Αρρυθμίες και αστοχίες στην εκτέλεση του προϋπολογισμού

08:41 14/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Μεταξύ των απλήρωτων και ληξιπρόθεσμων οφειλών ξεχωρίζουν εκείνες των Στρατιωτικών Νοσοκομείων που εποπτεύονται από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Το ύψος των απλήρωτων υποχρεώσεων ανήλθε σε 75.9 εκ, ευρώ ενώ των ληξιπρόθεσμων σε 62.47 εκ ευρώ.

Η ετήσια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (εφεξής, ΕΣ) για την αξιολόγηση (με το jargon του ΕΣ «επί της ορθότητας και της αξιοπιστίας») του προϋπολογισμού θα έπρεπε να είναι ένα μείζον γεγονός. Όχι μόνον, επειδή προέρχεται από το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο, αλλά επειδή περιλαμβάνει διαπιστώσεις, περιγράφει προβλήματα και συστήνει μέτρα επίλυσής

τους.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμη πρώτη ύλη όχι μόνον για μια ουσιαστική συζήτηση στη Βουλή (στην οποία ο απολογισμός του προϋπολογισμού αποτελεί μια εντελώς τυπική διαδικασία) αλλά κυρίως έναν οδηγό διόρθωσης ημαρτημένων για τη δημόσια διοίκηση.

Από τον διενεργηθέντα έλεγχο, λοιπόν, του απολογισμού του οικονομικού έτους 2022, προέκυψαν ευρήματα, τα σημαντικότερα των οποίων συνοψίζονται στα εξής:

Ένα εντυπωσικά μεγάλο νούμερο 1.9 δις ευρώ που αποτελείται από δαπάνες «υπό κατανομή» για προγράμματα που δεν έκαναν πληρωμές αφήνοντας αδιάθετα σημαντικά κονδύλια ιδίως του ΤΑΑ.

Από τo αδιάθετο ποσον των 1.9 δις τη μερίδα του λέοντος καταλαμβάνουν οι πιστώσεις για δαπάνες εφαρμογής δράσεων κοινοτικών προγραμμάτων ύψους 846,2 εκ. ευρώ. Στο ΤΑΑ για το 2022 υποβλήθηκαν και εγκρίθηκαν 502 δράσεις αλλά άμεσες/έμμεσες πληρωμές πραγματοποιήθηκαν μόνο για τις 154, ενώ για 348 (69%) δεν υπήρξε καμία εκταμίευση.

Παρατηρείται αύξηση των απλήρωτων και ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της Κεντρικής Διοίκησης σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2021), καθώς και πλημμελής τήρηση από ορισμένους φορείς του Μητρώου Δεσμεύσεων - ενός βασικού εργαλείου οικονομικής διαχείρισης- στο οποίο δεν καταγράφονται ορθά τα πραγματικά υπόλοιπα των απλήρωτων και ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, με συνέπεια οι αποσταλείσες στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δημοσιονομικές αναφορές να μην είναι ακριβείς.

Μεταξύ των απλήρωτων και ληξιπρόθεσμων οφειλών ξεχωρίζουν εκείνες των Στρατιωτικών Νοσοκομείων που εποπτεύονται από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Το ύψος των απλήρωτων υποχρεώσεων ανήλθε σε 75.9 εκ, ευρώ ενώ των ληξιπρόθεσμων σε 62.47 εκ ευρώ. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το στοιχείο ότι οι οφειλές αυτές παρακολουθούνται με παράλληλα λογιστικά συστήματα.

Συναφές προς αυτό είναι ότι η ενημέρωση του Μητρώου Δεσμεύσεων από τους φορείς της κεντρικής διοίκησης γίνεται χειροκίνητα χωρίς διασύνεδεση με τα λοιπά πληροφοριακά συστήματα δημοσιονομικής διαχείρισης. Αυτό έχει ως συνέπεια το πραγματικό ύψος των απλήρωτων υποχρεώσεων της κεντρικής διοίκησης να (εξακολουθεί) να μην αποτυπώνεται με ακρίβεια. Το ΕΣ κατέγραψε τέτοιες ασυμφωνίες μεταξύ των στοιχείων που εξάγονται από τα επιμέρους πληροφοριακά συστήματα και τα αρχεία των φορέων στα Υπουργεία Εξωτερικών, Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Ενδεικτικό των αστοχιών που κατέγραψε το ΕΣ είναι η παράβαση των αρχών της καθολικότητας, της ειλικρίνειας και της ακρίβειας, που διέπουν την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, λόγω μη συμπερίληψης ορισμένων εσόδων και εξόδων σε αυτόν, σε συνδυασμό με την «επανειλημμένη υποεκτίμηση» των προβλέψεών του ως προς το ύψος κάποιων επιμέρους εξόδων, που έχουν πάγιο και επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα. (ρεύμα/σταθερή τηλεφωνία) Αναφέρεται ως παράδειγμα το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Η αστοχία δεν περιορίζεται μόνο στους λογαριασμούς αλλά εκτείνεται και στην «Απογραφή»- τη βάση δεδομένων για την στελέχωση του κρατικού μηχανσμού. Αναφέρεται ως παράδειγμα η διαφορά μεταξύ όσων κατέχουν «θέση ευθύνης» (25.934) και όσων λαμβάνουν «επίδομα θέσης ευθύνης» (53.272). Η ευθύνη για τις λανθασμένες εγγραφές θα πρέπει να αναζητηθεί τόσο στο οικείο υπουργείο όσο και στο αρμόδιο για την τήρηση των στοιχείων της Απογραφής Υπουργείο Εσωτερικών. Το ΕΣ επισημαίνει εσφαλμένες καταχωρήσεις και αναριθμητισμούς με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπάλληλοι με ηλικία μικρότερη των 18 ετών όπως και αρκετοί υπάλληλοι με ηλικία άνω των 67 ετών που είναι το καταληκτικό και υποχρεωτικό όριο συνταξιοδότησης, ενώ για 122 υπαλλήλους δεν έχει εισαχθεί ημερομηνία γέννησης στο σύστημα. Σημειώνονται, επίσης, εσφαλμένες καταχωρήσεις στις ημερομηνίες πρόσληψης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπάλληλοι με αρνητικά χρόνια υπηρεσίας και άλλοι με υπερβολικά χρόνια υπηρεσίας. Ενδεικτικά, για 4.976 υπαλλήλους δεν έχει καταχωρηθεί στο σύστημα της απογραφής η ημερομηνία πρόσληψής τους, ενώ εμφανίζονται και δεκάδες υπάλληλοι με πάνω από 45 έτη προϋπηρεσίας.

