Ο Γιάννης Καρούζος απαντά: Μέτρα για την υγιεινή και την ασφάλεια στην εργασία λόγω κορoνοϊού - Οι υποχρεώσεις των εργοδοτών

13:54 17/3/2020 - Πηγή: Dikaiologitika

Ο εργοδότης βαρύνεται με τη γενική υποχρέωση πρόνοιας για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας του εργαζόμενου ως προς τις συνθήκες παροχής της εργασίας του όπως αναφέρουν οι εργατολόγοι Γιάννης Καρούζος και Έλενα Δευτεραίου, αναφορικά και με το θέμα του κορονοϊού.

Όπως σημειώνουν υποχρεούται δηλαδή, ο εργοδότης σε πιστή τήρηση των εκ του νόμου οριζομένων εκάστοτε υποχρεώσεών του και δεν απαλλάσσεται από τη σχετική ευθύνη του, ακόμη και αν ο εργαζόμενος δεν τηρεί τις αντίστοιχες υποχρεώσεις του.

Η εκ μέρους του εργοδότη παραβίαση των ανωτέρω υποχρεώσεων

παρέχει καταρχάς, στον εργαζόμενο το δικαίωμα να προβεί σε επίσχεση εργασίας, απέχοντας από την εκτέλεση των καθηκόντων του, μέχρι τη λήψη, από τον εργοδότη, των οριζομένων μέτρων υγιεινής και ασφάλειας.

Σε περίπτωση δε που η κατά τα ανωτέρω πλημμελής εκπλήρωση από τον εργοδότη των αντίστοιχων υποχρεώσεών του έχει ως συνέπεια την πρόκληση βλάβης του σώματος ή της υγείας του εργαζόμενου, οφείλεται σε υπαιτιότητα του ίδιου ή των προστηθέντων, από αυτόν, προσώπων και συνδέεται, αιτιωδώς, με το επελθόν στον εργαζόμενο βλαπτικό αποτέλεσμα, συνιστά αδικοπραξία, για την οποία ο εργαζόμενος δικαιούται πλήρη αποζημίωση, η οποία καλύπτει κάθε θετική και αποθετική ζημία του, καθώς και χρηματική ικανοποίηση προς αποκατάσταση της ηθικής του βλάβης.

Μέτρα προστασίας των εργαζομένων

Ι. Διαχρονικά, στο εργατικό δίκαιο, υφίσταται ένα ευρύ πλέγμα ρυθμίσεων, αναφορικά με τη λήψη μέτρων, από τον εργοδότη προς προστασία της ζωής, της υγείας και της ασφάλειας του εργαζόμενου, ο οποίος παρέχει την εργασία του στη σφαίρα εξουσίας και επιρροής του εργοδότη, υποκείμενος σε δυνητικές καταστάσεις κινδύνου που δεν είναι πάντα σε θέση να επηρεάσει.

Ειδικότερα:

Με τη διάταξη του άρθρου 662 ΑΚ, ορίζεται ότι ο εργοδότης οφείλει να ρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και το χώρο της, καθώς και τα σχετικά με τη διαμονή, τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα ή εργαλεία, ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζόμενου. Κατά τη διάταξη του άρθρου 32 περ. Α στοιχ. α του Ν. 1568/1985, ο εργοδότης υποχρεούται να λαμβάνει κάθε μέτρο που απαιτείται, ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι που παρευρίσκονται στους τόπους εργασίας, από κάθε κίνδυνο που μπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική τους ακεραιότητα.

Κατά τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 1, 5 και 6 του Π.Δ. 17/1996, ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας, καθώς και των τρίτων, να λαμβάνει αντίστοιχα μέτρα και να φροντίζει, ώστε αυτά να προσαρμόζονται στις μεταβολές των περιστάσεων, να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή τους κλπ.

Τέλος, με το Ν. 3850/2010, επαναλαμβάνεται η ως άνω γενική εργοδοτική υποχρέωση περί λήψης μέτρων προστασίας προς εξασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων και τρίτων, ορίζεται η υποχρέωση απασχόλησης στις επιχειρήσεις τεχνικού ασφαλείας και ιατρού εργασίας (ο οποίος συνδράμει στη λήψη και στην εφαρμογή των μέτρων) και προβλέπεται η υποχρέωση του εργαζόμενου να εφαρμόζει τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας που του υποδεικνύονται και να φροντίζει, ανάλογα με τις δυνατότητές του, για την ασφάλεια και την υγεία του ίδιου και των ατόμων που επηρεάζονται, από την εργασία του π.χ. χρησιμοποιώντας σωστά τις μηχανές, τα εργαλεία, τα μεταφορικά μέσα που χειρίζεται κλπ., καθώς και τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που του παρέχεται, αναφέροντας στον εργοδότη, τον τεχνικό ασφαλείας ή τον ιατρό εργασίας επικίνδυνες καταστάσεις ή ελλείψεις στα συστήματα προστασίας κλπ..

ΙΙ. Σήμερα, υπό τη σκιά (και το φόβο) του κορωνοϊού και προκειμένου για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του, λαμβανομένων υπόψη των προκυπτουσών αναγκών και των επικείμενων κινδύνων, θεσπίστηκαν, με την Π.Ν.Π. 11/3/2020 (ΦΕΚ Α 55/11.3.2020) και την ερμηνευτική εγκύκλιο αυτής 12339/404/12.3.2020, συγκεκριμένα μέτρα τόσο ως προς την οργάνωση του χρόνου και του τόπου εργασίας, όσο και ως προς την πρόληψη για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων.

