Οι ιοί αλλάζουν ονόματα και αναστατώνουν τους ερευνητές

10:45 16/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Μια αναθεώρηση του συστήματος επιστημονικής ονοματολογίας των ιών προκαλεί σύγχυση και διχάζει τους ιολόγους

Πιθανότατα δεν έχετε ακούσει ποτέ για την πανδημία του Betacoronavirus, αλλά σίγουρα έχετε μολυνθεί από αυτόν τον ιό κάποια στιγμή τα τελευταία 5 χρόνια. Προκαλεί την COVID-19 και είναι γνωστός ως SARS-CoV-2. Ο SARS-CoV-2 είναι ένας από τους χιλιάδες ιούς που στο εξής θα έχει ένα έχει νέο όνομα ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης αναθεώρησης του συστήματος ονοματολογίας των ιών που διχάζει τους επιστήμονες.

Το Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογικής Πληροφόρησης των ΗΠΑ

(National Center for Biotechnology Information, NCBI), το οποίο διαχειρίζεται βάσεις ιικών αλληλουχιών και άλλων δεδομένων, ανακοίνωσε την περασμένη Τετάρτη ότι θα δώσει σε περίπου 3000 ιούς που περιλαμβάνονται στις βάσεις δεδομένων του νέα, διωνυμική λατινογενή ονοματολογία την άνοιξη του 2025. Με αυτόν τον τρόπο, υιοθετεί ένα σύστημα που εισήγαγε τα τελευταία χρόνια, χωρίς να τραβήξει ιδιαίτερα την προσοχή, η Διεθνής Επιτροπή Ταξινόμησης των Ιών (Committee on Taxonomy of Viruses, ICTV).

Για παράδειγμα, στον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας 1 (HIV-1) θα προστεθεί το όνομα Lentivirus humimdef1, διατηρώντας παράλληλα το προηγούμενο όνομα διαθέσιμο στη γενεαλογία του είδους.
«Τα περισσότερα λατινικά ονόματα δεν έχουν καμία ομοιότητα με αυτά που χρησιμοποιούμε επί του παρόντος για αυτά τα παθογόνα. Φαίνεται απλώς να αποσπούν την προσοχή και δεν εξυπηρετούν κανέναν άλλον εκτός από τους ταξινομητές που τα προτείνουν», λέει η Boghuma Titanji, γιατρός στο Πανεπιστήμιο Emory που μελετά τον ιό HIV. «Είναι κάτι που δεν θα κάνω άμεσα ή δεν θα κάνω ποτέ!», συμπληρώνει.

Αν και οι επιστήμονες οργανώνουν ήδη τους ιούς ανά οικογένεια και γένη —όπως κάνουν για όλους τους άλλους οργανισμούς— η συνέπεια διασπάται σε επίπεδο ειδών. Οι ιοί συχνά παίρνουν το όνομα από μια ασθένεια, όπως ο SARS-CoV-2 ή από έναν οργανισμό που μολύνουν, όπως ο ιός της ανατολικής εγκεφαλίτιδας των ιπποειδών ή από το μέρος όπου ανιχνεύτηκαν για πρώτη φορά, όπως ο Ζίκα, που πήρε το όνομά του από ένα δάσος στην Ουγκάντα—μια πρακτική που μπορεί να στιγματίσει μια περιοχή.

Το σύστημα ήταν λειτουργικό όταν οι γνωστοί ιοί ήταν μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες, λέει ο Murilo Zerbini, πρόεδρος της ICTV και φυτοϊολόγος στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Viçosa στην Πορτογαλία. Αλλά με τις γονιδιωματικές τεχνικές να εντοπίζουν τώρα χιλιάδες νέους ιούς σε μία μόνο μελέτη, χρειάζεται ένα τυποποιημένο σύστημα που να βοηθά την επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων, λέει.

Η ICTV που αποτελείται από ιολόγους και είναι τμήμα της μη κερδοσκοπικής International Union of Microbiological Societies, ξεκίνησε τις σχετικές συζητήσεις το 2016 και τελικά κατέληξε στο λεγόμενο Linnaean ή διωνυμικό σύστημα δηλαδή σε λατινικές ονομασίες που αποτελούνται από δυο λέξεις οι οποίες περιλαμβάνουν το γένος και το είδος ενός οργανισμού. Η αλλαγή εγκρίθηκε από την ICTV το 2020 και ακολούθησαν 3 χρόνια επινόησης ονομάτων από εξειδικευμένες ομάδες εργασίας. «Φέρνει την ιολογία σε συμφωνία με την υπόλοιπη βιολογία, λέει ο Ζερμπίνι. «Ελπίζουμε πραγματικά ότι θα κάνει τη ζωή των επιστημόνων πιο εύκολη».

