Επτά χρόνια συνεχούς πολέμου στη Συρία – Η θλιβερή επέτειος μιας περίπλοκης διαμάχης

08:33 15/3/2018 - Πηγή: altsantiri

Αντώνης Ρηγόπουλος

Επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα Πέμπτη από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία. Ενός πολέμου που συνεχίζει να μεταβάλλει συνεχώς τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής, αλλά και των πανίσχυρων διεθνών παραγόντων που εμπλέκονται στις συριακές υποθέσεις με σκοπό τη θεμελίωση της θέσης τους στην περιοχή.

Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, το Ιράν, αλλά και η ΕΕ έχουν εμπλακεί με τον έναν ή τον

άλλο τρόπο σε μια πολύ περίπλοκη διαμάχη επαναχάραξης συνόρων και αναδιανομής της ισχύος και των συσχετισμών που έχει τις ρίζες της στη λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη». Ένα κίνημα που στην αρχή της δεκαετίας που διανύουμε αποθεώθηκε στις δυτικές χώρες, μόνο για να αποδειχτεί στη συνέχεια ότι εγκλώβισε τους λαούς της Μέσης Ανατολής σε μια ατέρμονη διαμάχη «βουβαλιών».

Με αφορμή τη συμπλήρωση επτά ετών από την έναρξη του πολέμου στη Συρία κάνουμε μια σύντομη αναδρομή σε μια από τις πιο περίπλοκες διαμάχες των τελευταίων δεκαετιών και αναζητούμε την ποιοτική διαφορά της τελευταίας περιόδου.

Επτά χρόνια διαμάχης

Η συμπλήρωση του έβδομου έτους της διαμάχης στη Συρία βρίσκει τη χώρα απελευθερωμένη από το τζιχαντιστικό «χαλιφάτο», όμως εντελώς διαλυμένη από την σύγκρουση μεταξύ των διεθνών δυνάμεων στο έδαφός της, με το συριακό καθεστώς να πιέζει προς κάθε κατεύθυνση και με κάθε τρόπο για την παραμονή του στην εξουσία.

Η σύγκρουση ξεκίνησε στις 15 Μαρτίου του 2011, όταν η κυβέρνηση Άσαντ επιχείρησε να διαλύσει δια της βίας τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που είχαν διοργανωθεί.

Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που έχει έδρα στη Βρετανία, περίπου 354.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, ενώ περισσότεροι από 10.000.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, δημιουργώντας τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι διεθνείς προσπάθειες να σταματήσουν έναν από τους πιο πολύνεκρους πολέμους του αιώνα έχουν αποτύχει πλήρως, αφού εκατοντάδες παιδιά συνεχίζουν να σκοτώνονται ακόμη και σήμερα σε περιοχές όπως η Ανατολική Γούτα, κοντά στη Δαμασκό, ενώ χιλιάδες Σύροι αναγκάζονται ακόμη να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Άλλωστε, ο Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος στην αρχή της σύγκρουσης αντιμετώπιζε τον κίνδυνο της εκδίωξής του από την ηγεσία της χώρας, πήρε «ανάσα» όταν το 2015 η Ρωσία αποφάσισε να επέμβει στρατιωτικά στο πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων, εμποδίζοντας έτσι, την αμερικανο-σαουδική συμμαχία να ελέγξει την έκβαση της σύγκρουσης.

«Σήμερα, το καθεστώς ελέγχει περισσότερη από τη μισή επικράτεια της χώρα. Ελέγχει επίσης τις μεγάλες πόλεις. Είναι σαφές ότι έχει κερδίσει», εξηγεί ο αναλυτής του συριακού ζητήματος Fabrice Balanche στο AFP.

Άλλωστε, στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η πιο πρόσφατη επιχείρηση του συριακού στρατού να ανακαταλάβει την Ανατολική Γούτα, μια περιοχή τον έλεγχο της οποίας είχε χάσει στα πρώτα στάδια της σύγκρουσης, και η οποία πρακτικά αποτελεί μια από τις πύλες εισόδου της Δαμασκού.

Στη συγκεκριμένη μάχη, η ένταση της οποίας έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή εναντίον του Άσαντ, οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν εξαπολύσει μια ισχυρή επίθεση από αέρος και ξηράς, στην προσπάθειά της να εξουδετερώσει έναν από τους τελευταίους αντικυβερνητικούς πυρήνες.

Η συριακή κυβέρνηση, έχει μάλιστα δεχτεί επικρίσεις, ύστερα από πληροφορίες ότι στην Ανατολική Γούτα χρησιμοποίησε χημικά όπλα. Αντίστοιχες καταγγελίες έχουν γίνει αρκετές φορές στη διάρκεια του πολέμου σε βάρος του Άσαντ, με την κυβέρνηση να τις διαψεύδει και να κάνει λόγο για χρήση χημικών όπλων από την πλευρά των αντικαθεστωτικών δυνάμεων καθώς και για προβοκάτσιες.

Το Ισλαμικό Κράτος και η τροπή του πολέμου

Τους προηγούμενους μήνες η ανθρωπότητα έγινε μάρτυρας του «θανάτου» του «χαλιφάτου» του Ισλαμικού Κράτους. Η ίδρυση του «κράτους» είχε δώσει στις αντιμαχόμενες πλευρές έναν κοινό αντίπαλο, γεγονός που έδωσε στον Άσαντ τη δυνατότητα να ανασυνταχθεί.

