικώς ή πλήρως βιοχημική προέλευση, να είναι δηλαδή μερικώς ή
πλήρως παραγόμενο από φυσικές, ανανεώσιμες πρώτες ύλες (βιομάζα) και ενδεχομένως να είναι βιοδιασπώμενο (biodegradable).

Γενικά, τα βιοδιασπώμενα πολυμερή είναι κατάλληλα για εφαρμογές των οποίων καλύπτουν τις απαιτήσεις, ενώ επιπρόσθετα προσφέρουν περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, μειώνουν τις απαιτήσεις για κατανάλωση ενέργειας και γενικά μειώνουν τις επιπτώσεις σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο, σε σχέση με άλλα πλαστικά υλικά. 

Οι κύριοι τομείς όπου χρησιμοποιούνται βιοδιασπώμενα πολυμερή είναι οι εξής:

Ιατρική

Αγροτικά προϊόντα, μεμβράνες.

Προϊόντα φαγητού μιας χρήσεως, πλαστικά

ποτήρια/πιάτα, σακούλες

Συσκευασίες τροφίμων

Σακούλες σκουπιδιών

Προϊόντα προσωπικής υγιεινής μιας χρήσεως

Υφάσματα, ρουχισμό

Αυτοκινητοβιομηχανία

Βιοπλαστικά: Ανακυλώνονται;

Τα πλαστικά υλικά είναι πολύ ανθεκτικά υλικά και συχνά ευρισκόμενα ανεξέλεγκτα στο φυσικό περιβάλλον προκαλούν αντιαισθητικό και
δυσάρεστο αποτέλεσμα. Τα συμβατικά πλαστικά (αλλά και ορισμένα βιο-πλαστικά) δεν είναι αποδομήσιμα στη φύση, με αποτέλεσμα τη
συσσώρευσή τους χωρίς προοπτική διάσπασής τους.

Το πρότυπο ΕΝ 13432 αναφέρεταιαποκλειστικά σε βιομηχανικήκομποστοποίηση(σε βιομηχανικά ελεγχόμενο περιβάλλον). Προϊόντα (π.χ. πλαστικές σακούλες) πουφέρουν σήμανση ΕΝ 13432 δεν πρέπει νααπορρίπτονται στο φυσικό περιβάλλον. Προϊόντα (π.χ. πλαστικές σακούλες) πουφέρουν σήμανση ΕΝ 13432 ή σακούλες πουαναφέρουν ότι είναι βιοδιασπώμενες ΔΕΝπρέπει να εισέρχονται στο ρεύμα τηςανακύκλωσης.

Κάποια πλαστικά όταν καίγονται εκλύουν τοξικούς ατμούς. Όταν το πλαστικό απλά απορρίπτεται, υπάρχει σοβαρός αντίκτυπος στο περιβάλλον. Πλαστικά υπολείμματα απαντώνται σε θαλάσσια είδη, όπως χελώνες, φώκιες,
φάλαινες, οστρακοειδή, καθώς και σε πουλιά και κατά συνέπεια στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα.

Τα βιοπλαστικά αναπτύχθηκαν ώστε να βελτιωθεί το αποτύπωμα του άνθρακα των προϊόντων, επειδή όμως πρόκειται για σχετικά νέα υλικά,
υπάρχει ακόμη ασάφεια σχετικά με τη διαχείρισή τους ιδίως μετά το τέλος της ζωής τους.

με πληροφορίες: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