Γάζα: Η αποτίμηση μιας αβέβαιης κατάπαυσης του πυρός

09:38 17/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Τα συναισθήματα είναι αντιφατικά. Από τη μια πλευρά υπάρχει η ανακούφιση και η χαρά. Χτες βράδυ φαίνεται να ξεπεράστηκαν τα τελευταία εμπόδια στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Κατά πάσα πιθανότητα η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα θα αρχίζει να εφαρμόζεται από την Κυριακή στις 12 η ώρα.

Τα χαρούμενα πρόσωπα των ανθρώπων που ξεχύθηκαν στους δρόμους της Γάζας για να πανηγυρίσουν εν μέσω των ερειπίων και των ομαδικών τάφων, εκφράζουν την επιμονή της ζωής απέναντι στην αδυσώπητη μηχανή του θανάτου.

Θλίψη

Αλλά η χαρά και α ανακούφιση συνυπάρχουν με τη θλίψη, την αγανάκτηση και την αβεβαιότητα. Θλίψη και αγανάκτηση γιατί επί 15 μήνες ένα σύγχρονο ανεπτυγμένο κράτος διέπραξε γενοκτονία με την ενεργητική στήριξη ή τη σιωπηρή συναίνεση της μεγάλης πλειονότητας των χωρών που συναποτελούν τη λεγόμενη «διεθνή κοινότητα». Οι αριθμοί είναι τρομακτικοί: 45.903 Παλαιστίνιοι νεκροί και 1.706 Ισραηλινοί. Και δεν είναι μόνο οι νεκροί. Είναι επίσης η σκόπιμη καταστροφή κάθε υποδομής που μπορεί να συντηρήσει τη ζωή στη Γάζα. Είναι ακόμα η επιβολή του λιμού μέσα από τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας σε έναν πληθυσμό του οποίου η επιβίωση εξαρτιόταν από αυτή.

Θλίψη και αγανάκτηση γιατί η συμφωνία που έκλεισε τώρα, ήταν στο τραπέζι από τον Μάιο αλλά ο Νετανιάχου δεν τη δεχόταν και ο Μπάιντεν δεν την επέβαλε. Θλίψη και αγανάκτηση γιατί από τη στιγμή που έγινε η συμφωνία, το Ισραήλ σε 50 επιθέσεις έχει σκοτώσει 48 άτομα στη Γάζα. Σαράντα οχτώ νεκροί ενώ ο πόλεμος έχει λήξει (προσωρινά έστω) και επομένως δεν υπάρχει πραγματικός στρατιωτικός στόχος.

Η αβεβαιότητα

Η αβεβαιότητα δεν διακατέχει μόνο τους συγγενείς των Ισραηλινών ομήρων που δεν ξέρουν αν θα επιστρέψουν τελικά οι άνθρωποί τους ή είναι θαμμένοι στα ερείπια μαζί με χιλιάδες Παλαιστίνιους, οι οποίοι δεν έχουν καταγραφεί ακόμα στους νεκρούς. Η αβεβαιότητα χαρακτηρίζει συνολικά τη συμφωνία. Με κάθε λεπτομέρεια έχει συμφωνηθεί μόνο η πρώτη φάση της κατάπαυσης του πυρός, κατά τη διάρκεια της οποίας θα ανταλλαγούν 33 όμηροι με εκατοντάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους. Ο ισραηλινός στρατός θα προχωρήσει σε μερική απόσυρση από τα σημεία που κατέχει στη Γάζα, επιτρέποντας την επιστροφή χιλιάδων Παλαιστινίων στα σπίτια τους ή σε ό,τι έχει απομείνει από αυτά.

Μετά τις 42 μέρες κανείς δεν είναι σίγουρος για το τι θα γίνει. Γιατί τότε, δηλαδή στις φάσεις 2 και 3 της συμφωνίας, θα σημάνει η ώρα της αλήθειας, αφού ο μεν Ισραηλινός στρατός θα πρέπει να αποσυρθεί πλήρως από τη Γάζα, η δε Χαμάς θα πρέπει να παραδώσει όλους τους ομήρους σε αντάλλαγμα με την απελευθέρωση και άλλων Παλαιστινίων πολιτικών κρατούμενων. Ακόμα πιο δύσκολο θα είναι να συμφωνηθεί το μεταπολεμικό καθεστώς της Γάζας και η διαδικασία ανοικοδόμησης. Μετά τις 42 πρώτες μέρες, θα αυξηθούν οι πιθανότητες επανέναρξης των συγκρούσεων.

