50 χρόνια από την ίδρυση της ΝΔ-Έκλεψε το όνομά της από το ...ΚΚΕ;

07:48 4/10/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Γιατί δεν είναι απολύτως ακριβές ότι η ΝΔ ιδρύθηκε στις 4 Οκτωβρίου- Πώς αποφασίστηκε το όνομά της- Η διαφωνία Καραμανλή με Ράλλη και ο συγγραφέας της Διακήρυξης.

Στην επέτειο των 50 χρόνων από την ίδρυση της ΝΔ περισσεύουν τα υμνολόγια και τα αλληλούια στον γενάρχη της Κωνσταντίνο Καραμανλή. Εδώ, ας ξεκινήσουμε δημοσιογραφικά λίγο ανάλαφρα και ανορθόδοξα. Σε μια άλλη ευκαιρία

στο DNEWS (50 χρόνια ΝΔ: Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στον Κυριάκο Μητσοτάκη) έχουμε αναφερθεί στη συμβολή και τη σημασία της παράταξης στη μεταπολιτευτική πορεία της χώρας.

Πρώτο, λοιπόν, δεν είναι απολύτως ακριβές ότι γεννήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1974. Τότε απλά επισημοποιήθηκε η εμφάνισή της, με την κατάθεση της σχετικής δήλωσης, στον Άρειο Πάγο.

Την ίδρυση του κόμματος είχε ανακοινώσει ήδη στις 28 Σεπτεμβρίου ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής. Την επόμενη δημοσιευόταν στον Τύπο και το περιεχόμενο της διακήρυξης. Την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου διαβάζουμε, για παράδειγμα. στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: «ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΝΔ. ΡΙΖΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ... Αρχή μίας νέας πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητος θα αποτελέση για την Ελλάδα το κείμενο της διακηρύξεως της Νέας Δημοκρατίας, το οποίο έδωσε χθες στη δημοσιότητα ο κ. Κ. Καραμανλής…»

Δεύτερο, η ονοματοδοσία του κόμματος είχε γίνει γνωστή και δημοσιοποιηθεί ήδη από τις 22 Σεπτεμβρίου. Πάλι σε εφημερίδες εκείνης της μέρας υπάρχουν κείμενα ,όπως αυτό : « Ο κ. Κ.ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Έτσι ωνομάσθη η νέα πολιτική παράταξις που θα κατέλθη στις προσεχείς εκλογές Ο κ. Κ. Καραμανλής προχωρεί στην συγκρότηση του νέου πολιτικού οργανισμού, του οποίου θα είναι ο ηγέτης. Ο τίτλος Νέα Δημοκρατία συμβολίζει την ευρύτητα του πολιτικού και κοινωνικού προγράμματος και των επιδιώξεων του οργανισμού…»

Υπάρχουν διάφορες ευλογοφανείς ή ευφάνταστες παραλλαγές για τη συγκεκριμένη επιλογή του ονόματος. Ανάμεσά τους:

-Πρόκειται για «δάνειο » από το πρόγραμμα του ΚΚΕ! Στο 9ο συνέδριο του τελευταίου, λίγες μέρες μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, περιγραφόταν η εναλλακτική πολιτική λύση αμέσως μετά την ανατροπή της χούντας. Ονομαζόταν «Νέα Δημοκρατία». Το ΚΚΕ , μέσω του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (1 Οκτωβρίου 1974), χαρακτήρισε την ονομασία του κόμματος της Δεξιάς ως «σφετερισμό» και «απατηλή Δημοκρατία» όσα περιλάμβανε «στο πολύ ηχηρό και σαγηνευτικό όνομα…»

- Ο τίτλος του κόµµατος ήταν μια απόδοση στα ελληνικά της γκολικής Ένωσης για τη Νέα Δημοκρατία (Union pour la Nouvelle Republique).

