Διονύσης Τεμπονέρας: Δημοκρατία παντού για μια δίκαιη κοινωνία

08:08 22/3/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Είναι υποχρέωση των προοδευτικών δυνάμεων να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα που θα ξεκινά πρώτα από όλα από την αναβάθμιση της «λαϊκής κυριαρχίας» σε όλα τα επίπεδα με θεσμικού χαρακτήρα παρεμβάσεις, που θα φέρνουν την κοινωνία στη πρώτη γραμμή.

Οι τεράστιες συγκεντρώσεις για το έγκλημα των Τεμπών και η ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα επαναβεβαίωσαν την χρεοκοπία του υφιστάμενου πολιτικού και κομματικού συστήματος. Απουσία οργανωμένης πολιτικής διεξόδου, η κοινωνική αντιπολίτευση βγαίνει μπροστά και

αναζητά πολιτική έκφραση. Η κοινωνία μοιάζει να κινείται αυτονομημένη.

Παρά την συγκυριακή άνοδο ορισμένων «αντισυστημικών» κομμάτων που βρίσκονται όμως μακριά από κυβερνητική προοπτική, τα υπόλοιπα κόμματα βλέπουν τα εκλογικά ποσοστά τους να μειώνονται συνεχώς.

Δεν πρόκειται για μια ανεξήγητη εξέλιξη, αν σκεφτεί κανείς τις διαψεύσεις τις οποίες έχει υποστεί ο λαός την τελευταία 15ετία, μετά την κατάρρευση του «παλαιού δικομματισμού».

Είναι ξεκάθαρο, ότι η αναβίωση του ανταγωνισμού ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ουδόλως συγκινεί τους πολίτες, αφού θυμίζει μνημόνια, διαφθορά και διαπλοκή. Συνεπώς δεν προκαλεί εντύπωση ούτε η κατακρήμνιση των ποσοστών της ΝΔ, ούτε και η τουλάχιστον δημοσκοπική στασιμότητα του ΠΑΣΟΚ στη ζώνη του 13%. Ούτε όμως και τα υπόλοιπα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς φαίνεται να πείθουν τους πολίτες, πως κομίζουν κάτι που μπορεί να δώσει λύση στα προβλήματά τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ακόμα δεν έχει συνέλθει από το «τραύμα Κασσελάκη» και το «συμβιβασμό του 2015» ενώ και το ΚΚΕ αρνείται να πάρει την ηγεμονία με κυβερνητικούς όρους.

Αρκετοί στο νέο πολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνει το έγκλημα των Τεμπών προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα «μηνύματα» των μεγάλων συγκεντρώσεων. Άλλοι μιλούν για δικαιοσύνη, αλήθεια και διαφάνεια, άλλοι μιλούν για μια μάχη κατά της βίαιης φτωχοποιήσης, άλλοι μιλούν για ένα μήνυμα που αφορά συνολικά κράτος, οικονομία και κοινωνία.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν, αλλά το βασικό μήνυμα των συγκεντρώσεων δεν είναι αυτό.

Είναι πολλά περισσότερα, που εκθέτουν κόμματα και θεσμούς στην υφιστάμενη μορφή τους.

Ενώ όλοι αναγνωρίζουν, ότι η χώρα ζει σε συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής ανισορροπίας, οι περισσότεροι επικεντρώνονται είτε στο πως θα «φύγει» ο Μητσοτάκης, είτε στο πως θα συγκροτηθεί εναλλακτικός, κυβερνητικός πόλος που θα τον διαδεχθεί, επικεντρωνόμενοι όμως, σε εναλλαγή προσώπων και ρόλων.

Ακόμα και όσοι μιλούν για το πραγματικό ζητούμενο, που είναι το πώς θα αλλάξουν οι πολιτικές που γεννούν ή θα γεννήσουν νέα «Τέμπη», παραγνωρίζουν κάτι βασικό ως προς το συλλογικό πολιτικό υποκείμενο, που θα το κάνει πράξη και έρχεται εμφατικά στο προσκήνιο.

Τον ίδιο το λαό…

Τα εκατομμύρια των πολιτών που βγήκαν στο δρόμο προέβησαν με την παρουσία τους σε μια άκρως πολιτική πράξη-δήλωση.

Συμμετείχαν…

Φώναξαν ένα εκκωφαντικό «ΠΑΡΩΝ» και πήραν έστω και λίγες ώρες την κατάσταση στα χέρια τους προκαλώντας τουλάχιστον αμηχανία σε κυβέρνηση, κόμματα και «θεσμούς».