Η κατάπαυση του πυρός είναι λοιπόν πολύ εύθραυστη. Ήδη η κυβέρνηση Νετανιάχου κλονίζεται. Οι ακροδεξιοί φονταμενταλιστές σύμμαχοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού όπως ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ απειλούν με απόσυρση από τον κυβερνητικό συνασπισμό σε περίπτωση που προχωρήσει η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χάρη στον πόλεμο ο Νετανιάχου παραμένει στη θέση του. Ενδέχεται λοιπόν η πολιτική επιβίωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού να εξαρτηθεί και πάλι από τη επανέναρξη των συγκρούσεων.

Μπάσκιν: Μια κακή συμφωνία

Ο Γκέρσον Μπάσκιν ένας από τους λίγους Ισραηλινούς που επιμένουν ακόμα στην ειρηνική συνύπαρξη με τους Παλαιστίνιους και στο παρελθόν έχει συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις ανταλλαγής κρατουμένων με τη Χαμάς, έγραψε μεταξύ άλλων για τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός:

«Μια κακή συμφωνία είναι καλύτερη από καμία συμφωνία. Αλλά η συμφωνία που επιτεύχθηκε απόψε ήταν στο τραπέζι από το τέλος του Μαΐου. Εμείς, οι λαοί (του Ισραήλ και της Παλαιστίνης), πρέπει να κάνουμε να λογοδοτήσουν όσοι είναι άμεσα υπεύθυνοι για την καθυστέρηση της συμφωνίας μέχρι να παρέμβει ο Ντόναλντ Τραμπ και να πει «κάντε το να συμβεί». Πόσο κυνικοί μπορούν να είναι οι ηγέτες μας; Εντελώς απαράδεκτο»

Επιπλέον, «είναι μια κακή συμφωνία επειδή δεν προβλέπει την επιστροφή όλων των ομήρων. Είναι μια κακή συμφωνία επειδή θα χρειαστούν τουλάχιστον 12 εβδομάδες (πιθανότατα περισσότερες) για να εφαρμοστεί. Είναι μια κακή συμφωνία επειδή λείπει ολόκληρη η πολιτική πλευρά που θα καθορίσει ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο. Είναι μια κακή συμφωνία επειδή δεν καθορίζει ρητά ότι ο πόλεμος θα τελειώσει και ότι το Ισραήλ θα αποσυρθεί από τη Γάζα».

Ο Γκέρσον Μπάσκιν επισημαίνει ακόμα: «Είναι μια κακή συμφωνία επειδή υπήρχε μια εναλλακτική που ήταν πολύ καλύτερη. Τον Σεπτέμβριο του 2024, πληροφορήθηκα γραπτώς από τη Χαμάς ότι συμφώνησαν στην «Συμφωνία Τριών Εβδομάδων» – να απελευθερώσουν όλους τους ομήρους με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους κρατούμενους, να τερματιστεί ο πόλεμος, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους αποχώρησης των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα, και η Χαμάς να παραδώσει τη διακυβέρνηση της Γάζας σε μια πολιτική, τεχνοκρατική, μη-Χαμάς, παλαιστινιακή κυβέρνηση».

Ωστόσο, ο Μπάσκιν εκτιμά ότι «η συμφωνία θα οδηγήσει στον τερματισμό του πολέμου. Δεν πιστεύω ότι η Χαμάς θα συμφωνούσε χωρίς να λάβει υποσχέσεις από το Κατάρ και την Αίγυπτο ότι ο πόλεμος θα τελειώσει πράγματι. Θεωρώ ότι η Αίγυπτος και το Κατάρ έλαβαν υποσχέσεις από τον Τραμπ ότι θα διασφαλίσει ότι ο πόλεμος θα τελειώσει με αυτήν τη συμφωνία. Όλοι οι όμηροι θα πρέπει τελικά να επιστρέψουν στα σπίτια τους, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για την πιθανότητα κάποιοι όμηροι να είναι θαμμένοι κάτω από τα ερείπια των κτιρίων που βομβαρδίστηκαν από το Ισραήλ, μαζί με χιλιάδες αγνοούμενους κατοίκους της Γάζας. Πολλοί Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν, αλλά όχι όλοι. Ελπίζω να μην επιστρέψουν ποτέ στη βία. Ελπίζω το Ισραήλ να μην τους συλλάβει ξανά».

