Συναγερμός στο Πολεμικό Ναυτικό: Τουρκικό ερευνητικό σε ελληνικά χωρικά ύδατα

08:53 31/1/2020 - Πηγή: Dikaiologitika

Συναγερμός σήμανε το πρωί της Παρασκευής στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας καθώς το ORUC REIS, τουρκικό ερευνητικό σκάφος, έπλεε σε ελληνικά χωρικά ύδατα. Άμεσα, η φρεγάτα ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ του Πολεμικού Ναυτικού απέπλευσε από την Κάρπαθο όπου βρισκόταν για να κατευθυνθεί στην περιοχή που έχει γίνει η παραβίαση. Το Dikaiologitika News δημοσιεύει στοιχεία - «φωτιά» για τις τουρκικές παραβιάσεις των εθνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο κατά την τελευταία δεκαετία.

Η

είσοδος του τουρκικού ερευνητικού σε εθνικά χωρικά ύδατα αντιμετωπίζεται με ψυχραιμία από το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΝ, με τις εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι μπορεί το Oruc Reis πιθανώς βρέθηκε σ΄ αυτή την περιοχή λόγω καιρικών συνθηκών, που δεν είναι καλές. Δεν έχει «ρίξει» καλώδια ,ούτε έχει ενεργοποιημένες συσκευές.

Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται και από το ΓΕΝ, το οποίο βρίσκεται σε συναγερμό μέχρι να ξεκαθαρίσει ακριβώς τι έχει συμβεί. Το ΓΕΕΘΑ επιβεβαίωσε τις πληροφορίες για τις κινήσεις του τουρκικού ερευνητικού, καθώς και τη στενή παρακολούθηση από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. 

Σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ, «το ερευνητικό τουρκικό σκάφος «ORUC REIS» τις πρώτες πρωινές ώρες της 31 Ιανουαρίου 2020 κινήθηκε με δυτικές πορείες εκτός δηλωθείσας περιοχής NAVTEX και ευρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ελληνικού FIR. Στην περιοχή επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ενώ η εν λόγω κίνηση παρακολουθείται από μέσα και Μονάδες των Ε.Δ».

Το Oruc Reis, βρισκόταν σε περιοχή δυτικά της Κύπρου που «εφάπτεται» με την περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Τουρκία είχε βγάλει σχετική NAVTEX για τις έρευνες που θα έκανε στην περιοχή. Κινήθηκε δυτικότερα κι έχει εισέλθει σε περιοχή ελληνικών συμφερόντων, με αποτέλεσμα να διαταχθεί ο απόπλους της φρεγάτας ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ από την Κάρπαθο.

Στοιχεία «φωτιά» για τις τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο

Κατακόρυφη άνοδο εμφανίζουν οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο, όχι μόνο στον αέρα όπου οι υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών σε ελληνικά νησιά έχουν χτυπήσει «κόκκινο», αλλά και στη θάλασσα με παραβιάσεις των Εθνικών Χωρικών Υδάτων όπως φαίνεται στα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, που δημοσιεύει το Dikaiologitika News.

H ρητορική της έντασης από τον Ερντογάν και των υπουργών της Τουρκίας αντικατοπτρίζεται και στα στοιχεία των παραβιάσεων, που ειδικά κατά την τελευταία τριετία έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Την ίδια ώρα, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος απαντά στις δηλώσεις – πρόκληση του Ακάρ και δηλώνει ότι η Ελλάδα εξετάζει ακόμα και το σενάριο στρατιωτικής εμπλοκής. 

«Φωτιά» είναι τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ για την εξέλιξη των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς όλοι οι δείκτες χτυπούν «κόκκινο» καταρρίπτοντας κάθε προηγούμενο, όπως φαίνεται στον πίνακα που δημοσιεύει το Dikaiologitika News.

