Πόσο στ’ αλήθεια ακούμε τα παιδιά μας;

13:37 23/1/2019 - Πηγή: altsantiri

Είμαστε όλοι είτε ως γονείς, είτε ως εκπαιδευτικοί εξοικειωμένοι με ένα παιδί θυμωμένο που αγριεύει και φωνάζει για κάποιον λόγο. Οι καθημερινές εντάσεις με τα παιδιά μας μπορεί να είναι ποικίλες και να προέρχονται από διάφορες αιτίες. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει το παιδί μας να λέει ότι δεν του αρέσει το φαγητό ή ότι δε θα πάει στο σχολείο; Και πόσες φορές δε νιώσαμε ότι το πρωινό ξύπνημα ή το καθημερινό διάβασμα είναι εφιάλτης;

Οι συγκρούσεις με τα παιδιά – μικρότερες ή μεγαλύτερες – είναι φυσικό να συμβαίνουν. Το ζητούμενο είναι πώς θα καταφέρουμε να τις αντιμετωπίζουμε με τον πιο

αποτελεσματικό τρόπο. Και ο τρόπος πολλές φορές είναι… so easy.

Για αρχή, είναι σημαντικό να ορίσουμε τι σημαίνει αποτελεσματικός τρόπος. Σημαίνει προφανώς να κάνει το παιδί αυτό που πρέπει και αυτό που αρνείται να κάνει τη δεδομένη χρονική στιγμή. Είναι όμως, στ’ αλήθεια, αυτό το πραγματικό ή έστω το μοναδικό ζητούμενο;

Εξαιρετικά σημαντικό είναι να σκεφτούμε το πώς εξελίσσεται μέσα από τη διαχείριση των συγκρούσεων η προσωπικότητα του κάθε παιδιού αλλά και η σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο όπου η μία ή η άλλη πλευρά θα καταφέρει να κάνει αυτό που επιδιώκει….θα έχει νικήσει! Τι γίνεται όμως με την πλευρά που έχασε;

Σαν γονέας αλλά και σαν δάσκαλος έχω πολλές φορές αισθανθεί ότι ενώ κατάφερα να πείσω το παιδί να κάνει αυτό που ήθελα – ή έστω αυτό που νόμιζα ότι έπρεπε – διακατέχομαι από ένα συναίσθημα δυσφορίας ή ακόμα και στεναχώριας. Αυτό το συναίσθημα πηγάζει από το γεγονός ότι το παιδί που έχω απέναντι μου βιώνει το αίσθημα της ήττας και λιγότερο ή περισσότερο τον εξαναγκασμό στην τελική συμπεριφορά που τελικά ακολούθησε μετά τη σύγκρουσή μας. Όσο περισσότερο ένα παιδί βιώνει τέτοια συναισθήματα τόσο πιο βέβαιο είναι ότι αργά ή γρήγορα θα επαναστατήσει. Τόσο πιο βέβαιο είναι, επίσης, ότι η σχέση μας έχει ήδη βάλει το πρώτο πετραδάκι για μια μάλλον μη αποτελεσματική επικοινωνία στο μέλλον.

Το πιο συνηθισμένο λάθος που εμείς οι ενήλικες κάνουμε όταν βλέπουμε ένα παιδί θυμωμένο είναι ότι δεν το ακούμε πραγματικά. Σπεύδουμε είτε να του λύσουμε το πρόβλημα, είτε να το επαναφέρουμε στην τάξη είτε να το παρηγορήσουμε; Mε τον τρόπο αυτό είναι σα να ‘κόβουμε τα φτερά’ του παιδιού. Σα να του λέμε ότι δεν είναι το ίδιο ικανό να διαχειριστεί αυτό που του συμβαίνει και εμείς είμαστε εκεί πριν από εκείνο για εκείνο. Νομίζουμε ότι το έχουμε ακούσει αλλά στην πραγματικότητα δεν του έχουμε δώσει καν την ευκαιρία να μας αποτυπώσει το πραγματικό του θέμα.

Μια από τις βασικές δεξιότητες στην επικοινωνία με το παιδί είναι η Ενεργητική Ακρόαση

Πρόκειται για την ικανότητα μας να ακούσουμε αλλά και να ‘ξεδιπλώσουμε’ το θέμα που απασχολεί το παιδί μέσα από σταδιακή επικοινωνία κατά την οποία στην ουσία επαναλαμβάνουμε το νόημα αυτών που μας έχει πει αποτυπώνοντας παράλληλα και τα συναισθήματα που καταλαβαίνουμε ότι τη δεδομένη στιγμή βιώνει.

Για παράδειγμα, έχουμε μπροστά μας ένα παιδί που αρνείται να κάτσει να διαβάσει. Θυμώνει, φωνάζει και όταν κουράζεται απλά κάθεται στην καρέκλα χαζεύοντας και κοιτώντας το κενό. Καταρχήν, πρέπει εμείς να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας όσο δύσκολο και αν είναι αυτό. Στη συνέχεια εφαρμόζοντας την ενεργητική ακρόαση θα πρέπει να ακούσουμε το λόγο που το ίδιο επικαλείται και να εκμαιεύσουμε τα συναισθήματα του επαναλαμβάνοντας τα μηνύματα που μας έχει επικοινωνήσει χωρίς να εκφράσουμε τη δική μας άποψη και χωρίς να τα ‘χρωματίσουμε’ με τα δικά μας συναισθήματα.

Με τον τρόπο αυτό, καταρχήν, δείχνουμε στο παιδί ότι δεν το αγνοούμε ενώ παράλληλα καταφέρνουμε να το αποφορτίσουμε συναισθηματικά. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην πορεία αυτής της διαδικασίας πολύ συχνά διαπιστώνουμε ότι αυτό που τελικά απασχολεί το παιδί δεν έχει καμία σχέση με αυτό που αρχικά μας είχε εκδηλώσει – στο παράδειγμά μας το παιδί δε θυμώνει επειδή βαριέται να διαβάσει αλλά επειδή νιώθει απογοήτευση και άγχος γιατί δεν τα καταφέρνει ή γιατί είχε μια διένεξη με το δάσκαλό του το πρωί ή ακόμα γιατί μάλωσε με τους κολλητούς του και δε θέλει να πάει σχολείο την επόμενη μέρα.

Η ενεργητική ακρόαση είναι μια συγκεκριμένη τεχνική που θέλει εξάσκηση για να την πετύχουμε στην πράξη. Είναι όμως εξαιρετικά αποτελεσματική στην πράξη. Οι γονείς και οι δάσκαλοι που την έχουν εφαρμόσει έχουν εκπλαγεί με το πόσο άμεσα το παιδί ανταποκρίνεται αλλά και με το πόσο διαφορετικά λειτούργησε η σχέση τους στην πράξη.

Πηγη