Μια άγνωστη σύγκρουση και το τίμημα που είχε

07:02 7/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης (8 χρόνια και 2 μήνες) δεν βρίσκεται καν στο Κοινοβούλιο όταν ξεσπά η μεγάλη χρηματο-πιστωτική κρίση του 2010. Φυσικά ούτε κουβέντα για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, το οποίο θα ενίσχυε αφάνταστα με τις διεθνείς γνωριμίες που είχε συνάψει μέχρι τότε.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα θα γεμίσει ο τόπος από εγκωμιαστικά σχόλια για τον Κώστα Σημίτη, με τα οποία θα εξυμνούνται πολλά από τα πεπραγμένα της οκταετούς πρωθυπουργίας του - από την ένταξη της Ελλάδας

στην Ευρωζώνη και την είσοδο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως τις μεταρρυθμίσεις των Ανεξάρτητων Αρχών, τις προσεκτικές αποκρατικοποιήσεις και την επίπονη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Φυσικά δεν θα λείψουν ούτε οι επικρίσεις για τις παθογένειες που εμφανίστηκαν επί θητείας του – από την ξέφρενη άνοδο και πτώση του Χρηματιστηρίου παρά τις διαρκείς προειδοποιήσεις που ο ίδιος έκανε έως την σύγκρουση για το Ασφαλιστικό όταν ξεσηκώθηκαν εναντίον του οι θιγόμενες συντεχνίες. Και από τον χειρισμό της κρίσης στα Ίμια που ο ίδιος είχε διατάξει να ανακαταληφθούν μετά την τουρκική απόβαση έως την τοξικότητα των εξοπλιστικών σκανδάλων που προκλήθηκαν από επίορκους εντεταλμένους της διακυβέρνησης του.

Όλα αυτά τα ζητήματα θα έχουμε την ευκαιρία να τα αναλύσουμε και να δούμε το πραγματικό τους βάρος στην διάρκεια της πρωθυπουργίας Σημίτη. Μιας θυελλώδους οκταετίας, το αποτύπωμα της οποίας μπορεί κανείς να αποτιμήσει εύκολα συγκρίνοντας από πού παρέλαβε την Ελλάδα το 1996 και πού την παρέδωσε το 2004. Από την κληρονομιά δημοσιονομικής αναξιοπιστίας του 1990-93, την ατέρμονη δυστοκία των μεταρρυθμίσεων, και την προβληματική διακυβέρνηση λόγω της ύστερης ασθένειας του Α. Παπανδρέου, παρέδωσε μια χώρα με ισχυρή ανάπτυξη, με ισχυρό ευρωπαϊκό νόμισμα και ευοίωνες προοπτικές για την επίλυση του Κυπριακού και την διευθέτηση των διαφορών με την Τουρκία.

Σήμερα όμως δεν θα σταθώ σε αυτά. Θα ήθελα να αναδείξω ορισμένα λιγότερο γνωστά επεισόδια της διαδρομή του, τα οποία αποκαλύπτουν τις βαθύτερες αξίες που είχε ο Σημίτης και εξηγούν επίσης και την διαδρομή του στην συνέχεια.

Ένα τέτοιο θέμα είναι η στάση που τήρησε στην διάρκεια της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ το πρώτο εξάμηνο του 2003. Την περίοδο εκείνη ο Σημίτης προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και δέχεται ασφυκτικές πιέσεις από ΗΠΑ, Βρετανία και άλλες χώρες, να ταχθεί η ΕΕ στο πλευρό των ατλαντικών εισβολέων. Είναι η εποχή που ο Μπλερ ωρύεται για τα Όπλα Μαζικής Καταστροφής που δήθεν βρέθηκαν στο Ιράκ και ο Μπους προσπαθεί να πανικοβάλει την κοινή γνώμη της Δύσης με ό,τι ανοησία του κατέβει. Ο Μπαρόζο είναι τότε πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και τους φιλοξενεί στις Αζόρες για να καταστρώσουν το σχέδιο δράσης εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιδρούν η Γαλλία με τον Σιράκ και η Γερμανία με τον Καγκελάριο Σρέντερ, και ο προεδρεύων Σημίτης βρίσκει την ευκαιρία να συμπήξει μία κοινή αντιπολεμική στάση που αντιστέκεται στον άξονα των εισβολέων. Είναι τα «Τρία Σίγμα» αυτά που διασώζουν την αξιοπρέπεια της ΕΕ, όταν τελικά αποδεικνύεται πως κανένα όπλο μαζικής καταστροφής δεν έκρυβε ο Σαντάμ και όλα ήταν δόλιες προφάσεις για να καταλάβουν το Ιράκ και τα πετρέλαια της Μοσούλης.