-Υιοθετήθηκε από το Καραμανλή, μετά από πρόταση του στενού συνεργάτη του Τ. Λαμπρία. Φαίνεται ότι ο τελευταίος τον «δανείστηκε» από την εφημερίδα με τον τίτλο ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Ένα εβδομαδιαίο αντιχουντικό έντυπο κυκλοφορούσε στο Λονδίνο από τον Γ. Πλυτά στο οποίο ο Λαμπρίας αρθρογραφούσε. Όπως επιχειρηµατολογούσε την εποχή εκείνη , απηχώντας εν πολλοίς τις απόψεις του ίδιου του εξόριστου ηγέτη, «ο Κ. Καραµανλή επιβάλλεται να ηγηθεί µιας ευρύτερης, όσο το δυνατόν, πολιτικής παρατάξεως που θα έπαιρνε τη µορφή εθνικής διεγέρσεως …)» (άρθρο του με τίτλο « Η λύση Καραμανή»}.

- Στα «σενάρια υπάρχει κι άλλο …προχωρημένο που αποδίδεται στο Λευτέρη Ζαγορίτη, γραμματέα της ΝΔ , επί προεδρίας του Κώστα Καραμανλή. Σύμφωνα με αυτό στα χρόνια της εξορίας στο Παρίσι ο Καραμανλής είχε διαβάσει μια συλλογή κειμένων του Μάο που είχε τον τίτλο «Η Νέα Δημοκρατία» (κυκλοφορούσε και στα ελληνικά από το 1956. ) Από εκεί φέρεται να τον διάλεξε...

Για την ιστορία γενικότερα ας προστεθεί ότι ο προγραμματικός όρος ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ αποδίδεται στον κομμουνιστή Βούλγαρο ηγέτη Δημητρόφ. Αυτή ήταν η επιθυμητή μορφή διακυβέρνησης, που θα διαδεχόταν την παλιά αστική δημοκρατία στην πορεία προς τη σοσιαλιστική…

Το παλιό σε νέα εμπλουτισμένη έκδοση

Είχαν προηγηθεί, όπως γνωρίζουμε από μαρτυρίες- αφηγήσεις, αρκετές συζητήσεις από τις αρχές Αυγούστου 1974 , στις οποίες ο Καραμανλής περιέγραφε τα σχέδιά του για τη συγκρότηση νέου πολιτικού φορέα. . Όπως καταθέτει ο Γ. Ράλλης, σε συζήτηση που είχαν, μαζί του και με άλλους ( Κ. Τσάτσος, Κ. Παπακωνσταντίνου) εκείνη την περίοδο, ο Κ. Καραμανλής του είπε: «Πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε το ταχύτερο σε εκλογές μόλις αποκατασταθεί κάποια ηρεμία. Να ιδρύσουμε ένα καινούργιο κόμμα, γιατί η ΕΡΕ δεν μπορεί πλέον να ανανεωθεί…»

Ο Ράλλης αντιπρότεινε ένα διαφορετικό διάγραμμα ενεργειών. Αντί για άμεση διενέργεια εκλογών το 1974, ο Καραμανλής να ζητούσε με δημοψήφισμα έκτακτες εξουσίες. Να κυβερνήσει δύο χρόνια χωρίς Βουλή, να ετοιμάσει νέο Σύνταγμα και να το θέσει υπόψη του ελληνικού λαού, που θα αποφαινόταν με δημοψήφισμα, με το οποίο ταυτόχρονα θα εξέφραζε και τη θέση του για το πολιτειακό.

«Κάνεις λάθος, φέρεται να είπε ο Καραμανλής, δεν προέχει τόσο το Σύνταγμα, όσο η δημιουργία των κομμάτων. Εγώ θα προχωρήσω στην ίδρυση κόμματος αρχών». Με αυτή την εδραιωμένη θέση από τα χρόνια στο Παρίσι του Καραμανλή συντάχτηκαν, όπως λέγεται, οι άλλοι βασικοί συνομιλητές του.

Πλην, όμως, υπήρχε ακόμη τυπικά η ΕΡΕ, το κόμμα που ο ίδιος είχε επίσης ιδρύσει. Αλλά και απαρασάλευτες «αρχές» της Δεξιάς και του ίδιου, τουλάχιστον, ως τότε.

