Χρήστος Ζερεφός στο Dnews: Όταν το ακραίο γίνει σύνηθες τότε δεν υπάρχει ελπίδα γυρισμού

12:11 3/6/2022 - Πηγή: Dikaiologitika

Υπάρχει μια εικόνα που έλαβε το Voyager 1 το 1990. Καθώς το διαστημικό σκάφος άρχισε να απομακρύνεται από το ηλιακό μας σύστημα, ο αστρονόμος Carl Sagan έπεισε τους μηχανικούς της NASA να το γυρίσουν για μια τελευταία φορά προς τα πίσω.

Σε αυτή την εικόνα, η Γη εμφανίζεται ως ένα ελαφρώς μπλε φωτεινό σημείο ενσωματωμένο σε ένα ουράνιο τόξο διάσπαρτου φωτός. Ακούστε τι είπε τότε ο Sagan για αυτή την εικόνα:

“Κοιτάξτε πάλι εκείνη την κουκίδα. Ο πλανήτης μας είναι ένα μοναχικό σημείο σε όλη αυτή την απεραντοσύνη και δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η βοήθεια θα έρθει από αλλού για να μας σώσει από… εμάς! Η Γη είναι ο μόνος κόσμος που είναι γνωστός μέχρι στιγμής για να φιλοξενήσει τη ζωή. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού κάποιος τόπος στον οποίο θα μπορούσε να μεταναστεύσει σύντομα το είδος μας. Προς το παρόν η Γη είναι εκεί που κάνουμε τη στάση μας. Μπορεί να μην υπάρχει καμιά καλύτερη απόδειξη της μικρότητας του ανθρώπου από αυτή τη μακρινή εικόνα του μικροσκοπικού μας κόσμου. Για μένα υπογραμμίζει την ευθύνη μας να ασχοληθούμε καλύτερα μαζί του, να διατηρήσουμε και να αγαπήσουμε την ανοιχτή μπλε κουκκίδα, το μόνο σπίτι που έχουμε γνωρίσει ποτέ”.

Αν ζούσε σήμερα ο Carl Sagan σίγουρα θα απογοητευόταν με την «τριπλή πλανητική κρίση», της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης, που βιώνει σήμερα ο πλανήτης μας, την οποία ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει χαρακτηρίσει ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης».

«Η Γη βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εδώ και αρκετά χρόνια. Από τη δεκαετία του‘80 ήδη έχουμε δει πολλά σημάδια μεγάλων αλλαγών και αποσταθεροποίησης του κλίματος. Γι’ αυτό άλλωστε και κάθε καινούργια έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή δείχνει πιο ανησυχητικά αποτελέσματα από την προηγούμενη. Δυστυχώς τα ακραία φαινόμενα έχουν αυξηθεί σε συχνότητα εμφάνισης και σε μέγεθος και το κόστος για την αντιμετώπισή τους από τις ασφαλιστικές εταιρείες έχει εκατονταπλασιαστεί μέσα στα τελευταία 60 χρόνια», λέει χαρακτηριστικά ο ακαδημαϊκός και εκπρόσωπος της Ελλάδας για την Κλιματική Αλλαγή, κ. Χρήστος Ζερεφός στο Dnews , ο οποίος κρούει διαρκώς τον κώδωνα για την κλιματική κρίση.