Το ΕΣ επισημαίνει σοβαρές αδυναμίες στα συστήματα εκκαθάρισης και πληρωμής της μισθοδοσίας στην Κεντρική Διοίκηση (πχ. εσφαλμένες καταχωρίσεις/αναριθμητισμοί, αυτόνομη ενημέρωση των βάσεων δεδομένων οι οποίες δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, απουσία δικλίδων αποτροπής δημοσιονομικών κινδύνων ιδιαίτερα στις μικρότερες και περιφερειακές υπηρεσίες εκκαθάρισης, απουσία τακτικών περιοδικών ελέγχων στις βάσεις δεδομένων, μη πραγματοποίηση δειγματοληπτικών ελέγχων ακρίβειας των στοιχείων της μισθοδοσίας).

Η απουσία μηχανισμών καλής εκτέλεσης της οικονομικής λειτουργίας των Υπουργείων οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό στην μη λειτουργία των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου. Το ΕΣ καταγράφει συγκεκριμένα παραδείγματα μη πιστοποίησης της επάρκειας των εσωτερικών ελεγκτών, μη έγκρισης των Εσωτερικών Κανονισμών Λειτουργίας, μη εκπόνησης Εγχειριδίων Εσωτερικού Ελέγχου όπως και μη ανάπτυξης ελεγκτικής δραστηριότητας.

Σοβαρότατη καθυστέρηση καταγράφεται στον σχεδιασμό και εφαρμογή των δράσεων που θα αναλάμβαναν τα Υπουργεία εντός της περιόδου αναφοράς για να εξοικονομήσουν δαπάνες και να αυξήσουν τα έσοδά τους (επισκόπηση δαπανών). Τετοιες δράσεις είναι εκείνες που συναρτώνται με τον εξορθολογισμό του κόστους διαχείρισης και συντήρησης του στόλου κρατικών οχημάτων, με τη βέλτιστη χρήση των ενεργειακών πόρων μέσω καλύτερου ελέγχου της κατανάλωσης ή την εφαρμογή σχεδίου άμεσης δράσης για ενοικίαση / χρήση κρατικών κτιρίων.

Στην έκθεση του ΕΣ επισημαίνεται, επίσης, η σοβαρή υστέρηση εισπράξεων που οφείλεται τόσο στις μειωμένες απολήψεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας κατά 1,72 δις ευρώ όσο και στη μη είσπραξη μισθωμάτων κτιρίων και υποδομών, όπου το εισπραχθέν ποσό των 18,23 εκατ. ευρώ υστέρησε κατά 1,49 δις ευρώ εκείνου που είχε προϋπολογιστεί (1,51 δις ευρώ). Καθυστερήσεις καταγράφονται, επίσης, όσον αφορά την είσπραξη τελών κυκλοφορίας και λοιπών τρεχόντων φόρων, όπου το εισπραχθέν ποσό των 941,34 εκατ. ευρώ υστέρησε κατά 285,66 εκατ. ευρώ εκείνου που είχε προϋπολογιστεί (1,23 δις ευρώ).

Σε προηγούμενες εκθέσεις του το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει επισημάνει την αναγκαιότητα δημιουργίας μηχανισμού συνολικής καταγραφής όλων των ενσώματων και άυλων πάγιων στοιχείων της Κεντρικής Διοίκησης με στόχο «την ενίσχυση της διαφάνειας, την πληρότητα της Κατάστασης Χρηματοοικονομικής Θέσης, την αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης μέσω αυτής χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και την προστασία και διαφύλαξη της δημόσιας περιουσίας». Για το οικονομικό έτος 2022 διαπιστώθηκε για μια ακόμη φορά ότι δεν υφίσταται τέτοιος μηχανισμός συστηματικής αναγνώρισης, αποτίμησης και καταγραφής όλων των ενσώματων και άυλων πάγιων στοιχείων της Κεντρικής Διοίκησης.

Εν κατακλείδι, οι προηγούμενες επισημάνσεις του ΕΣ «καταδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης των εσωτερικών διαδικασιών της Κεντρικής Διοίκησης, ώστε αφενός μεν όλα τα έσοδα και τα έξοδα να συμπεριλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό, αφετέρου δε, να διαμορφώνονται, στο μέτρο του εφικτού, ακριβείς και ειλικρινείς εκτιμήσεις εσόδων και εξόδων κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, ύστερα από έγκαιρη και έγκυρη συγκέντρωση και αξιοποίηση της απαραίτητης για τον σκοπό αυτό πληροφόρησης».

(Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι είναι μέλος του ΑΣΕΠ, νομικός, διοικητικός επιστήμονας- Υπήρξε βουλευτής Επικρατείας του κόμματος Το Ποτάμι)

#ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