«Ψυχοσωματικά»: Τι είναι τα ψυχοσωματικά και πώς αντιμετωπίζονται;

12:58 14/11/2016 - Πηγή: Doctor Anytime

Γράφει η Παλάκα Λήδα, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής και συνεργάτης του doctoranytime.gr

Οι άνθρωποι συχνά ταλαιπωρούνται στην καθημερινότητά τους από διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα, τα οποία προκαλούν δυσφορία και επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους. Στην καθημερινή επικοινωνία, χρησιμοποιούμε τον όρο «ψυχοσωματικά» για να περιγράψουμε ένα ή περισσότερα σωματικά συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια ιατρική κατάσταση και αιτιολογία.

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν βάσει ιατρικής αιτιολογίας μπορεί

α) να εμφανιστούν στα πλαίσια της κατάθλιψης ή του άγχους β) να συμβαίνουν στο πλαίσιο κάποιας σωματόμορφης διαταραχής, γ) να μην μπορούν να αποδοθούν σε κάποια ψυχική ή σωματική διαταραχή, τα λεγόμενα λειτουργικά σύνδρομα.

Στη συνέχεια του άρθρου, εξηγούνται πιο αναλυτικά οι τρεις αυτές περιπτώσεις, όπου μπορεί να εμφανιστεί ένα ψυχοσωματικό σύμπτωμα.

Άγχος και Κατάθλιψη

Συχνά, όταν κάποιος βρίσκεται σε καταθλιπτική διάθεση ή βιώνει έντονο άγχος, είναι πιθανό να εμφανίσει και κάποια σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, κόπωση, ζαλάδα, τρέμουλο, ταχυκαρδία, γαστρεντερικές διαταραχές. Αυτά όμως τα συμπτώματα συμβαίνουν στα πλαίσια μίας καταθλιπτικής ή αγχώδους διαταραχής, η οποία χρήζει σωστής διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης. Συνήθως, όταν απομακρυνθεί ο ψυχολογικός αιτιολογικός παράγοντας που τα προκάλεσε, τα σωματικά συμπτώματα τείνουν να εξαλείφονται.

Σωματόμορφες Διαταραχές

Γενικότερα, η σωματοποίηση είναι η τάση του ατόμου να εκφράζει την ψυχική δυσφορία μέσω σωματικών συμπτωμάτων. Στις σωματόμορφες διαταραχές το άτομο εμφανίζει διάφορα σωματικά συμπτώματα, τα οποία προκαλούν άγχος και έκπτωση στη λειτουργικότητά του. Συχνά, μπορεί να συνοδεύονται και από πόνο, οπότε σε αυτήν την περίπτωση αναφερόμαστε στον σωματόμορφο πόνο, μία κατάσταση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε συχνές επισκέψεις σε γιατρούς και χαμηλή ποιότητα ζωής.

Μία αρκετά συνηθισμένη σωματόμορφη διαταραχή είναι το το άγχος υγείας, το οποίο είναι γνωστό και ως υποχονδρίαση. Το άτομο παρερμηνεύει καταστροφικά τα σωματικά συμπτώματα, τα οποία εκλαμβάνει ως ένδειξη κάποιας ασθένειας, είτε πραγματικής είτε μελλοντικής. Για παράδειγμα, ο πονοκέφαλος ερμηνεύεται ως όγκος, ένα σπυράκι ως ένδειξη καρκίνου, τα μουδιάσματα ως ένδειξη επερχόμενου εγκεφαλικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταφεύγει σε τέσσερις βασικές συμπεριφορές: συμπεριφορές αποφυγής (π.χ. αποφυγή ιατρικών εξετάσεων), αναζήτηση καθησυχασμού από το οικείο περιβάλλον, αναζήτηση πληροφοριών (π.χ. πολλές ιατρικές εξετάσεις, επισκέψεις σε γιατρούς, αναζήτηση στο ίντερνετ) και μία διαρκή υπερεγρήγορση για αλλαγές στο σώμα του (π.χ. τσεκάρισμα). Αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι βοηθητικές και οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο που παρεμποδίζει το άτομο στην καθημερινότητά του.

Λειτουργικά σύνδρομα

Ο όρος λειτουργικά σύνδρομα αναφέρεται σε κάποια σύνδρομα που περιλαμβάνουν σωματικά συμπτώματα, τα οποία όμως δεν εξηγούνται από ιατρικούς λόγους και στα οποία δεν υπάρχει κάποια βλάβη στη φυσιολογία. Συνήθη τέτοια σύνδρομα είναι η ινομυαλγία, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης, οι κεφαλαγίες, ο μυοσκελετικός πόνος, δυσκολία στον ύπνο κ.α. Συνήθως, έχουν συνοσυρρότητα με την κατάθλιψη, το άγχος και τις σωματόμορφες διαταραχές. Παρόλο που δεν έχει βρεθεί ένας ανατομικός αιτιολογικός μηχανισμός, φαίνεται πως σχετίζονται με δυσλειτουργίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Επίσης, έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων όπως το στρες και ο θυμός. Ανταποκρίνονται στην αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή και από τις ψυχολογικές θεραπείες η γνωσιακή συμπεριφοριστική είναι η πιο αποτελεσματική (Wessley, et al., 1999).

Αντιμετώπιση και Θεραπεία

Αρχικά, είναι σημαντικό να πραγματοποιηθεί σωστή αξιολόγηση και διάγνωση, προκειμένου να διευκρινιστεί σε τι πλαίσιο εμφανίζονται αυτά τα σωματικά συμπτώματα. Η φάση της αξιολόγησης περιλαμβάνει ιατρικές εξετάσεις για πλήρη οργανικό έλεγχο και στη συνέχεια, το άτομο μπορεί να ξεκινήσει την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, η οποία είναι εξατομικευμένη και στοχεύει στη διαχείριση των ψυχικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει. Ανάλογα με την περίπτωση, η θεραπεία θα επικεντρωθεί στον ψυχικό μηχανισμό που συντηρεί το πρόβλημα και που ευθύνεται για τα σωματικά συμπτώματα, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων ή κάποιο λειτουργικό σύνδρομο, ή σε υπάρχουσες δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην διαχείριση των συναισθημάτων.

Σύμφωνα με έρευνες, η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία ενδείκνυται και είναι αποτελεσματική για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων (Kroenke, H., 2007; Sumathipala et al, 2007;Lesley et al, 2006). Ο θεραπευόμενος μαθαίνει να αναγνωρίζει τις καταστάσεις που πυροδοτούν τα σωματικά συμπτώματα, καθώς και τις σκέψεις και τα συναισθήματα που συνοδεύονται, το οποίο βοηθάει στην καλύτερη διαχείριση τους. Αυτό οδηγεί στην υιοθέτηση πιο λειτουργικών συμπεριφορών, στη μείωση του στρες και στη βελτίωση της διάθεσης και της καθημερινότητας συνολικά

The post «Ψυχοσωματικά»: Τι είναι τα ψυχοσωματικά και πώς αντιμετωπίζονται; appeared first on Doctoranytime Blog | Ενημέρωση για όλα τα θέματα υγείας.