«Δεν γίνονται αυτά εδώ»: Ο digital φασισμός του Έλον Μασκ

14:05 11/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Η σύγχρονη φασιστική απειλή έχει ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φασισμού του Μεσοπολέμου: την περιφρόνηση για τη δημοκρατία, το μίσος για τους ξένους, μια ψευδεπίγραφη αντιπαλότητα με τις «ελίτ».

«Μέχρις τις 6, ο Πρόεδρος είxε κηρύξει τη χώρα σε στρατιωτικό νόμο λόγω της ''παρούσας κρίσης'', και πάνω από 100 μέλη του Κογκρέσου συνελήφθησαν από τους ΜΜ, κατόπιν εντολής του Προέδρου. Όσοι ήταν αρκετά θερμοκέφαλοι, ώστε να προβάλουν αντίσταση, κατηγορήθηκαν με κυνισμό για ''υποκίνηση σε εξέγερση'' εκείνοι που αποχώρησαν ησύχως δεν κατηγορήθηκαν για τίποτα». Σίνκλερ

Λιούις, «Δεν γίνονται αυτά εδώ», μετάφραση Νίκος Α. Μάντης, εκδόσεις Καστανιώτη.

Στο εμβληματικό μυθιστόρημα «Δεν γίνονται αυτά εδώ» του νομπελίστα Σίνκλερ Λιούις που εκδόθηκε το 1935, δεν επιβάλλεται δικτατορία στις ΗΠΑ από κάποια στρατιωτική χούντα, αλλά από τον ίδιο τον εκλεγμένο Πρόεδρο Μπερζέλιους Γουίντριπ. Ο Γουίντριπ είναι ένας αδίστακτος δημαγωγός που εκλέγεται υποσχόμενος στο φοβισμένο και φτωχοποιημένο λαό ότι «θα τον σώσει» από τους εχθρούς του έθνους. Τελικά, στραγγαλίζει τις ελευθερίες των πολιτών, επιβάλλοντας ένα καθεστώς κρατικής τρομοκρατίας. Η δημοκρατία δεν ανατρέπεται «απ’ έξω», αλλά «από τα μέσα», προς γενική κατάπληξη, αφού οι δημοκρατικοί πολίτες ήταν βέβαιοι «δεν γίνονται αυτά εδώ».

Δεν γίνονται αυτά εδώ

Ούτε τώρα πιστεύουμε ότι «μπορούν να γίνουν αυτά εδώ». Ο φασισμός μάς μοιάζει κάτι μακρινό στο χρόνο και το χώρο. Κάτι που θα μπορούσε να συμβεί στο Μεσοπόλεμο ή σε κάποια χώρα του Παγκόσμιου Νότου, αλλά όχι σε μια
αναπτυγμένη χώρα του δυτικού κόσμου.

Είμαστε βέβαιοι ότι «δεν γίνονται αυτά εδώ», παρόλο που οι πολιτικοί απόγονοι του ναζισμού και του φασισμού σημειώνουν τη μια επιτυχία μετά την άλλη στις χώρες της Ευρώπης: Στην Ιταλία είναι ήδη στην κυβέρνηση, στη Γαλλία βρίσκονται στο κατώφλι της Προεδρίας, στη Γερμανία ετοιμάζονται να γίνουν το δεύτερο κόμμα στις εκλογές της 23 ης Φεβρουαρίου. Μας λένε ότι οι ανά την Ευρώπη ακροδεξιοί έχουν αλλάξει, είναι πια «η Χρυσή Αυγή με τις γραβάτες». Και όμως η δημαγωγία τους είναι όμοια με των πολιτικών προγόνων τους.

Είμαστε βέβαιοι ότι «δεν γίνονται αυτά εδώ», παρόλο που την πιο ισχυρή χώρα του κόσμου θα την κυβερνά από τις 20 Γενάρη ένας αδίστακτος δημαγωγός που έχει ταυτιστεί με τα fake news και οργάνωσε την πραξικοπηματική εισβολή στο Καπιτώλιο αρνούμενος το αποτέλεσμα των προηγούμενων εκλογών, ένας δισεκατομμυριούχος που στοχοποιεί τις μειονότητες και προωθεί τον πιο άγριο καπιταλισμό.

Είμαστε βέβαιοι ότι «δεν γίνονται αυτά εδώ», ακόμα και τώρα που ο Έλον Μασκ παρεμβαίνει απροκάλυπτα στα πολιτικά πράγματα των ευρωπαϊκών κρατών, προωθώντας με κάθε δυνατό τρόπο τους ακροδεξιούς με όπλο το X. Προχτές στο live streaming του Μασκ με την συμπρόεδρο του ακροδεξιού AfD Άλις Βάιντελ το οποίο παρακολούθησαν 3,5 εκατομμύρια άτομα, η Βάιντελ είπε ότι ο Χίτλερ ήταν… κομμουνιστής και σοσιαλιστής και γι’ αυτό αποτελεί το αντίθετο του AfD.