Στους πίνακες που δημοσιεύει το Dikaiologitika News αποκαλύπτεται ανάγλυφα η εξέλιξη των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο: Οι παραβιάσεις Εθνικών Χωρικών Υδάτων από τις 90 το 2009 έφτασαν τις 2.032 το 2019. Κατά την τελευταία τριετία κινούνται μεταξύ 1.479 και 2032, όταν το διάστημα 2009 – 2016 ήταν μεταξύ 90 και 414 κατ’ έτος. Σημειώθηκαν δε, όπως επισημαίνεται στα στοιχεία που αποστέλλονται καθημερινά από το ΓΕΕΘΑ στο ΥΠΕΞ, από το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό και την Τουρκική Ακτοφυλακή.

Ας σημειωθεί ότι στη θάλασσα υπήρχε ένα άτυπο μορατόριουμ συνεννόησης και επικοινωνίας μεταξύ των Γενικών Επιτελείων Ναυτικού των δύο χωρών σε κορυφαίο επίπεδο, ώστε να αποφεύγονται εντάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κορύφωση μια κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Τα συμβάντα παραβιάσεων των Εθνικών Χωρικών Υδάτων που απεικονίζονται στον πίνακα σημειώθηκαν από το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό και την Τουρκική Ακτοφυλακή. Πηγή: ΓΕΕΘΑ

Αλλαγή σκηνικού μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κατά Ερντογάν

Πέρα από τη γλώσσα των αριθμών, που αποτυπώνει μια πτυχή για το σκηνικό έντασης στο Αιγαίο, σημειώνεται ότι οι δείκτες των παραβιάσεων σε αέρα και θάλασσα βαίνουν αυξανόμενοι μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κατά της κυβέρνησης Ερντογάν στην Τουρκία.

Στις Ένοπλες Δυνάμεις στη γειτονική χώρα -και σύμμαχο της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ- έγιναν μαζικές εκκαθαρίσεις σε στρατό, ναυτικό και αεροπορία. Έμπειροι αξιωματικοί και πιλότοι μαχητικών οδηγήθηκαν σε αποστρατεία και στα δικαστήρια με αποτέλεσμα η νέα τάξη πραγμάτων στις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις όχι μόνο να ακολουθεί τη ρητορική της έντασης της κυβέρνησης Ερντογάν, αλλά και να εμφανίζει «νευρικότητα».

Εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις

Έμπειροι αξιωματικοί στο ελληνικό ΓΕΕΘΑ εξηγούν ότι η «νευρικότητα» που εμφανίζουν τούρκοι πιλότοι μαχητικών κατά τις αερομαχίες των τελευταίων ετών εγείρει σοβαρούς κινδύνους για ατύχημα.Ενδεικτικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα, όταν την περασμένη Πέμπτη ένα τουρκικό ζευγάρι F-16 παραβίασε τον εθνικό εναέριο χώρο στην περιοχή της Χίου. Στην περιοχή έσπευσαν ελληνικά αεροσκάφη προκειμένου να αναχαιτίσουν τα τουρκικά. Κατά την ώρα της αερομαχίας, ένας από τους Τούρκους πιλότους προέβη σε δύο επικίνδυνες ενέργειες που θα μπορούσαν να αποβούν μοιραίες.

Ο Τούρκος πιλότος κατέβασε το αεροσκάφος του σε χαμηλότερο ύψος για να παρασύρει τον Έλληνα πιλότο προς τα κάτω. Και όταν ο Έλληνας πιλότος τον ακολούθησε και κατάφερε να του «πάρει την ουρά», ο Τούρκος προσπάθησε να ξεφύγει κάνοντας χρήση flares (θερμοβολίδες). Η εμπειρία του Έλληνα πιλότου και η ψυχραιμία ήταν το κλειδί για να αποφευχθεί μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση.

«Ουδέποτε στο παρελθόν τέτοια συμπεριφορά»

Τα στοιχεία των τουρκικών προκλήσεων αποτελούν καθημερινό αντικείμενο ανάλυσης στα Γενικά Επιτελεία, αλλά και στην πολιτική ηγεσία των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών.

