Έλληνες ερευνητές ανοίγουν ένα νέο παράθυρο στο Σύμπαν

15:56 29/8/2022 - Πηγή: Dikaiologitika

Ερευνητές του ΙΤΕ ηγούνται του σχεδιασμού ενός νέου υπερσύγχρονου ραδιοτηλεσκοπίου που θα συμβάλει καθοριστικά στη μελέτη του πρώιμου Σύμπαντος διεθνώς και στην κατανόηση διαστημικών φαινομένων.

Επικεφαλής μιας 3ετούς ευρωπαϊκής σύμπραξης που εξασφάλισε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 3 εκ. ευρώ, για τον σχεδιασμό ενός νέου υπερσύγχρονου ραδιοτηλεσκοπίου με την ονομασία ΑΡΓΟΣ και για την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής που θα αναλύσουν αστρονομικά δεδομένα, είναι το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ITE) στη

Κρήτη.

Η ομάδα, σύμφωνα με τον Δρα. Γιάννη Αντωνιάδη, ερευνητή του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ και επιστημονικά υπεύθυνου του ΑΡΓΟΣ, θα σχεδιάσει λεπτομερώς ένα αστρονομικό τηλεσκόπιο επισκόπησης, θα αναπτύξει τις ψηφιακές τεχνολογίες που απαιτούνται για τη λειτουργία του και θα κατασκευάσει ένα λειτουργικό πρότυπο ραδιοτηλεσκοπίου συστοιχίας 16 κεραιών (φωτο), το οποίο θα εγκαταστήσει στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα στην Κρήτη.

Picture Credits: ARGOS

Το ΑΡΓΟΣ στην πλήρη του μορφή, θα έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει άμεσα αστρονομικά γεγονότα μεγάλου ενδιαφέροντος, όπως υπερκαινοφανείς και μαγνητικές εκρήξεις, συγχωνεύσεις αστέρων νετρονίων και ραδιοφωνικές αναλαμπές (fast radio bursts), καθώς και να παρέχει αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις και δεδομένα στους επιστήμονες, σε πραγματικό χρόνο.

Για να πετύχει τους επιστημονικούς του στόχους το ΑΡΓΟΣ, θα πρέπει να παρακολουθεί ταυτόχρονα ένα μεγάλο μέρους του ουρανού με μεγάλη διακριτική ικανότητα και ευαισθησία. “Αυτές οι δυνατότητες δεν είναι εύκολο να συνδυαστούν. Για να αυξηθεί η ευαισθησία και η διακριτική ικανότητα χρειάζονται τηλεσκόπια μεγάλου διαμετρήματος. Παρόλα αυτά, όσο μεγαλύτερο είναι ένα τηλεσκόπιο τόσο μικρότερο είναι και το εύρος πεδίου του, η περιοχή δηλαδή του ουρανού που παρακολουθεί κάθε χρονική στιγμή”, εξηγεί η Δρ. Βασιλική Παυλίδου, καθηγήτρια αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Για να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο, η ομάδα θα βασιστεί στη “συμβολομετρία”, που είναι μια μέθοδος που επιτρέπει τη λειτουργία πολλών μικρών τηλεσκοπίων ως ένα ενιαίο όργανο. Το πλεονέκτημα είναι πως ενώ το μεγάλο εύρος πεδίου καθορίζεται από τη διάμετρο του κάθε, μικρού σε μέγεθος, τηλεσκοπίου, η ευαισθησία του οργάνου προσδιορίζεται από τον αριθμό τους και η διακριτική ικανότητα από τη μεταξύ τους απόσταση. Η δυσκολία έγκειται στον μεγάλο όγκο δεδομένων που πρέπει να αναλύονται σε πραγματικό χρόνο.

Picture Credits: Αστεροσκοπείο Σκίνακα

Η αρχιτεκτονική αυτή προσφέρει και επιπλέον προτερήματα όπως χαμηλό κόστος κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας, επεκτασιμότητα και μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. “Ευελπιστούμε πως τα χαρακτηριστικά αυτά, σε συνδυασμό με το λεπτομερές σχέδιο που θα αναπτύξουμε θα καταστήσουν την κατασκευή του ΑΡΓΟΣ, στην πλήρη του μορφή με εκατοντάδες κεραίες, μια θελκτική επένδυση για διεθνείς φορείς χρηματοδότησης”, παρεμβαίνει ο Δρ. Βασίλης Χαρμανδάρης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Αστεροσκοπείου Σκίνακα και του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ.

Το ΑΡΓΟΣ θα αποτελέσει μια ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή διεθνούς ενδιαφέροντος που αναμένεται να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα της σύγχρονης αστρονομίας. Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί από μια διεθνή ομάδα με σημαντική διεπιστημονική εμπειρία.

Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής, εκτός από τον συντονισμό του προγράμματος, θα ηγηθεί των απαιτούμενων επιστημονικών μελετών και προσομοιώσεων που απαιτούνται για τον σχεδιασμό και τη βελτιστοποίηση του ΑΡΓΟΣ, καθώς και της ανάπτυξης νέων αλγορίθμων για την ανάλυση των δεδομένων που θα συλλέγει.

Στο πρόγραμμα συμμετέχουν επίσης το εργαστήριο τηλεπικοινωνιών και δικτύων του Ινστιτούτου Πληροφορικής (ΙΠ) του ΙΤΕ, με υπεύθυνο τον Δρ. Νικόλαο Πετρουλάκη,
το εργαστήριο ανάλυσης ψηφιακών σημάτων του ΙΠ-ΙΤΕ με υπεύθυνο τον Δρ. Γεώργιο Τσαγκαράκη, το Max-Planck Institute for Radio Astronomy στη Βόννη, το εργαστήριο τηλεπικοινωνιακών συστημάτων του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και η ομάδα του διακεκριμένου ερευνητή Δρ. Jean-Luc Starck στο CEA/Saclay της Γαλλίας.

#ΣΥΜΠΑΝ #ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