Η κλιματική κρίση ξεπερνά και τον Τραμπ - Απόγνωση από τα προγνωστικά μοντέλα

08:17 25/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Οι επιστήμονες κ.κ. Δημήτρης Λάλας και Κώστας Λαγουβάρδος αναλύουν στο Dnews τι σηματοδοτεί η αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συμφωνία του Παρισιού.

Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ έσπευσε να υλοποιήσει την προεκλογική του δέσμευση ότι η χώρα θα αποχωρήσει από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Η ειλημμένη απόφαση του Τραμπ να συμπεριλάβει τις Ηνωμένες Πολιτείες στις χώρες που μαζί με το Ιράν, τη Λιβύη και την Υεμένη μένουν εκτός του συμφώνου του 2015, με το οποίο οι κυβερνήσεις παγκοσμίως συμφώνησαν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ώστε να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τορπιλίζει ολόκληρο τον πλανήτη.

Έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις διεθνώς, αλλά έχει επίσης ενισχύσει τη δέσμευση άλλων κρατών να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Συμφωνία του Παρισιού αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια για να προστατεύσουμε το μέλλον του πλανήτη, διασφαλίζοντας ότι οι φυσικοί πόροι και τα οικοσυστήματα θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη ζωή και τις επόμενες γενιές.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός: «Η Συμφωνία του Παρισιού παραμένει η καλύτερη ελπίδα για όλη την ανθρωπότητα. Η Ευρώπη θα συνεχίσει την πορεία της και θα συνεργαστεί με όλα τα έθνη που θέλουν να προστατεύσουν τη φύση και να σταματήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη». Ο Wopke Hoekstra, Επίτροπος της ΕΕ για το κλίμα, χαρακτήρισε την απόφαση του Τραμπ «εξαιρετικά ατυχής εξέλιξη» αλλά τόνισε ότι «παραμένουμε δεσμευμένοι στη συνεργασία με τις ΗΠΑ και τους διεθνείς μας εταίρους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

Ο Ουίλιαμ Χέιγκ, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι η απόφαση των ΗΠΑ να εγκαταλείψουν τη Συμφωνία του Παρισιού είναι «άρνηση της πραγματικότητας», ιδίως για μια χώρα που αντιμετωπίζει καταστροφικές πυρκαγιές και τυφώνες. Ο Στίβεν Γκιλμπό, υπουργός Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής του Καναδά, καταδίκασε την απόφαση του Τραμπ, σημειώνοντας ότι η Συμφωνία του Παρισιού «είναι μεγαλύτερη από μία μόνο χώρα». Η Ομάδα Αφρικανών Διαπραγματευτών για το Κλίμα δήλωσε ότι η απόφαση των ΗΠΑ «αποτελεί άμεση απειλή για τις παγκόσμιες προσπάθειες περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας». Επισήμαναν τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει αυτή η απόφαση για ευάλωτες περιοχές, όπως η Αφρική, που ήδη αντιμετωπίζει ξηρασίες, πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Η Κίνα, μέσω εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών, επανέλαβε τη δέσμευσή της για συνεργασία με άλλες χώρες στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η υπουργός Περιβάλλοντος της Βραζιλίας, Μαρίνα Σίλβα, δήλωσε ότι οι ενέργειες του Τραμπ «αντίκεινται στις επιστημονικές αποδείξεις και την κοινή λογική».

Πηγή: PEXELS

Τι πυροδοτεί την κλιματική αλλαγή

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μία φυσική διαδικασία, που εξασφαλίζει στη Γη σταθερή θερμοκρασία επιφάνειας εδάφους γύρω στους 15 oC, γεγονός που επέτρεψε την εμφάνιση της ζωής και τη διατήρησή της. Χωρίς αυτό, η μέση θερμοκρασία της Γης θα ήταν -18 oC. Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και οι υδρατμοί από τις δραστηριότητες στον πλανήτη μας, σχηματίζουν ένα στρώμα σε ορισμένο ύψος στην ατμόσφαιρα. Αυτό το στρώμα των αερίων επιτρέπει στην ηλιακή ακτινοβολία να φθάσει μέσω της ατμόσφαιρας στην επιφάνεια της Γης, όπου ένα μέρος της απορροφάται, ενώ το υπόλοιπο ανακλάται – επανεκπέμπεται στο διάστημα.