Η προειδοποίηση Σάντσεθ

Την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε, συνόψισε ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ: «Τα αυταρχικά καθεστώτα προελαύνουν στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο φασισμός που νομίζαμε ότι είχαμε αφήσει πίσω μας είναι τώρα η τρίτη
πολιτική δύναμη στην Ευρώπη. Και η αντιδραστική ακροδεξιά διεθνής, με επικεφαλής τον πλουσιότερο άνθρωπο του πλανήτη, επιτίθεται ανοιχτά στους θεσμούς μας, υποκινεί το μίσος και καλεί ανοιχτά να υποστηρίξουμε τους κληρονόμους του ναζισμού στη Γερμανία στις επόμενες εκλογές».

Η περίπτωση Μασκ

Η σύγχρονη φασιστική απειλή έχει ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φασισμού του Μεσοπολέμου: την περιφρόνηση για τη δημοκρατία, το μίσος για τους ξένους, μια ψευδεπίγραφη αντιπαλότητα με τις «ελίτ». Έχει όμως και δύο σύγχρονες ιδιαιτερότητες τις οποίες εκφράζει ο Έλον Μασκ. Στο Μεσοπόλεμο, οι ακροδεξιοί αυταρχικοί πολιτικοί έπρεπε να αναζητήσουν τη στήριξη του μεγάλο κεφαλαίο για να κάνουν το μεγάλο άλμα προς την εξουσία.

Σήμερα οι ακροδεξιοί αυταρχικοί πολιτικοί είναι οι ίδιοι δισεκατομμυριούχοι. Ο Έλον Μασκ είναι ο πιο πλούσιος άνθρωπος του πλανήτη. Ταυτόχρονα είναι υπουργός της κυβέρνησης του Τραμπ και ιδιοκτήτης του X, μιας από τις πιο σημαντικές ψηφιακές πλατφόρμες του κόσμου. Αυτή η πρωτοφανής συγκέντρωση οικονομικής, πολιτικής και ψηφιακής εξουσίας σε ένα και μόνο άτομο, συνιστά από μόνης της απειλή για τη δημοκρατία. Πόσο μάλλον όταν αυτό το άτομο τη χρησιμοποιεί για να προωθήσει τις πιο αντιδημοκρατικές αντιλήψεις

Ο καθηγητής φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Rutgers, Ben Burgis, σε άρθρο του στο Jacobin δίνει μερικά στοιχεία για να αντιληφθούμε το μέγεθος της εξουσίας που συγκεντρώνει ο Μασκ:

Ο Μασκ είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, με περιουσία 455 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η περιουσία του είναι περισσότερες από εξήντα εννέα φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Τραμπ, που ανέρχεται στα 6,61 δισεκατομμύρια δολάρια. Αγόρασε την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, που τότε ήταν γνωστή ως Twitter (τώρα X), για 44 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022. Υπάρχει κάθε λόγος να υποθέσουμε ότι έχει χειραγωγήσει τον αλγόριθμο της πλατφόρμας για να ενισχύσει τις δικές του αναρτήσεις. Όπως και να έχει, είναι ο πιο δημοφιλής χρήστης του Twitter/X, με 207,9 εκατομμύρια ακολούθους. Ακόμα και ο εκλεγμένος πρόεδρος έχει μόνο 96,2 εκατομμύρια. Ο Μασκ ξόδεψε πάνω από 200 εκατομμύρια δολάρια σε δύο επιτροπές πολιτικής δράσης (PACs) υπέρ του Τραμπ, καθιστώντας τον μακράν τον μεγαλύτερο χρηματοδότη της προεκλογικής εκστρατείας. Ανταμείφθηκε με τόσο περίοπτη θέση δίπλα στον Τραμπ που ένας απλός παρατηρητής θα μπορούσε να συγχωρεθεί αν νόμιζε ότι ο Μασκ, και όχι ο Τζ. Ντ. Βανς, ήταν ο υποψήφιος αντιπρόεδρός του.

Ας το σκεφτούμε λίγο: Ο πιο πλούσιος άνθρωπος του κόσμου είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης και ο πιο κοντινός συνεργάτης του πιο ισχυρού Προέδρου του κόσμου. Και αυτό ο πανίσχυρος άνθρωπος τα δίνει όλα για την προώθηση της Ακροδεξιάς.