Για την επίτευξη παρόμοιων επιτυχών συνδυασμών, δηλ. μεταξύ νέου και παλιού , υπάρχουν «συνταγές» γνωστές από τα χρόνια και τα γραπτά του Μακιαβέλι: «Τούτο πρέπει να τηρούνε όλοι όσοι θέλουνε να σβήσουν την παλιά ζωή µέσα σε κάποια πολιτεία και να τη φέρουνε σε βίο καινούργιο και λεύτερο: γιατί αφού οι καινοτοµίες ταράζουν τα µυαλά των ανθρώπων, εσύ πρέπει να µηχανευτείς, πως οι αλλαγές θα διατηρήσουνε όσο µπορούνε πιο πολλά πράµατα από τα παλιά.»

Κάπως έτσι έγινε. Η ΝΔ ήταν και νέα για τις ανάγκες των μεταπολιτευτικών καιρών και συνέχεια της παλιάς ΕΡΕ.

Μια φιλοκαραμανλική , θα λέγαμε, πρόσφατη ανάλυση του ιστορικού Ευάνθη Χατζηβασιλείου δίνει, με τον τρόπο της, αυτό ακριβώς το στίγμα : « . Με αυτή την οπτική, η ίδρυση του νέου κόμματος το 1974 δεν αντανακλούσε κάποια άμεση «ανάγκη» για μια μεγάλη αλλαγή στις πολιτικές μεθοδολογίες της ελληνικής Δεξιάς, της οποίας το κεντρικό επιτελείο και οι βασικοί στόχοι (ανάπτυξη, δημοκρατία, Ευρώπη και οργανική ένταξη στον δυτικό κόσμο) παρέμεναν ίδιοι. Από την άλλη πλευρά, το 1974 ο Καραμανλής χρειάστηκε για άλλους λόγους να ιδρύσει ένα νέο κόμμα: αρχηγός της ΕΡΕ ήταν ένας άλλος πολιτικός, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος· η ΕΡΕ δεν ήταν πλέον το «δικό του» κόμμα. Και η αίσθηση της «νέας αρχής» πράγματι δινόταν με τη δημιουργία ενός νέου οργανισμού, αν μη τι άλλο επειδή, μετά την εμπειρία της χούντας, είχαν πλέον εκλείψει ορισμένα από τα βασικά «βαρίδια» και νοοτροπίες της μετεμφυλιακής εποχής, που είχαν αποτελέσει προσκόμματα στην ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων το 1955-63. Ωστόσο, μεταξύ της ΕΡΕ και της Ν.Δ. ήταν πιο έντονες οι συνέχειες –σε ιδεολογία, μεθοδολογία και πρόσωπα– παρά οι ρήξεις…»

Η έκπτωση της ΕΡΕ και του Κανελλόπουλου

Όσο για « εξαφάνιση της ΕΡΕ την περιγράφει ο ίδιος ο Π. Κανελλόπουλος αργότερα:

«Μια μέρα βλέπω στις εφημερίδες ότι (ο Καραμανλής) ίδρυσε τη ΝΔ. Εγώ ήμουν αρχηγός της ΕΡΕ. Και ήμουν 11 χρόνια αρχηγός της. Κανένας δεν μου είπε ότι η ΕΡΕ πρόκειται να διαλυθεί και να ιδρυθεί ένα άλλο κόμμα, το οποίο θα ονομαζόταν Νέα Δημοκρατία. Πρέπει να πω ότι αυτό με εξένισε. Θεωρούσα σωστότερο να ειδοποιηθώ ότι θα υπάρξει ένα νέο κόμμα. Ορθότερο, όμως, θεωρούσα επίσης να διατηρηθεί η ΕΡΕ και να αναλάβει την ηγεσία ο Καραμανλής, εφ’ όσον ήθελε να αναμειχθεί και πάλι ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας. Δεν ειδοποιήθηκα από κανέναν. Τα έμαθα όλα από τις εφημερίδες… Δεν υπήρχε λόγος η ΕΡΕ να εξαφανιστεί από το πρόσωπο της γης και να προκύψει η Νέα Δημοκρατία. Αφού, μάλιστα, το μέγιστο τμήμα της Νέας Δημοκρατίας απαρτίστηκε από στελέχη της ΕΡΕ. Ας είναι. Δημιουργήθηκε η Νέα Δημοκρατία. Εγώ, όμως, δεν έπρεπε να ειδοποιηθώ γι’ αυτό; Όταν, λοιπόν, κάποια μέρα ήρθε ο Καραμανλής και πήγαμε να φάμε στο Σεσίλ, του είπα χαμογελώντας ότι είναι περίεργο πως χωρίς τη γνώμη μου καταργήθηκε ένα κόμμα του οποίου ήμουν αρχηγός και ιδρύθηκε ένα άλλο χωρίς κανένας να με ειδοποιήσει...». Ο Κανελλόπουλος, όπως είναι γνωστό, δεν δέχτηκε να είναι υποψήφιος στις εκλογές του 1975 και αργότερα εκλέχτηκε ως συνεργαζόμενος με τη ΝΔ