Το στρώμα των αερίων του θερμοκηπίου όμως, παγιδεύει την ακτινοβολία η οποία επιστρέφει προς την επιφάνεια του εδάφους. Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα κοντά στην επιφάνεια της Γης. Τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της απελευθέρωσης στην ατμόσφαιρα μεγάλων ποσοτήτων CO2 συγκρατούνται μεγαλύτερα ποσά υπέρυθρης ακτινοβολίας (θερμότητας). Ως εκ τούτου αυξάνεται περισσότερο από το φυσιολογικό η θερμοκρασία της Γης και το φαινόμενο εντείνεται. Κύριοι υπεύθυνοι είναι οι βιομηχανίες, τα αυτοκίνητα, οι κεντρικές θερμάνσεις και άρα η καύση ορυκτών ανθράκων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, λιγνίτης).

ΠΗΓΗ: PIXABAY

Κλιματική αλλαγή: Ένα πρόβλημα που η λύση του δεν μπορεί να περιμένει

Παρότι η κλιματική αλλαγή υπολογίζεται ως μια μεσοσταθμική αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, εντούτοις τα φαινόμενα που σχετίζονται με αυτή είναι ιδιαίτερα έντονα. Η εμφάνιση ολοένα και πιο συχνών μεγάλων καυσώνων, βίαιων πλημμυρών και καταστροφικών πυρκαγιών είναι χαρακτηριστικά φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Η παγκόσμια κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα πρόβλημα του μέλλοντος. Οι αλλαγές στο κλίμα της Γης έχουν ήδη ευρείες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι παγετώνες και οι παγοκρηπίδες συρρικνώνονται, οι πάγοι σε ποτάμια και λίμνες λιώνουν νωρίτερα, οι γεωγραφικές περιοχές των φυτών και των ζώων μετατοπίζονται και τα φυτά και τα δέντρα ανθίζουν νωρίτερα.

Η έκταση και ο ρυθμός της κλιματικής αλλαγής, καθώς και οι σχετικοί κίνδυνοι, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις άμεσες δράσεις μετριασμού και προσαρμογής. Οι προβλεπόμενες αρνητικές επιπτώσεις και οι σχετικές απώλειες αυξάνονται με κάθε επιπλέον κλάσμα παγκόσμιας θέρμανσης. Ορισμένες αλλαγές, όπως οι ξηρασίες, οι πυρκαγιές και οι ακραίες βροχοπτώσεις, συμβαίνουν ταχύτερα από ό,τι είχαν προηγουμένως αξιολογήσει οι επιστήμονες. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) — το όργανο των Ηνωμένων Εθνών που αξιολογεί την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής — οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν έχουν ποτέ ξαναδεί τις παρατηρούμενες αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα, και ορισμένες από αυτές είναι μη αναστρέψιμες για τα επόμενα εκατοντάδες έως χιλιάδες χρόνια.

Η Έκθεση Αξιολόγησης της IPCC του 2021 διαπίστωσε ότι οι ανθρώπινες εκπομπές αερίων που «παγιδεύουν» τη θερμότητα έχουν ήδη θερμάνει το κλίμα κατά περίπου 1,1 βαθμούς Κελσίου από το 1850-1900. Η παγκόσμια μέση θερμοκρασία αναμένεται να φτάσει ή να υπερβεί τους 1,5 βαθμούς Κελσίου μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Αυτές οι αλλαγές θα επηρεάσουν όλες τις περιοχές της Γης. Τα επιστημονικά στοιχεία είναι αμείλικτα. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί απειλή για την ευημερία των ανθρώπων και τροχοπέδη για ένα βιώσιμο μέλλον.

Η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου

Οι παλαιότερες εκτιμήσεις έδιναν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής το περιθώριο να προτείνουν να μειωθούν οι εκπομπές σταδιακά και όχι δραστικά. Όμως τα επιστημονικά ευρήματα που προκύπτουν από τις τελευταίες έρευνες συγκλίνουν στο ότι η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε τροχιά επιτάχυνσης με την εξέλιξή της να είναι μεγαλύτερη και ταχύτερη από ό,τι υπολογίζονταν μέχρι τώρα μέσα από το προγνωστικά μοντέλα ποσοτικοποιήσεων. Όπως τονίζουν οι ειδικοί τίποτα πέρα από την πλήρη διακοπή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου δεν θα μπορέσει να σταθεροποιήσει σημαντικά το κλίμα, ενώ επιπλέον θα υπάρξει χρονική καθυστέρηση μετά τη διακοπή των εκπομπών πριν το κλίμα αρχίσει να σταθεροποιείται.