Το X

Η δεύτερη σύγχρονη ιδιαιτερότητα του Μακ (όπως και του Τραμπ άλλωστε) είναι η σχέση του με τα social media. Ο Μασκ και ο Τραμπ αποτελούν τους κατεξοχήν εκφραστές του αποικισμού των social media από την οικονομική και πολιτική εξουσία. Οι ψηφιακές πλατφόρμες που χτίστηκαν με τη λογική της αποκέντρωσης και διακήρυτταν ότι έδιναν φωνή στον απλό πολίτη, καταλήγουν να γίνουν οι πλατφόρμες του πιο αυταρχικού συγκεντρωτισμού. Ο Μασκ και ο Τραμπ ενσωμάτωσαν την κουλτούρα και των κώδικα των social media, φορώντας ένα προσωπείο σύγχρονης ψηφιακής λαϊκότητας, για να επικοινωνήσουν με τα κοινωνικά στρώματα τα οποία ήταν απροσπέλαστα από την παραδοσιακή πολιτική επικοινωνία.

Από τη στιγμή που ο Μασκ αγόρασε το Twitter έγινε το επόμενο βήμα. Το X μετατρέπεται σε στο μεγάφωνο της Ακροδεξιάς τόσο μέσω του προσωπικού λογαριασμού του Μασκ όσο και μέσα από τις αλλαγές στον αλγόριθμο του Μέσου. O Αντώνης Φάρας, ερευνητής και Υποψήφιος Διδάκτορας στο ΕΚΠΑ στις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας, σημειώνει: «Η ανακοίνωση του Elon Musk ότι ο αλγόριθμος του X θα αλλάξει για να προωθεί πιο «θετικές» απόψεις μπορεί να εξεταστεί στη βάση δύο προκείμενων. Η πρώτη είναι η πολιτική τοποθέτηση του Μασκ και η όλο και μεγαλύτερη του ενεργή εμπλοκή με την διεθνή πολιτική σκηνή - είτε ως βασικός σύμμαχος του Trump στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ, είτε ως εκφραστής στήριξης σε διεθνή (ακρο)δεξιά κόμματα. Ακόμη και πριν την ανακοίνωση της επικείμενης αλλαγής, ήταν φανερή η κατεύθυνση του X να ενισχύει συγκεκριμένο πολιτικό περιεχόμενο.

Σε πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύεται από το Queensland University of Technology (QUT), χρησιμοποιούνται μεγάλα ποσοτικά δεδομένα που αναδεικνύουν ότι τόσο τα tweets του Musk όσο και οπαδών των Ρεπουμπλικάνων ενισχύθηκαν σημαντικά στις περιόδους αναφοράς και με συγκεκριμένο τρόπο (εμφάνιση στο feed). Με αυτά τα δεδομένα, οι ανησυχίες ότι το Χ είναι ένα αρκετά χρωματισμένο πολιτικά κοινωνικό δίκτυο φαίνονται δικαιολογημένες. Ήδη σε χώρες όπως η Γερμανία - όπου έρχονται εκλογές και ο Musk έχει δηλώσει την στήριξη του στο AfD, υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες για την χρήση του X ώς μέσο πολιτικής χειραγώγησης.

Η δεύτερη είναι η συνολικότερη αλλαγή στα social media με την μεγάλη και σαρωτική αλλαγή που σήμαινε για τη μορφή και τον τρόπο κατανάλωσης διαδικτυακού περιεχομένου το TikTok. Η αλγοριθμική στροφή του X, θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο «ενημερωτικό/ψυχαγωγικό» περιεχόμενο. Η επιλογή αυτή στην πραγματικότητα είναι παρόμοια με τις αλλαγές που έχει κάνει η Meta στα δικά της συστήματα». Ο κ. Φάρας προσθέτει: «Αναμένεται μία σημαντική αλλαγή στην εμπειρία των χρηστών του X καθώς το περιεχόμενο τύπου reels στις άλλες πλατφόρμες είναι σε μεγάλο βαθμό περιεχόμενο που καθορίζεται αλγοριθμικά και στη μεγάλη πλειονότητα του προέρχεται από λογαριασμούς που δεν έχουν επιλέξει να ακολουθούν οι χρήστες. Αντίθετα, έως τώρα, το X είχε μία ροή (feed) η οποία
βασιζόταν κυρίαρχα - καθώς οι διαφημίσεις δεν ήταν τόσο μαζικό φαινόμενο ακόμη- σε πράγματα που ο χρήστης επέλεγε να ακολουθήσει».

Το σχόλιο του ερευνητή του ΕΚΠΑ καταλήγει ως εξής: «Με βάση και τα δύο αυτά σημεία, φαίνεται ότι το X θα αλλάξει το βασικό μοντέλο διατήρησης χρηστών στην εφαρμογή του και με στόχευση την βελτίωση κάποιων metrics. Η επιλογή αυτή είναι ταυτόχρονα πολιτική και οικονομική, μια προσαρμογή στις διαθέσεις του ιδιοκτήτη του».

Με τον Μασκ το Χ μετατρέπεται σε βασικό μέσο του σχεδίου για να «γίνουν αυτά εδώ».

#ΕΛΟΝ_ΜΑΣΚ #ΦΑΣΙΣΜΟΣ #ΝΤΟΝΑΛΝΤ_ΤΡΑΜΠ #ΗΠΑ