Στην ουσία το πραγματικό σύνθημα που δονεί τις μεγάλες συγκεντρώσεις είναι ένα:

«Δημοκρατία Παντού»!

Για αυτό και η αδιαμεσολάβητη απήχηση των παρεμβάσεων των συγγενών των θυμάτων έχει τόσο μεγάλο ακροατήριο. Γιατί παρακάμπτει τους αραχνιασμένους στην λειτουργία «θεσμούς»(κόμματα-ΜΜΕ-κοινοβούλιο κλπ.) και φέρνει στο προσκήνιο τον λαϊκό παράγοντα, τον οποίο τοποθετεί μάλιστα στη θέση του «οδηγού».

Αυτό σημαίνει, ότι δεν χρειαζόμαστε τα κόμματα;

Κάθε άλλο… Χρειαζόμαστε τα κόμματα, αλλά τα κόμματα τα γεννά η κοινωνία. «Οδικός χάρτης» για την δημιουργία κομμάτων δεν υπάρχει. Αυτά μπορούν να προκύψουν είτε μέσα από την σύνθεση είτε αυτοτελώς. Όμως το αίτημα για περισσότερη δημοκρατία δεν μπορεί παρά να είναι οδηγός σε οποιοδήποτε μελλοντικό σχήμα που προσδιορίζεται στον προοδευτικό χώρο.

Η δημοκρατία βασίζεται στην αντιπροσώπευση. Το ελληνικό Σύνταγμα και η πολιτική του λειτουργία προϋποθέτει την ύπαρξη κομμάτων.

Τα κόμματα όμως, με το υφιστάμενο μοντέλο λειτουργίας τους, λειτουργούν ως γραφειοκρατικές ελίτ που υποτάσσονται σε προσωπικές επιδιώξεις και φιλοδοξίες αντί να προωθούν μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύουν την δημοκρατική-συμμετοχική λειτουργία. Οι πολίτες νιώθουν ότι δεν μετέχουν καθόλου στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και ότι κάποιοι αποφασίζουν για εκείνους, χωρίς εκείνους. Το ίδιο συμβαίνει όμως και με τους υπόλοιπους θεσμούς ο «εκδημοκρατισμός» των οποίων αγνοείται.

Τι σημαίνει όμως περισσότερη δημοκρατία στους τρεις βασικούς πυλώνες δηλαδή σε οικονομία, κοινωνία και κράτος;

1.Οικονομική δημοκρατία: Οι πολίτες «φωνάζουν» ότι θα έπρεπε να έχουν ισηγορία στους στόχους και στη λειτουργία του οικονομικού συστήματος της κοινωνίας τους. Η οικονομική δημοκρατία προτείνει την μεταστροφή της εξουσίας λήψης αποφάσεων από εταιρικούς μετόχους και διοικητές σε μια ευρύτερη ομάδα δημοσίων μετόχων που περιλαμβάνει εργάτες, πελάτες, προμηθευτές, γείτονες και το ευρύτερο κοινό. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι σημερινές σχέσεις ιδιοκτησίας εξωτερικοποιούν τα έξοδα, υποτάσσουν την γενική ευημερία στο ιδιωτικό κέρδος και αρνούνται στην κοινότητα μια δημοκρατική φωνή σε αποφάσεις οικονομικής πολιτικής. Χρειαζόμαστε περισσότερη δημοκρατία στους χώρους δουλειάς(εργατικός έλεγχος-αυτοδιαχείριση), στα υπουργεία, στον περιορισμό της καπιταλιστικής ασυδοσίας με δημόσιες πολιτικές περιορισμού του κέρδους, σπάσιμο των καρτέλ και μεγαλύτερη συνεταιριστική οικονομία.

2.Κοινωνική δημοκρατία: Η δημοκρατία των κοινών, κοινή δημοκρατία ή συμμετοχική δημοκρατία του κοινού είναι μια μορφή άμεσης δημοκρατίας, που βασίζεται στην αυτοδιαχείριση, στην διεύρυνση του κοινού και την αντιμετώπιση της εξουσίας καθαυτής σαν «κοινό πόρο». Χρειαζόμαστε περισσότερη συμμετοχή αλλά και λογοδοσία και έλεγχο απευθείας από το λαό. Χρειαζόμαστε συμμετοχικές μεταρρυθμίσεις με δημοψηφίσματα, λαϊκή νομοθέτηση, κοινωνικό έλεγχο σε στρατηγικές κοινωφελείς επιχειρήσεις κλπ.