Με άξονα αυτά τα δεδομένα στο Dnews φιλοξενούμε την άποψη δύο διακεκριμένων επιστημόνων που μας εξηγούν τι προοιωνίζεται για τον πλανήτη από την έξοδο των ΗΠΑ από την συνθήκη του Παρισιού και γιατί η τωρινή του απόφαση είναι σημαντικότερη και έχει μεγαλύτερες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από αυτές που είχε δημιουργήσει η αντίστοιχη απόφαση αποχώρησης κατά την πρώτη του θητεία.

Ο Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος ανέφερε ότι «Οι ΗΠΑ ανήκουν στους μεγάλους χρήστες των ορυκτών καυσίμων. Το πλέον ανησυχητικό είναι το αφήγημα που επικαλείται ο πρόεδρος Τραμπ ότι δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή επομένως δεν τίθεται ζήτημα να ασχοληθούμε με την αντιμετώπισή της. Ένα επιχείρημα που είχε χρησιμοποιηθεί και κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ. Και όμως τα δεδομένα δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Η θερμοκρασία αυξάνεται σε όλο τον πλανήτη και αποτυπώνεται σε όλους τους αντίστοιχους χάρτες των χωρών είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό, η Ανταρκτική ζεσταίνεται με έναν γρηγορότερο ρυθμό. Έχουμε μεγαλύτερους καύσωνες. Για να μην αναφερθούμε στις καταστροφικές πυρκαγιές που είδαμε τα δεινά που προξένησαν στο Λος Άντζελες έχοντας πάντα βοηθηθεί από τις καιρικές συνθήκες που αποτελούν απότοκο αυτού που ονομάζουμε κλιματική αλλαγή. Είμαστε σε ένα τεράστιο πρόβλημα που θα το βλέπουμε όλο και πιο συχνά μπροστά μας και αν δεν μπορέσουμε να περιορίσουμε σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο της εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου το πρόβλημα θα μεγεθυνθεί. Ήδη βλέπουμε κάποια γεγονότα να έρχονται πολύ πιο γρήγορα από ότι τα περιμέναμε». Παράλληλα όπως εξήγησε «είναι σημαντικός ο δικός μας ο επιστημονικός ρόλος στην ανάδειξη του φαινομένου. Μόνο με σωστή ενημέρωση θα μπορέσουμε να αντιληφθούμε το μέγεθος και την πολυπλοκότητα της κλιματικής κρίσης και να πιέσουμε όλοι ώστε να αποφασιστούν, να δρομολογηθούν και να εφαρμοστούν τα απαραίτητα μέτρα μετριασμού των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.»

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Δρ. Δημήτρης Λάλας, πρώην καθηγητής Μετεωρολογίας στο ΕΚΠΑ και σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, παλιότερα Πρόεδρος και Διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών και εκπρόσωπος της Ελλάδας στις Διεθνείς Διασκέψεις για το Κλίμα επί σειρά ετών. Σε δηλώσεις του στο Dnews σημειώνει ότι «Οι διεθνείς διαπραγματεύσεις έχουν ήδη μπορέσει να ξεπεράσουν μια φορά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συμφωνία του Παρισιού. Όχι χωρίς κόστος αλλά κατάφεραν να προσαρμοστούν στα δεδομένα που επήλθαν κατά την πρώτη αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συμφωνία στην προηγούμενη θητεία Τραμπ. Βέβαια βοηθούσε τότε η προσδοκία ότι η αποχώρηση από την Συμφωνία θα είναι μια παρένθεση και στην επόμενη τετραετία θα αναλάμβαναν οι Δημοκρατικοί. Σε εκείνη την φάση είναι γεγονός ότι οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν και ως μετριασμένες. Εντούτοις τώρα η κατάσταση είναι πιο πιεστική και δύσκολη. Αφενός γιατί πλέον ο πρόεδρος Τραμπ ξέρει ποιους κανόνες πρέπει να αλλάξει αν επιθυμεί πραγματικά να βγάλει την Αμερική εκτός της Συμφωνίας του Παρισιού και είναι αποτελεσματικός καθώς στην πρώτη του θητεία δεν είχε πάρει όλα τα μέτρα που ενδεχομένως θα μπορούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Οι τωρινές του αναφορές για τον άνθρακα έχουν ήδη οδηγήσει σε αύξηση μετοχών στο χρηματιστήριο εταιρειών που έχουν ανθρακωρυχεία. Αυτή η στάση έχει αρχίσει να γίνεται επικίνδυνη. Οι ΗΠΑ είναι το κράτος με τις δεύτερες μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα σε ετήσια βάση οπότε η μη τήρηση της Συμφωνίας ήδη θα επιβαρύνει την υφιστάμενη κατάσταση και συμβάλλει στο να μην επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης της θερμοκρασίας με τους ρυθμούς που είχαν εκτιμηθεί εκ των προτέρων βάσει της δέσμευσης του απελθόντος προέδρου Μπάιντεν. Το νέο πλάνο της συμφωνίας θα τεθεί τον Νοέμβριο του 2025 από τις κυβερνήσεις που θα κληθούν να καταθέσουν τα νέα σχέδια τους για το πώς φιλοδοξούν να φρενάρουν τις εκπομπές άνθρακα.».

