«Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» – Μισός αιώνας από τη γέννηση του συνθήματος – άλλοθι της Χούντας

09:29 2/4/2018 - Πηγή: altsantiri

Πενήντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την πρώτη φορά που ακούστηκε το χαρακτηριστικότερο σύνθημα της χούντας από το δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο.

Ήταν το 1968, λίγες εβδομάδες πριν την πρώτη επέτειο της 21ης Απριλίου όταν κατά τη διάρκεια ομιλίας του που απευθυνόταν κυρίως σε αγρότες, στο Παλαί ντε Σπορ της Θεσσαλονίκης, ο Παπαδόπουλος είπε μεταξύ άλλων: «Υπάρχει το ιδανικόν και το ιδανικόν είναι ένα. Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών».

Από εκείνη τη μέρα και μετά το σύνθημα κατέκλυσε

τη χώρα και κυριάρχησε σε κάθε έκφανση της δημόσιας δραστηριότητας της δικτατορικής κυβέρνησης. Η επικοινωνιακή του επιτυχία μέσω της σύνδεσης της εθνικής ταυτότητας με το θρησκευτικό συναίσθημα κατάφερε να νομιμοποιήσει το καθεστώς στη συνείδηση αρκετών πολιτών.

Πρέπει να σημειωθεί πάντως πως το ιδεολογικό υπόβαθρο του συνθήματος δεν ήταν χουντικής επίνευσης, αλλά κινούνταν απολύτως εντός της παράδοσης του ιδεολογήματος περί «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού», το οποίο αν και πρωτοδιατυπώθηκε από το Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο στα μέσα του 19ου αιώνα, απέκτησε θεσμική κατοχύρωση μετεμφυλιακά, όταν και οριζόταν ρητά ως κατευθυντήριος γραμμή της ελληνικής εκπαίδευσης στο σύνταγμα του 1952.

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης αναλύει το σύνθημα

Σε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, την «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830 – 1974», ο αξέχαστος δημοσιογράφος και συγγραφέας Βασίλης Ραφαηλίδης αναφερόμενος ακριβώς στο συγκεκριμένο σύνθημα γράφει τα εξής:

Η φράση αυτή δίδονταν με τη σημασία μίας χώρας, της Ελλάδας, που να ανήκει σε Έλληνες Χριστιανούς. Ως σύνθημα αυτό καθ΄ αυτό, προπαγανδιστικά, είχε μεγάλη επιτυχία αφενός εκ του γεγονότος ότι συνέδεε σε τρίπτυχο χώρα, λαό και θρησκεία, αφετέρου ακουγόταν εύηχα με την επανάληψη του Ελ (Ελλάς – Ελλήνων). Ειδικότερα όμως στα στρατόπεδα, στα κέντρα εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων, σ΄ όλες τις στρατιωτικές παραγωγικές σχολές, ακόμα και στις σχολές εμπορικού ναυτικού, αλλά και στις επίσημες παρελάσεις, με το σύνθημα αυτό επαναλαμβανόμενο ρυθμικά με δυνατή φωνή διατηρείτο ο καθόλου βηματισμός των πεζοπόρων τμημάτων, κτυπώντας μάλιστα το πόδι στο οδόστρωμα σε πέντε χρόνους: «Ελλάς (αριστ. πόδι) – Ελλάς (αριστ. πόδι) – Ελλήνων (αριστ. πόδι) – Χριστ (δεξί πόδι) – ιανών (αριστ. πόδι)».

Έφθασε βέβαια το σύνθημα αυτό να επαναλαμβάνεται ομοίως και σε σχολικές παρελάσεις γυμνασίων (τα λύκεια είχαν καταργηθεί την περίοδο εκείνη), ή ν΄ αναγράφεται σε αψίδες εισόδου πόλεων, ή σε πλαγιές βουνών εκατέρωθεν των εθνικών οδών, σιδηροδρομικών δικτύων, καθώς και επί ακρωτηρίων.