Οι συνέπειες πάντως για όσους αναμείχθηκαν με την μία ή την άλλη πλευρά δεν ήταν αμελητέες. Ο μεν Μπαρόζο προσελήφθη την επόμενη χρονιά ως Πρόεδρος της Κομισιόν, παρά το γεγονός ότι στην χώρα του είχε κατηγορηθεί για μεγάλη δημοσιονομική αταξία. Εταιρείες προσκείμενες στον Μπους και τον τότε αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι εξασφάλισαν μεγάλα ντήλ στην ανοικοδόμηση του Ιράκ, ενώ ο Μπλερ ορίστηκε μέλος του Κουαρτέτου για την Μέση Ανατολή.

Όσοι αντιτάχθηκαν στην εισβολή δεν είχαν καμμιά ανάλογη εύνοια της τύχης, αν και συχνά με δική τους υπαιτιότητα. Ο Σιράκ για παράδειγμα, καταδικάστηκε για υπεξαίρεση κρατικών κονδυλίων, ενώ ο Σρέντερ έδωσε ο ίδιος αφορμές στην κατοπινή κριτική με τη δουλική στάση του έναντι του Πούτιν. Κανείς πάντως δεν βρέθηκε πρόθυμος να τους βραβεύσει που διέσωσαν την ΕΕ από τον εξευτελισμό.

Και ο Σημίτης τι απέγινε; Αν ξαναδεί κανείς τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, θα θυμηθεί εύκολα ότι ο Σημίτης δέχεται ένα κύμα αμφισβήτησης και εξώθησης σε παραίτηση από την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο πριν ολοκληρωθεί η δεύτερη θητεία του αλλά ακόμα και πριν λήξει η ελληνική Προεδρία τον Ιούνιο του 2003. Την ίδια μέρα που ο εμβληματικός Γάλλος Πρόεδρος Ζισκάρ Ντ’ Εστέν παραδίδει στον Έλληνα Πρωθυπουργό το Σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στην Χαλκιδική, ο εγχώριος τύπος αναδεικνύει ως κυρίαρχα τα εσωκομματικά μέτωπα που είχαν εκδηλωθεί.

Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ο Σημίτης παραιτείται σε ένα εξάμηνο, το ΠΑΣΟΚ χάνει με μεγάλη διαφορά τις εκλογές και αρχίζει μια συστηματική αποστασιοποίηση της νέας ηγετικής ομάδας από την περίοδο του εκσυγχρονισμού. Ο ρόλος του στην αποτροπή της ευρωπαϊκής εμπλοκής αποσιωπάται πλήρως. Ο ίδιος φυσικά παραμένει μάχιμος, προασπίζοντας τα πεπραγμένα της θητείας του και αποκρούοντας την εκστρατεία αποδόμησης της πολιτικής του στην οποία έχει επιδοθεί η νέα κυβέρνηση της ΝΔ. Βρίσκει όμως όλο και λιγότερους συμμάχους, έως ότου με μία αστεία πρόφαση η τότε ηγεσία του ΠΑΣΟΚ τον θέτει εκτός κόμματος το 2008 και εκτός ψηφοδελτίων την επόμενη χρονιά.

Ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης (8 χρόνια και 2 μήνες) δεν βρίσκεται καν στο Κοινοβούλιο όταν ξεσπά η μεγάλη χρηματο-πιστωτική κρίση του 2010. Φυσικά ούτε κουβέντα για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, το οποίο θα ενίσχυε αφάνταστα με τις διεθνείς γνωριμίες που είχε συνάψει μέχρι τότε. Με την εμπειρία και το κύρος που είχε αποκομίσει στην Ευρώπη με την αποτροπή της εμπλοκής της σε έναν ανήθικο πόλεμο, ο Σημίτης θα μπορούσε να είχε υποδείξει μια πιο αποτελεσματική διαχείριση της ελληνικής κρίσης αποτρέποντας ορισμένα μοιραία σφάλματα των Σχεδίων Διάσωσης, ενδεχομένως διορθώνοντας και ορισμένες απλοϊκές προσεγγίσεις της εγχώριας πολιτικής.

Εκ των υστέρων βεβαίως, όλοι αναγνωρίζουν, εκθειάζουν και επαινούν το πολιτικό know-how του εκλιπόντος πρωθυπουργού. Αν και όταν η χώρα το χρειάστηκε περισσότερο παρά ποτέ, μεθοδικά φρόντισαν να το εξουδετερώσουν.

(Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός Οικονομικών- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το Κ-Report)

#ΝΙΚΟΣ_ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