Σύμφωνα με τον κ. Λάλα την δεδομένη χρονική στιγμή η απόφαση του Τραμπ είναι ιδιαιτέρως κομβική καθώς τα προγνωστικά μοντέλα δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι διαρκώς επιταχυνόμενη σε βαθμό που ξεπερνά τις εκτιμήσεις των ερευνητών που επεξεργάζονται τα σχετικά δεδομένα.

Κοινή συνισταμένη των επιστημόνων η άποψη ότι «Δεν φτάνει να έχουμε σταθερές εκπομπές αλλά οι καθαρές εκπομπές να πέσουν στο μηδέν». Και, χωρίς δραστικά μέτρα, το συμφωνημένο όριο των 1,5 βαθμών θα παραβιαστεί και θα γίνει «μακροπρόθεσμος μέσος όρος» εντός της επόμενης δεκαετίας. Οι παγκόσμιοι μέσοι όροι το 2024 ξεπέρασαν για πρώτη φορά αυτό το όριο για ένα ολόκληρο ημερολογιακό έτος. Η κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα. Χωρίς συλλογική δράση, οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης – όπως οι ακραίες καιρικές συνθήκες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η απώλεια βιοποικιλότητας – θα είναι καταστροφικές για όλους.

H παγκόσμια θερμοκρασία σε τροχιά ανόδου με τις συνέπειες να είναι εφιαλτικές

Προς επίρρωση των ανωτέρω η αποτίμηση της ομάδας κλιματικών επιστημόνων του Climatebook.gr που με ένα εντυπωσιακό γραφικό απεικονίζουν τις πρωτοφανείς θερμοκρασιακές αποκλίσεις που καταγράφηκαν τα τελευταία τρία χρόνια (2022-2024) παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία «τα τελευταία τρία χρόνια καταγράφηκαν πρωτοφανείς αποκλίσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας από τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850-1900). Βάσει θερμοκρασιακών μετρήσεων το 2022 ο υδράργυρος είχε αύξηση +1.2°C, το 2023 έφτασε στο +1.48°C και το 2024 «άγγιξε» το +1.6°C». Οι μετρήσεις αυτές που δείχνουν την ανοδική πορεία της θερμοκρασίας αποτυπώνονται και στο γεγονός ότι το 2023 και το 2024, αποτελούν τα δύο θερμότερα χρόνια που έχουν καταγραφεί στα χρονικά, με το 2024 να ξεπερνά το 2023 κατά 0.12°C. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το 2024 ήταν το πρώτο έτος όπου η απόκλιση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας ξεπέρασε το κρίσιμο όριο των +1.5°C. Υπό το πρίσμα αυτών των ευρημάτων η αναγκαιότητα λήψης μέτρων είναι παραπάνω επιτακτική.

Τα περιθώρια για την επίτευξη της αναγκαίας πράσινης μετάβασης, που θα αμβλύνει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και θα θέσει σε στέρεες και δίκαιες βάσεις την επόμενη μέρα, στενεύουν. Όπως λέει η IPCC, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να σταματήσουν την ανοδική τους πορεία το αργότερο μέχρι το 2025, ενώ σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τη δεκαετία 2020-2030 οι εκπομπές πρέπει να μειώνονται κάθε έτος κατά 7,6%. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει ότι σε περίπτωση που δεν καταφέρουμε να αποφύγουμε αυτό το ενδεχόμενο οι συνέπειες θα είναι καταστρεπτικές. Μάλιστα επισημαίνεται ότι για την ώρα, οδεύουμε σε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2.8°C μέχρι το τέλος του αιώνα.

#ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ_ΚΡΙΣΗ #ΝΤΟΝΑΛΝΤ_ΤΡΑΜΠ #ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ #ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ #ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ #ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ_ΑΛΛΑΓΗ