Το σχόλιο του Μπάσκιν καταλήγει ως εξής: «Επτά εκατομμύρια Εβραίοι Ισραηλινοί και επτά εκατομμύρια Άραβες Παλαιστίνιοι ζουν στη γη μεταξύ του Ποταμού και της Θάλασσας. Και οι δύο λαοί είναι εδώ και οι δύο λαοί θα παραμείνουν εδώ. Και οι δύο λαοί πρέπει να έχουν δικαίωμα αυτοδιάθεσης, ασφάλειας, ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Αυτός πρέπει να είναι ο τελευταίος πόλεμος μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό ο ένας στον άλλον».

Ρούσσος: Προσωρινή συμφωνία με πολλά ερωτήματα

Ζητήσαμε από τον Σωτήρη Ρούσσο την εκτίμησή του για τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου μας είπε: «Η συμφωνία εκεχειρίας για τον πόλεμο της Γάζας πρόκειται χωρίς αμφιβολία για πολύ θετική εξέλιξη γιατί θα σταματήσει την αιματοχυσία. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι αποτελεί προσωρινή συμφωνία με πολλά ανοιχτά ερωτήματα για το μέλλον. Μόνο η πρώτη φάση της είναι σίγουρη η οποία θα διαρκέσει 42 μέρες. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν αρκετά ζητήματα προς διαπραγμάτευση τα οποία θα μπορούσαν να απειλήσουν την κατάπαυση του πυρός.

Με τη συμφωνία το Ισραήλ κερδίζει την επιστροφή 33 από τους ομήρους που κρατάει η Χαμάς, ενώ ανοίγει ο δρόμος για την επιστροφή του συνόλου των Ισραηλινών που απήχθησαν στις 7 Οκτωβρίου 2023. Με τις επιθέσεις του το Ισραήλ είχε πέτυχε επίσης την εξόντωση των ηγετών της Χαμάς και χιλιάδων μαχητών της. Ο πόλεμος στη Γάζα έδωσε επίσης την ευκαιρία στον Νετανιάχου να καταφέρει καίριο πλήγμα στη Χεζμπολά και αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ. Η μεγαλύτερη επιτυχία για το Ισραήλ είναι η διάλυση του «Άξονα της αντίστασης», κάτι που αποδυναμώνει κατά πολύ το Ιράν.

Ωστόσο, το Ισραήλ δεν πέτυχε τον διακηρυγμένο στόχο του πολέμου, δηλαδή την ολική καταστροφή της Χαμάς και την ανατροπή της εξουσίας της στη Γάζα. Παρά τα μεγάλα πλήγματα που δέχθηκε, η Χαμάς παραμένει όρθια. Όχι μόνο συνεχίζει να στήνει ενέδρες στους Ισραηλινούς στρατιώτες, αλλά η συμφωνία δεν προβλέπει απομάκρυνσή της από την εξουσία στη Γάζα. Επιπλέον, η συμφωνία αποδέχεται ως αρχή ότι πρέπει να απομακρυνθούν τα ισραηλινά στρατεύματα από τη Γάζα.

Για τη διοίκηση Τραμπ η κατάπαυση του πυρός αποτελεί επιτυχία. Οι παρεμβάσεις του Αμερικανού διαμεσολαβητή Στιβ Γουίτκοφ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αίσια κατάληξη των διαπραγματεύσεων. Η επιτυχία αυτή του Τραμπ εκθέτει ακόμα περισσότερο τη διοίκηση Μπάιντεν που δεν μπόρεσε να σταματήσει τον πόλεμο για 15 μήνες.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι ο πόλεμος στη Γάζα δεν είναι ένα ακόμα επεισόδιο της αραβοϊσραηλινής σύγκρουση. Πρόκειται για σημείο καμπής στην Ιστορία της Μέσης Ανατολή. Δεν υπάρχει περίπτωση η Γάζα να επιστρέψει στον προτέρα κατάσταση».

#ΓΑΖΑ #ΙΣΡΑΗΛ