Το «χαλιφάτο» του ISIS αυτοανακηρύχθηκε «ανεξάρτητο» το 2014, ελέγχοντας τμήματα της Συρίας και του Ιράκ, ωστόσο συγκέντρωσε πάνω του τη δύναμη πυρός δεκάδων ισχυρών και λιγότερο ισχυρών δυνάμεων, με αποτέλεσμα να διαλυθεί το 2017. Εναντίον του στράφηκαν τόσο οι δυνάμεις του Άσαντ και της Ρωσίας, όσο και των ΗΠΑ. Ακόμη και τμήματα της Αλ-Κάιντα φαίνεται πως πολεμούσαν εναντίον του ισλαμικού κράτους.

Η οργάνωση, που κάποτε ηγούνταν εκατομμυρίων ανθρώπων πλέον έχει μερικές δεκάδες μαχητών που ως επί το πλείστον κρύβονται στην επικράτεια της Συρίας. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, οι εδαφικές φιλοδοξίες της οργάνωσης έχουν εξανεμιστεί.

«Είναι πολύ δύσκολο για την ISIS να ξανασταθεί στα πόδια της», εξηγεί ο Joshua Landis, διευθυντής του Κέντρου Μεσανατολικών Σπουδών του πανεπιστημίου της Οκλαχόμα. Προειδοποιεί όμως, ότι οι τζιχαντιστές έχουν ακόμα τη δύναμη να φέρνουν σε πέρας μεγάλες και «εντυπωσιακές» επιθέσεις αυτοκτονίας.

Πάντως, οι εμπλεκόμενες διεθνείς δυνάμεις, καθώς είχαν επενδύσει μεγάλα χρηματικά ποσά και πολεμικό υλικό στον πόλεμο εναντίον των τζιχαντιστών, επιδίωκαν να θεμελιώσουν αυξημένη επιρροή στην περιοχή. Όσο οι ξένοι στρατοί απελευθέρωναν περιοχές που ήλεγχε το Ισλαμικό Κράτος, οι περιοχές αυτές βούλιαζαν και πάλι στη διεκδίκηση μεταξύ των ίδιων δυνάμεων που τις είχαν απελευθερώσει. «Αυτό που βλέπουμε είναι η διάλυση της Συρίας» εξηγεί ο Landis. «Το κύριο φαινόμενο που θα δούμε είναι η διαίρεση της Συρίας σε τρία μέρη, με τη μερίδα του λέοντος να πηγαίνει στο καθεστώς που υποστηρίζεται από τη Ρωσία και το Ιράν», συμπληρώνει.

Διαπραγματεύσεις χωρίς τέλος

Ένα ακόμα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα που έχει επηρεάσει την εξέλιξη της διαμάχης είναι η ίδρυση του κουρδικού κράτους. Έτσι η σύγκρουση των κουρδικών δυνάμεων έλαβαν την αμερικανική υποστήριξη με αποτέλεσμα πλέον να ελέγχουν την πλούσια σε πετρέλαιο βορειοανατολική Συρία, μια περιοχή που αποτελεί περίπου το 30% της επικράτειας της χώρας, ενώ μια συμμαχία διαφορετικών δυνάμεων, με την υποστήριξη της Τουρκίας, διεκδικεί μια ακόμη περιοχή στη βορειοδυτική Συρία, στα σύνορα με την Τουρκία.

«Η τουρκική και η αμερικανική επιρροή στο εσωτερικό της Συρίας θα συνεχίσει να εξαπλώνεται», εξηγεί ο Nicholas Heras, από το Center for New American Security.

«Έτσι, το 2018 θα συνεχιστεί το φαινόμενο διαχωρισμού της Συρίας σε ζώνες ελέγχου, παρόλο που οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ Άσαντ θα κερδίζουν εδάφη της χώρας», συμπληρώνει. Το καθεστώς πλέον έχει ρίξει το βάρος του στο να διαλύσει την αντίσταση στην Αν. Γούτα, κάτι που, σύμφωνα με τον Balanche δε θα διαρκέσει πολύ αφού ο πυρήνας δεν έχει πολλές δυνατότητες να συνεχίσει να πολεμά. «Το 2018 θα είναι η χρονιά που το καθεστώς θα ανακαταλάβει πλήρως της Δαμασκό», συμπληρώνει.

REUTERS/Bassam Khabieh

Η επίθεση στη Γούτα αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά «επεισόδια» του επτάχρονου συριακού πολέμου, με τη διεθνή κοινότητα να φαίνεται ανίκανη να αντιδράσει. Τα Ηνωμένα Έθνη, άλλωστε, έδειξαν με τον πλέον παραστατικό τρόπο την κατάσταση, όταν η UNICEF, η οργάνωση του ΟΗΕ για τα παιδιά, εξέδωσε «λευκή» ανακοίνωση τον περασμένο μήνα για να δείξει την οργή της για την κατάσταση στη Γούτα.

Τόσο οι συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στη Γενεύη, όσο και οι διαπραγματεύσεις που έχει διοργανώσει η Ρωσία στο Σότσι, έχουν αποδειχτεί ανίκανες να παρουσιάσουν κάποιο ρεαλιστικό πλαίσιο για πολιτική λύση στο εξαιρετικά σύνθετο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στη Συρία.

Πηγή: Agence France-Presse