Η χριστιανική «Ελλάς Ελλήνων», οι «ειδωλολάτρες» και ο… Σεφέρης

Είναι χαρακτηριστικό ότι στον πίνακα απαγορευμένων βιβλίων (ο οποίος περιείχε 1.046 έργα Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών και σοφών), κατά τα 3 πρώτα χρόνια της χούντας ήταν απαγορευμένοι και οι Αριστοτέλης, Αριστοφάνης, Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης. Η Ελλάδα της χούντας θα έπρεπε να είναι χώρα Ελλήνων χριστιανών και όχι «ειδωλολατρών» σαν τους αρχαίους Έλληνες ή «άθεων» σαν τους κομμουνιστές.

Είναι χαρακτηριστική εξάλλου η αντίδραση του μεγάλου αστού ποιητή Γιώργου Σεφέρη, ο οποίος στο γνωστό αντιδικτατορικό επιγραμματικό του ποίημα «Από βλακεία», δεν αντιτίθεται στον ίδιο τον νοηματικό πυρήνα του συνθήματος, αλλά στην καπήλευσή των εννοιών που εμπεριείχε από τους δικτάτορες:

Ελλάς· πυρ! Ελλήνων· πυρ! Χριστιανών· πυρ!
Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;

Ο Γεώργιος Παπανδρέου σατίρισε το συγκεκριμένο σύνθημα παραφράζοντάς το σε «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών, ευρέως και καθολικώς διαμαρτυρομένων».

Λίγους μήνες μετά την πτώση της χούντας, ο μεγάλος Γιώργος Μαρίνος που προχώρησε με «άλματα» την ελληνική επιθεώρηση, στο τραγούδι «Μαθήματα δικτατορίας άνευ διδασκάλου» τραγουδά τον στίχο «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών, άνευ βουλής και εκλογών, έτσι τα έθνη μόνο ζουν, ταρατατζούμ, ταρατατζούμ».

Ο δημοσιογράφος Γιώργος Παπαστεφάνου, έχει δημοσιεύσει οπτικοακουστικό υλικό όπου εμφανίζεται ο Γιώργος Μαρίνος να ερμηνεύει το τραγούδι στη θρυλική «Μέδουσα».

Η εισαγωγή του Παπαστεφάνου έχει ως εξής:

«Η συνταγή δοκιμασμένη: “Παίρνετε μια ντουζίνα τανκς, ένα μυστρί και μία πλάκα κι αφού ξορκίσετε τον Μαρξ, θεμελιώνετε ατάκα. Διαλέγετε ένα πτηνό, ει δυνατόν με δυο κεφάλια, το στήνετε στον Υμηττό με τα φτερά του σαν βεντάλια”. Γνωστή και η επωδός: “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών, άνευ Βουλής και εκλογών, έτσι τα Έθνη μόνο ζουν, ταρατατζούμ, ταρατατζούμ, ταρατατζούμ”. Αν και ο τίτλος του τραγουδιού ήθελε το εν λόγω “μάθημα δικτατορίας” άνευ διδασκάλου, δάσκαλος υπήρχε και μάλιστα δεν ήταν ένας, αλλά τρεις. Ο Γιάννης Κακουλίδης που είχε γράψει τους στίχους, ο Γιώργος Κριμιζάκης που είχε βάλει τη μουσική και βέβαια, ο Γιώργος Μαρίνος, που με το ασύγκριτο ταλέντο του και με κέφι που τότε φαινόταν ανεξάντλητο, έκανε το κοινό τής «Μέδουσας» να κρέμεται απ’τα χείλη του. Ήταν Μάρτιος του 1976, όταν με τη Μίκα Ζαχαροπούλου στη σκηνοθεσία, αποτυπώσαμε στο βίντεο αυτό το στιγμιότυπο για το πρώτο-πρώτο τηλεοπτικό πορτρέτο του Γιώργου Μαρίνου στη “Μουσική βραδιά”. Του Νίκου Δανίκα η ορχήστρα».Το τραγούδι και η ερμηνεία του ίδιου του Γιώργου Μαρίνου αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε ένα σύνθημα που συνδέθηκε με μερικές από τις πιο μαύρες σελίδες της ελληνικής ιστορίας και που λειτούργησε ως άλλοθι που δικαιολόγησε στη συνείδηση κάποιων τις διώξεις, τους βασανισμούς και τις δολοφονίες χιλιάδων Ελλήνων δημοκρατών.

Κύριες πηγές: katiousa.gr, «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830 – 1974», Βασίλης Ραφαηλίδης, 2010
Δευτερεύουσες πηγές: e-daily.gr, Wikipedia