Ο συγγραφέας της διακήρυξης

Η κυρίαρχη αφήγηση ήταν περίπου ότι η ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος ήταν έργο του ίδιου του Καραμανλή. Αν και παλιότερα κυκλοφορούσε η φήμη ότι συγγραφέας ήταν ο εξαιρετικός και ως «κειμενογράφος» Τ. Λαμπρίας.

Μερικά χρόνια μετά την ίδρυση της ΝΔ ο Ι. Βαρβιτσιώτης τον ρώτησε σχετικά, παίρνοντας την εξής κατηγορηματική απάντηση: «Εγώ ήμουν ο γραφιάς. Δηλαδή έγραφα ό,τι μου υπαγόρευε ο Καραμανλής. Ήταν βέβαια μία ιδιαιτέρως κοπιαστική δουλειά. Γιατί ο τελειομανής Καραμανλής ήθελε και η τελευταία λέξη να έχει ενταχθεί σωστά στο κείμενο. Αυτό σήμαινε πολλά γραψίματα και περισσότερα σβησίματα. Ήταν αποκλειστικά δικό του έργο…» Κατανοητοί οι λόγοι για τη συγκεκριμένη διαβεβαίωση.

Σήμερα, όμως, μπορεί να γραφεί με ασφάλεια ότι πίσω από τη διακήρυξη της 28ης Σεπτεμβρίου στέκεται ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Στ΄ αρχεία του επιστήθιου φίλου και ιδεολογικού μέντορα του Καραμανλή υπάρχει πλήθος σημειωμάτων για τη διακήρυξη. Άλλωστε κάτι παρόμοιο είχε προηγηθεί με την ίδρυση της ΕΡΕ το 1956. Το ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι ο Καραμανλής μελετούσε , σχολίαζε τα σχετικά σημειώματα του φιλοσόφου και ιδεολογικού «γκουρού της συντηρητικής παράταξης . Σε συνέχεια ο Λαμπρίας αναλάμβανε την τελική διατύπωση.

Παραλείποντας εδώ κάθε αναφορά στο περιεχόμενο της διακήρυξης, όπως και στους καθόλα αρνητικούς σχολιασμούς των άλλων κομμάτων της περιόδου, ας προστεθεί πάλι κάτι ανορθόδοξο.

Ο Κ. Τσάτσος, μάλλον, ως φιλόσοφος, σε μια έκρηξή του λίγο καιρό μετά την αποχώρηση του Κ. Καραμανλή από την ηγεσία της ΝΔ έγραφε το 1984 : «Δεν είχε ποτέ (ο Καραμανλής) το αίσθημα του κόμματος. Και θα ήταν ευτυχής, αν μπορούσε να κυβερνήσει, χωρίς να ηγείται κόμματος. Αν ίδρυσε δυο φορές κόμμα (ΕΡΕ και ΝΔ ), αυτό το έκανε γιατί στη δημοκρατία, για να φθάσεις ν΄ ασκήσεις εξουσία, το κόμμα είναι απαραίτητο…»

Περιγράφοντας μ΄ αυτό τον τρόπο τις σχέσεις Καραμανλή-κόμματος ο θεωρητικός του καραμανλισμού, στον οποίο ορκίζονται όλοι οι διάδοχοί του, έδωσε και ένα διαχρονικό στίγμα της παράταξης. Είναι η άσκηση της εξουσίας είτε η αναμονή για την άσκηση εξουσίας.

#ΝΕΑ_ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