«Ουδέποτε στο πρόσφατο παρελθόν δεν έχει επιδειχθεί από πλευράς της Τουρκίας τέτοια προκλητική συμπεριφορά», υπογράμμισε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος προ εβδομάδας από την Κοζάνη, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι όλες αυτές οι προκλήσεις από μέρους της Τουρκίας «είναι κλιμακούμενες, μεθοδικές και γίνονται βάση συστήματος».

Παναγιωτόπουλος: Εξετάζουμε και σενάριο στρατιωτικής εμπλοκής με Τουρκία

Μάλιστα, ο κ. Παναγιωτόπουλος συμπλήρωσε ότι «εάν χρειαστεί θα απαντήσουμε» και πρόσθεσε: «Εάν κρίνουμε ότι έχουν ξεπεραστεί οι κόκκινες γραμμές, πράγμα που σημαίνει ότι εξετάζουμε όλα τα σενάρια ακόμη και αυτό της στρατιωτικής εμπλοκής».

Βεβαίως, ο ίδιος διευκρίνισε ότι «όλα είναι ανοικτά αλλά εύχομαι να μην έρθει αυτή ποτέ αυτή η ώρα και η προσπάθεια μας για ισχυρές ένοπλες δυνάμεις εκεί κατατείνει, ώστε να μην υπάρξει η στιγμή που θα μπορέσει να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός».

Θέση που αποτελεί πάγια τακτική της Ελλάδας, που λειτουργεί ως χώρα-παράγοντας σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή, όσο κι αν οι γείτονες συνεχίζουν να προκαλούν τραβώντας όλο και περισσότερο το σχοινί.

Σαν σήμερα 31 Ιανουαρίου 1996: Η κρίση στα Ίμια

Η κρίση των Ιμίων κορυφώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου 1996, σε μια εποχή που η κυβέρνηση Σημίτη έκανε τα πρώτα της βήματα, φέρνοντας Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα ένοπλης αντιπαράθεσης.

Το επεισόδιο εντάσσεται στο πλαίσιο των ελληνο- τουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, που εμφανίσθηκαν δυναμικά στο προσκήνιο μετά τη Μεταπολίτευση.

Η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά της με τη γείτονα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, ενώ η Τουρκία θέτει τα θέματα του εναερίου χώρου (αναγνωρίζει 6 και όχι 10 μίλια), του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου και με την κρίση των Ιμίων το καθεστώς κάποιων βραχονησίδων («Γκρίζες Ζώνες»).

Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.

Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά.

Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά, και να αμφισβητήσουν την ελληνική κυριαρχία κάποιων βραχονησίδων.

Το Χρονικό της Κρίσης

25 Δεκεμβρίου 1995: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.

26 Δεκεμβρίου 1995: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.

27 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα.

28 Δεκεμβρίου 1995: Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώζεται.

29 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

9 Ιανουαρίου 1996: Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.

15 Ιανουαρίου 1996: Παραιτείται ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο».

16 Ιανουαρίου 1996: Το Υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβανόμενο το παιγνίδι των Τούρκων και ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

19 Ιανουαρίου 1996: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.

26 Ιανουαρίου 1996: Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού. Θα κατηγορηθεί αργότερα από τους συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι ήταν αυτός που έριξε λάδι στη φωτιά.

27 Ιανουαρίου 1996: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».

28 Ιανουαρίου 1996: Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατεβάζει την τουρκική σημαία και υψώνει την ελληνική. Το βράδυ έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της έντασης.

29 Ιανουαρίου 1996: Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.

30 Ιανουαρίου 1996: Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του εκφράζει την ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά. Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής». Ο τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση (αποχώρηση του αγήματος, όχι και της σημαίας).

31 Ιανουαρίου 1996

00:00 Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.

01:40 Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.

04:30 Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.

04:50 Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.

06:00 Οι αμερικανοί δια του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέληση τους. «No ships, no troops, no table-flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.

Η Κρίση των Ιμίων δεν είχε συνέπειες ως προς το καθεστώς των νησιών. Ωστόσο, έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά και να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Παρόλα αυτά, η ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη τις διεθνείς συνθήκες.