3. Εκδημοκρατισμό των θεσμών - κράτος δικαίου: Η κοινωνία των πολιτών αντιπαρατίθεται πια με την πολιτική κοινωνία, τελική έκφραση της οποίας είναι το κράτος, το πολιτικό σύστημα. Και ανώτερο στάδιο της κοινωνίας των πολιτών, επιδίωξή της είναι να μετατραπεί σε πολιτική κοινωνία και αυτό το καταφέρνει μέσα από τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, κυρίως μέσα από το κοινοβούλιο, μέσα από τους θεσμούς της ημι-άμεσης δημοκρατίας, όπως είναι το δημοψήφισμα, και κυρίως μέσα από τη λειτουργία των κομμάτων. Μόνο που τα κόμματα πρέπει να είναι δημοκρατικά, πρέπει να είναι αποκεντρωμένα, πρέπει να είναι ανοιχτά και πρέπει να δίνουν απάντηση στις νέες αγωνίες του πολίτη και σε ένα νέο τύπο πολιτικής στράτευσης-συμμετοχής. Τι από όλα αυτά εξυπηρετούν τα σημερινά κόμματα με το μοντέλο λειτουργίας τους, πέρα από λίγους και εκλεκτούς «εντός των τειχών»; Από την άλλη πως ελέγχονται σήμερα η δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ ως προς τον αν επιτελούν τον θεσμικό τους ρόλο και αποστολή; Αρκούν ορισμένες ανεξάρτητες αρχές ως θεσμικά αντίβαρα ή το μοντέλο αυτό έχει αποτύχει; Χρειάζεται κοινωνικός έλεγχος για παράδειγμα με εκλεγμένους πολίτες επικεφαλής φορέων που επιβλέπουν την λειτουργία των θεσμών;

Η ουσία της αντιπαράθεσης σήμερα βρίσκεται στη διαμάχη μεταξύ δημοκρατίας και ολιγαρχίας. Από τη μία οι ελίτ και ένα κλειστό επιχειρηματικό-μιντιακό-πολιτικό σύστημα που έχει την εξουσία και από την άλλη ο λαός που πληρώνει συνεχώς το μάρμαρο, δίχως να έχει λόγο στις αποφάσεις.

Το κύμα των Τεμπών συνεχίζει να φουντώνει. Η κοινωνία των πολιτών απογοητευμένη από την υφιστάμενη κατάσταση ζητά περισσότερη συμμετοχή, περισσότερη λογοδοσία, έλεγχο, συναπόφαση και συνεκτέλεση, πρώτα από τα κόμματα και μετά από μέσα από τους υπόλοιπους θεσμούς.

Εκείνος που θα επιτύχει να φέρει το λαό στην θέση του «επικεφαλής» και θα εκφράσει τις ανάγκες και τις αγωνίες του, έχει ισχυρές πιθανότητες να δώσει ελπίδα και προοπτική.

Οι ιδέες, οι αξίες, οι αρχές (ισότητα, αλληλεγγύη, ελευθερία, δημοκρατία, διαφάνεια) είναι εκεί, υπήρχαν υπάρχουν και θα υπάρχουν. Μπορούν τα υφιστάμενα κόμματα να τις ενσωματώσουν στις σημερινές ανάγκες και να αλλάξουν την οικονομία, την κοινωνία και το κράτος με τολμηρές μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση της συμμετοχικής δημοκρατίας; Μόνο έτσι οι πολίτες θα έρθουν σε επαφή με την «Πολιτική». Αν περιμένει κανείς φωτισμένους ηγέτες και προγράμματα που δεν προήλθαν από το λαό τότε μάλλον αγνοεί την κοινωνική διεργασία.

«Δημοκρατία Παντού» σημαίνει, ότι ο λαός αναλαμβάνει την ευθύνη, όχι δια της ανάθεσης, αλλά δια της ίδιας της παρουσίας και συμμετοχής του. Είναι υποχρέωση των προοδευτικών δυνάμεων να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα που θα ξεκινά πρώτα από όλα από την αναβάθμιση της «λαϊκής κυριαρχίας» σε όλα τα επίπεδα με θεσμικού χαρακτήρα παρεμβάσεις, που θα φέρνουν την κοινωνία στη πρώτη γραμμή.

(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ)

#ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ #ΔΙΟΝΥΣΗΣ_ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ #ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ_ΠΡΟΤΑΣΗ_ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