Πανδημία, πόλεμος και κλιματική κρίση

Η ανταπόκριση πολλών χωρών στον κίνδυνο της πανδημίας έδειξε ότι μπροστά σε μια επείγουσα υπαρξιακή απειλή οι άνθρωποι προσαρμόζονται γρήγορα και αλλάζουν τη συμπεριφορά τους και ότι οι κυβερνήσεις είναι πρόθυμες να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να την αντιμετωπίσουν. Στην ερώτηση αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την πανδημία της COVID-19 για να ξεκινήσουμε ή να συνεχίσουμε την δράση για την κλιματική κρίση ο Καθηγητής σχολιάζει: «Το μόνο καλό που προέκυψε από την πανδημία ήταν η μείωση, με την απαγόρευση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως έγινε πέρσι, των επιπέδων των αερίων ρύπων αλλά και γενικά της ρύπανσης των πόλεων στην Ευρώπη περισσότερο από 40%. Αυτό το αποδείξαμε σε περσινή μας δημοσίευση σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό. Επομένως, η πανδημία δείχνει ότι αν συναινέσουμε όλοι, δηλαδή αν συμφωνήσουμε σε όλο τον κόσμο να εξοικονομήσουμε ενέργεια και φυσικούς πόρους, να παράγουμε λιγότερα απορρίμματα και να υιοθετήσουμε μια πιο φιλική συμπεριφορά προς στο περιβάλλον, τότε μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Όμως δεν μπορούμε να σβήσουμε το αποτύπωμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Δυστυχώς, για να γίνει αυτό θα πρέπει να απαλλαγούμε από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, κάτι το οποίο είναι συνυφασμένο με την παγκόσμια οικονομία αλλά και με πολλά κοινωνικοοικονομικά και άλλα ζητήματα. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, αν δράσουμε τώρα είναι απολύτως εφικτό, γιατί αν αφήσουμε τα πράγματα για άλλη μία δεκαετία, είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουμε να γυρίσουμε πίσω. Έχω άλλωστε χαρακτηριστικά πει ότι όταν το ακραίο γίνει σύνηθες τότε δεν θα υπάρχει ελπίδα να γυρίσουμε στα προ της κρίσης επίπεδα στο κλίμα».

usplash

Και η συζήτηση αυτομάτως πηγαίνει στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Κάποιοι είπαν ότι η ευκαιρία για αλλαγή πορείας και για επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια δεν είναι τόσο η πανδημία, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία. Την ίδια ώρα άλλοι μιλούν για μια τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση λόγω των χημικών του πολέμου και εντέλει για ένα μεγάλο κλιματικό κόστος. «Θεωρώ πως τα χημικά του πολέμου έχουν ελάχιστη συμβολή στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Το θέμα του τοπικού κλίματος σε περιοχές που καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς είναι προφανώς τεράστιο. Επομένως, το μικροκλίμα σε περιοχές όπως π.χ. η Μαριούπολη και σε άλλες ομοιοπαθείς θα χρειαστεί χρόνια για να επανέλθει. Αλλά το ζήτημα της επίσπευσης της απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα σχετίζεται περισσότερο με την εξάρτηση που είχε και έχει η Ευρώπη από ορυκτά καύσιμα τα οποία προέρχονται από επιτιθέμενες, με ενεργητικό ή με παθητικό τρόπο, στην Ουκρανία χώρες. Επομένως, είναι διαφορετικά ζητήματα», προσθέτει ο Έλληνας ακαδημαϊκός, ο οποίος παρόλα αυτά διατηρεί την αισιοδοξία του ότι καμία από τις παραπάνω κρίσεις (πανδημία και πόλεμος) δεν θα «κλείσουν το παράθυρο» στους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα..

Επισιτιστική κρίση, κλιματική κρίση και τεχνολογία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται καθώς η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα περιγράμματα της παγκόσμιας γεωργίας. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η κλιματική κρίση σε συνδυασμό με τους κατά τόπους πολέμους θα επιδεινώσει την επισιτιστική κρίση που έρχεται. «Ασφαλώς και θα την επιδεινώσει, αν δεν την έχει ήδη επιδεινώσει, διότι η ενεργειακή κρίση και ειδικότερα η ακρίβεια στις τιμές των καυσίμων έχει συνέπειες. Αλλά και η κρίση στην Ουκρανία, που είναι κύριος σιτοβολώνας-τροφοδότης πολλών χωρών, συμβάλλει στην επισιτιστική κρίση. Ας μην ξεχνάμε ότι και στο παρελθόν αντίστοιχες κλιματικές κρίσεις που δημιούργησαν σιτοδείες οδήγησαν σε επαναστάσεις και σε άλλα μεγάλα ζητήματα που καθόρισαν το μέλλον της Ευρώπης και άλλων ηπείρων», απαντά ο κ. Ζερεφός, υπενθυμίζοντας τα πέντε εκατομμύρια Γερμανών που μετανάστευσαν τον 19ο αιώνα στην Αμερική εξαιτίας μεταβολών του κλίματος. Ανάμεσα τους και διάσημες αμερικανικές οικογένειες, αλλά και φημισμένα brands της Αμερικής, όπως της γνωστής φαρμακοβιομηχανίας Pfizer ή της διάσημης εμπορικής αλυσίδας στο χώρο των τροφίμων Heinz.

