Νέα διάκριση για το ΕΚΠΑ με βάση τον κοινωνικό αντίκτυπο της ερευνητικής του δραστηριότητας

09:40 18/4/2022 - Πηγή: Dikaiologitika

Την σημαντική επίδραση που ασκεί το ερευνητικό έργο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) παγκοσμίως, καταδεικνύουν τα πρόσφατα αποτελέσματα της διεθνούς κατάταξης SCImago Institutions Rankings (SIR).

Η εν λόγω κατάταξη αποτιμά και αξιολογεί τα Πανεπιστήμια αξιοποιώντας στοιχεία πενταετίας μέχρι και δύο χρόνια πριν την ανακοίνωση της κατάταξης (π.χ. 2016-2020 για το 2022) και κατατάσσει τα πανεπιστήμια βασιζόμενη

σε τρείς βασικούς άξονες – πλευρές του ερευνητικού τους έργου:

α) Στην επίδοση στην έρευνα (research performance),
β) Στην παραγόμενη καινοτομία από το ερευνητικό έργο (innovation output),
γ) Στις κοινωνικές επιπτώσεις – αντίκτυπο του ερευνητικού έργου (societal impact).
(https://www.scimagoir.com/methodology.php)

Οι τρεις αυτοί θεματικοί άξονες βαθμολογούνται μέσα από 17 δείκτες. Το μόνο κριτήριο σύμφωνα με το οποίο επιλέγονται τα διάφορα Ιδρύματα για αξιολόγηση στη SIR είναι να παρουσιάζουν ερευνητική δραστηριότητα και να εμφανίζουν περισσότερες από 100 δημοσιευμένες εργασίες στη βάση δεδομένων του Scopus κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους από αυτό της αξιολόγησης.

Με βάση τα αποτελέσματα της κατάταξης για το 2021, στην οποία συμπεριλήφθηκαν 4364 Πανεπιστήμια, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών βρίσκεται:

(α) Στην 156η θέση στον κόσμο με βάση την κοινωνική επίδραση (αντίκτυπος –επιπτώσεις) του ερευνητικού του έργου, στην 67η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην 1η θέση μεταξύ των 20 ελληνικών Πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω κατάταξη (βλέπε πίνακα 1).

(β) Στην 247η θέση στον κόσμο με βάση την επίδοση στην έρευνα, στην 83η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην 1η θέση μεταξύ των 20 ελληνικών Πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω κατάταξη (βλέπε πίνακα 2).

(γ) Στην 370η θέση στον κόσμο με βάση την επίδοση στην καινοτομία, και αντίστοιχα στην 97η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και στην 3η θέση μεταξύ των 20 ελληνικών Πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω κατάταξη (στην 1η θέση το Πανεπιστήμιο Κρήτης και στη 2η θέση το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).

(δ) Συνολικά, με βάση την βαθμολογία και τη θέση στους τρεις επιμέρους θεματικούς άξονες, το ΕΚΠΑ βρίσκεται στην 391η θέση παγκοσμίως, στην 94η θέση μεταξύ των χώρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην 1η θέση μεταξύ των 20 ελληνικών Πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στην κατάταξη.

Μεθοδολογία και Δείκτες της Κατάταξης

Η κατάταξη SCImago Institutions Rankings (SIR) είναι μια ταξινόμηση ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων, που κατατάσσονται με βάση τον υπολογισμό ενός σύνθετου δείκτη, που συνδυάζει τρία διαφορετικά σύνολα δεικτών με βάση την ερευνητική απόδοση, τα αποτελέσματα καινοτομίας και τον κοινωνικό αντίκτυπο που μετράται από την «ορατότητά» τους (visibility) στο διαδίκτυο.

Η κατάταξη αυτή συντάσσεται κάθε χρόνο από το 2009, από την ιδιαίτερα αξιόπιστη τεχνολογική εταιρία SCIMAGO Lab (https://www.scimagolab.com).