Συγκεκριμένα, ορίστηκε: Α) η δυνατότητα μονομερούς επιβολής, από τον εργοδότη, της εξ αποστάσεως εργασίας (η οποία, υπό κανονικές συνθήκες, αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ των μερών), ο οποίος μπορεί πλέον, με απόφασή του, να καθορίζει ότι η εργασία που παρέχεται, από τον εργαζόμενο, στον προβλεπόμενο, από την ατομική σύμβαση τόπο εργασίας, θα πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας, εφόσον αυτό είναι εφικτό, ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να συνεχίζει να παρέχει την εργασία του, χωρίς να απαιτείται η φυσική του παρουσία στον τόπο εργασίας και Β) η υποχρέωση του εργοδότη να αποδεχτεί, άμεσα, από τη στιγμή που θα έρθει σε γνώση του το γεγονός, την αποχή, από τα εργασιακά τους καθήκοντα, των εργαζόμενων, οι οποίοι εμπίπτουν στην περιπτωσιολογία συμπτωμάτων οι ίδιοι ή τα οικεία τους πρόσωπα και, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ πρέπει να παραμείνουν κατ' οίκον, για προληπτικούς λόγους.

Τα ανωτέρω εφαρμόζονται αναλογικά και για τους εργαζόμενους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, όπως αυτές εξειδικεύονται, κάθε φορά, από τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, των οποίων η κατάσταση υγείας ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ενώ συστήθηκε αντίστοιχα, η απομάκρυνση, από την εργασία, και των εγκύων εργαζομένων γυναικών, λόγω του ενδεχόμενου κινδύνου για τις ίδιες και για το κυοφορούμενο έμβρυο.

Επισημαίνεται ότι, κατά το διάστημα παραμονής των ανωτερω εργαζόμενων στην οικία τους, ο εργοδότης υποχρεούται να τους καταβάλλει το σύνολο των αποδοχών τους, εκτός αν η επιχείρηση αναστείλει τη δραστηριότητά της, στο σύνολο ή σε μέρος αυτής, λόγω εντολής δημόσιας αρχής, για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του κορωνοϊού.

ΙΙΙ. Υπό το πλέγμα δε των ανωτέρω διατάξεων, λαμβανομένης υπόψη της υποχρέωσης του εργοδότη προς διασφάλιση της ζωής και της υγείας του προσωπικού του στο χώρο εργασίας του, ιδιαίτερα στην παρούσα περίοδο που ο κίνδυνος της υγείας των πολιτών είναι δεδομένος και η λήψη μέτρων επιτακτική για την περιστολή της απειλής διάδοσης του ιού, επισημαίνονται, ενδεικτικά, τα κάτωθι : α) ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει στο προσωπικό του μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια κλπ.), να παρέχει οδηγίες ως προς την ορθή χρήση τους και να επιβλέπει αυτή, ο δε εργαζόμενος υποχρεούται να χρησιμοποιεί αυτά, σύμφωνα με τις οδηγίες του εργοδότη, β) ο εργοδότης υποχρεούται να διαμορφώνει το χώρο εργασίας, με τρόπο που να εξασφαλίζεται η ασφαλής εκτέλεση των καθηκόντων του εργαζόμενου, όπως με την τοποθέτηση διαχωριστικών σε τόπους εργασίας, όπου παρατηρείται συνωστισμός εργαζομένων (π.χ. τηλεφωνικά κέντρα) ή σε τόπους που ο εργαζόμενος έρχεται, ανεξέλεγκτα, σε επαφή με μεγάλο αριθμό πολιτών (π.χ. οδηγοί οχημάτων) ή εξυπηρετεί μεγάλο αριθμό πολιτών και δη ομάδων υψηλού κινδύνου (π.χ. φαρμακοποιοί).

Το ανωτέρω αποτέλεσμα δύναται να επιτευχθεί και με την αναδιοργάνωση των χώρων εργασίας, ώστε να επιτυγχάνεται μικρότερος αριθμός εργαζομένων, ανά τετραγωνικό μέτρο ή και μικρότερος αριθμός εξυπηρετούμενων πολιτών, όπως ορίστηκε ήδη με την ελεγχόμενη είσοδο κοινού στα σούπερ μάρκετ, στις δημόσιες υπηρεσίες, στα εμπορικά καταστήματα. γ) ο εργοδότης, σε περίπτωση εργαζόμενου που έχει ταξιδέψει σε περιοχή που έχουν εντοπιστεί αυξημένα κρούσματα του ιού, μπορεί να απαιτήσει από αυτόν, κατόπιν σχετικής γνωμάτευσης ή εντολής ιατρού και ενώ η επιχείρησή του συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά, να απέχει από την εργασία του, ώστε να διαφυλαχθούν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, από τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού, υποχρεούμενος στην καταβολή των αποδοχών του, υποχρέωση που παύει να υφίσταται, μόνο κατόπιν της διακοπής της λειτουργίας της επιχείρησης, με διαταγή της Αρχής και δ) ο εργοδότης δε δύναται να υποβάλει ο ίδιος τον εργαζόμενο σε θερμομέτρηση, προκειμένου να διαπιστώσει αν είναι φορέας του ιού, χωρίς τη θέληση του τελευταίου.

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου και μόνο από ιατρό (εργασίας), ο οποίος και θα υποδείξει, ανάλογα με τα αποτελέσματα της εξέτασης και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.