Σύμφωνα με τον Καθηγητή, ένα μεταβαλλόμενο κλίμα δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα. Η αύξηση της στάθμης των θαλασσών ή η κατάρρευση της γεωργίας λόγω της θερμότητας και της ξηρασίας εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να οδηγήσουν όχι μόνο σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, αλλά και σε αναταραχές και εμφύλιους πολέμους. Τα εκατομμύρια προσφύγων από ανατολικές χώρες και από την Αφρική είναι μια έγκαιρη προειδοποίηση για το τι μπορεί να συμβεί τις επόμενες δεκαετίες και τους επόμενους αιώνες. Ταυτόχρονα, σήμερα 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε απόσταση 10 μέτρων από τις ακτές. Χρειαζόμαστε άφθονες, καθαρές και φθηνές πηγές ενέργειας για να τροφοδοτήσουμε τον κόσμο. Ο πληθυσμός προβλέπεται από τον ΟΗΕ να αυξηθεί σε 9,8 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 και σε 11,2 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100. Συνεπώς, θα χρειαστούμε μια άλλη «βιομηχανική επανάσταση», μια άλλη «γεωργική επανάσταση» και μια «επανάσταση των υδάτινων πόρων».

unsplash

Η Επιστήμη και η Τεχνολογία μπορούν να μας βοηθήσουν να κερδίσουμε χρόνο υπέρ μας, αλλά μπορούν να μας σώσουν; Η πεποίθηση του Καθηγητή είναι απόλυτη: «Είμαι απολύτως βέβαιος. Η Τεχνολογία υπάρχει και μπορεί να μας σώσει!», επικαλούμενος την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ενεργειακή παραγωγή χωρίς τη χρήση άνθρακα, με την εκμετάλλευση αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Μάλιστα, σε αρκετές περιοχές του κόσμου, η ηλιακή ενέργεια τείνει να γίνει ανταγωνιστική της ορυκτής, ενώ το κόστος της αιολικής ενέργειας στην ξηρά έχει μειωθεί αρκετά, πλησιάζοντας την ορυκτή.

#OnlyOneEarth (Η Γη είναι μόνο μια) είναι το σύνθημα της φετινής Διεθνούς Ημέρας Περιβάλλοντος για να μας υπενθυμίσει: «…όλα τα δεινά που είδαμε τις τελευταίες δεκαετίες: καύσωνες, ακραία καιρικά φαινόμενα, καταστροφές, ανυπολόγιστο κόστος ζημιών και την ανάγκη να ευθυγραμμιστούμε με την Συμφωνία των Παρισίων, δηλαδή με τη μετάβαση σε καθαρότερο περιβάλλον, με την πλήρη απαλλαγή μας από ορυκτά καύσιμα και την πλήρη ανάπτυξη όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που διαθέτει άπλετες ο πλανήτης μας», καταλήγει ο Έλληνας επιστήμονας φέρνοντας στο μυαλό ένα παλιό ρητό ενός ιθαγενή της Αμερικής για το πώς θα πρέπει να φροντίσουμε τον πλανήτη μας: «Θεραπεύστε τη γη καλά. Γιατί δεν σας την έδωσαν οι γονείς σας, σας τη δάνεισαν τα παιδιά σας!..»

#ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ #ΧΡΗΣΤΟΣ_ΖΕΡΕΦΟΣ #ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ_ΗΜΕΡΑ #ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ_ΑΛΛΑΓΗ #ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ_ΑΦΙΕΡΩΜΑ