Στην κατάταξη αυτή δεν αξιολογούνται μόνο Πανεπιστήμια, αλλά και δημόσιοι οργανισμοί (π.χ. ερευνητικά κέντρα) ή/και νοσοκομεία που παράγουν ερευνητικό έργο.

Κύριος στόχος της SIR δεν είναι να κατατάξει τα ιδρύματα ώστε να αναδειχθούν τα καλύτερα, αλλά εστιάζει στο χαρακτηρισμό της παραγόμενης έρευνας τους και στην παραγωγή βιβλιομετρικών δεικτών που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα Ιδρύματα για την ανάλυση, την αξιολόγηση και τη βελτίωση της στρατηγικής και των αποτελεσμάτων της έρευνάς τους.

Η εν λόγω εταιρία συνεργάστηκε στενά με διεθνείς εταίρους από τον χώρο των εκδόσεων, παρόχους επιστημονικών πληροφοριών και βιβλιομετρικών δεδομένων, Πανεπιστήμια και κυβερνητικές υπηρεσίες. Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναφερθεί ότι η συγκεκριμένη κατάταξη βασίζεται στη συνεργασία με τον Elsevier και την βάση SCOPUS που διαθέτει. Απόρροια αυτής της συνεργασίας είναι η διαδικτυακή αξιολόγηση ερευνητικών περιοδικών SCImago Journal & Country Rank, η κατάταξη και οι εκθέσεις SIR που αναλύουν τις επιδόσεις των ερευνητικών ιδρυμάτων σε όλο τον κόσμο, και είναι διαθέσιμες στο ευρύ κοινό χωρίς κόστος.

Η SIR χρησιμοποιεί από την έκδοση του 2019 και μετά δεκαεπτά (17) δείκτες που καλύπτουν τους τρεις θεματικούς άξονες (έρευνα, καινοτομία, κοινωνικές επιπτώσεις). Οι δείκτες αυτοί υπολογίζονται για την τελευταία πενταετία και μέσω αυτών αντικατοπτρίζονται τα επιστημονικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Κατά τον υπολογισμό τους εφαρμόζεται «κανονικοποίηση» ώστε να εμφανίζονται στην κλίμακα από 0 έως 100. Οι δείκτες που ακολουθεί η εν λόγω κατάταξη είναι είτε εξαρτώμενοι είτε ανεξάρτητοι από το μέγεθος των Ιδρυμάτων, ώστε να γίνεται δυνατή η σύγκριση Πανεπιστημίων διαφορετικού μεγέθους.

Δεν εφαρμόζονται διαδικασίες συμπλήρωσης ερωτηματολογίων φήμης (reputation surveys), δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη δείκτες και στοιχεία που αφορούν τη διδασκαλία, τις υποδομές και άλλα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού Ιδρύματος, αλλά μόνο η ερευνητική του δραστηριότητα.

Παράλληλα, δεν υπολογίζεται ένας τελικός βαθμός λαμβάνοντας υπόψη συνολικά όλους τους δείκτες προσδίδοντάς τους κάποιο συντελεστή βαρύτητας, αλλά ανακοινώνεται ξεχωριστός πίνακας κατάταξης για κάθε έναν από αυτούς.

Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνονται οι επιμέρους δείκτες και η ερμηνεία τους:

Στην πρώτη θέση της κατάταξης και στις τρεις από τις τέσσερις κατηγορίες (Συνολική, Ερευνητική Επίδοση και Κοινωνικός Αντίκτυπος Έρευνας ) βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (ΗΠΑ). Στην πρώτη θέση της κατηγορίας «επίδοση στην καινοτομία βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Tsinghua (Πεκίνο -Κίνα).

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι σε μία ακόμη κατάταξη που επικεντρώνει στην ποιότητα του ερευνητικού έργου και σε όχι σε έρευνες φήμης και ερωτηματολόγια ειδικών, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπως και αρκετά Ελληνικά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα αποδεικνύουν τη σημαντική επίδραση και συνεισφορά τους στην επιστήμη, την ελληνική κοινωνία και την παγκόσμια κοινότητα.

Θάνος Δημόπουλος
Πρύτανης ΕΚΠΑ