Ωστόσο, δεν πιστεύουν όλοι οι επιστήμονες ότι θα εφαρμοστεί. Ο Nathan Grubaugh, επιδημιολόγος στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Yale, λέει στο Science ότι τα ονόματα είναι «ανόητα και πομπώδη», επισημαίνοντας την “πανδημία του Betacoronavirus” ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, μαζί με τον “Orthoflavivirus nilense”, πιο γνωστό ως ιό του Δυτικού Νείλου, και το «πραγματικά ανόητο» όνομα “Orthobunyavirus squalofluvii” για τον ιό Shark River. «Κάνει τη δουλειά μου πιο δύσκολη, όχι πιο εύκολη», προσθέτει.

Οι επικριτές ισχυρίζονται επίσης ότι δεν υπήρξε εισροή πληροφοριών από άλλους ερευνητές ιών. «Πού ήταν το buy-in και το επιχείρημα για το πώς αυτό βοηθά την επιστήμη;» ρωτά ο Grubaugh, ο οποίος πρόσφατα βοήθησε στην ανάπτυξη ενός συστήματος ταξινόμησης για τους ιούς του δάγκειου πυρετού (ή Orthoflavivirus danguei, σύμφωνα με το νέο σύστημα).

O Zerbini έχει εξοικειωθεί με τις κριτικές, αλλά υποστηρίζει ότι η ICTV έκανε τα πάντα για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή με διαβουλεύσεις και καθυστερώντας τις αλλαγές για χρόνια, αξιολογώντας ταυτόχρονα σχόλια από την κοινότητα. Κανείς δεν αναμένεται να χρησιμοποιήσει αποκλειστικά τα νέα ονόματα, και τα παλιά θα παραμείνουν αναμφίβολα σε κοινή χρήση, προσθέτει. Το NCBI έχει δεσμευτεί να διατηρήσει τα παλιά ονόματα με δυνατότητα αναζήτησής τους στις βάσεις δεδομένων του μετά την εισαγωγή του νέου συστήματος.

Ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν τις προσπάθειες της ICTV. Ο ιολόγος Stuart Ray του Johns Hopkins Medicine λέει ότι η κίνηση φαίνεται να είναι μια «λογική προσθήκη» στο υπάρχον σύστημα και πως είναι απίθανο να διαταράξει την έρευνα. «Τελικά, τουλάχιστον ορισμένοι από αυτούς τους διωνυμικούς όρους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα, αλλά βραχυπρόθεσμα αμφιβάλλω ότι θα υιοθετηθούν ευρέως πέρα από κεντρικές βάσεις δεδομένων».

Κάποια σύγχυση φαίνεται αναπόφευκτη. Οι βάσεις δεδομένων του NCBI περιέχουν επί του παρόντος μόνο παλιά ονόματα, ενώ στη βάση δεδομένων της ICTV είναι δυνατή μόνο η αναζήτηση των νέων . Προς το παρόν, οι ερευνητές μπορούν να κατεβάσουν ένα υπολογιστικό φύλλο Excel από την ICTV για να δουν τα παλιά και τα νέα ονόματα των ειδών δίπλα-δίπλα. «Συνειδητοποιώ ότι δεν είναι η ιδανική λύση», λέει ο Zerbini, προσθέτοντας ότι η ICTV εργάζεται για τη βελτίωση της λειτουργίας αναζήτησης στην καινούργια βάση δεδομένων.

Είναι βέβαιος ότι η αναθεώρηση αξίζει τον κόπο. Σε κάθε μεγάλη αλλαγή, «υπάρχει μια μεταβατική περίοδος όπου οι άνθρωποι παραπονιούνται και αντιστέκονται», λέει, σημειώνοντας ότι ακόμη και το όνομα του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας απωθήθηκε όταν εισήχθη τη δεκαετία του 1980 αντικαθιστώντας τον ιό του AIDS. «Νομίζω ότι μετά τη μεταβατική περίοδο, ο κόσμος θα καταλάβει ότι είναι πολύ καλύτερα. … Σε λίγα χρόνια από τώρα θα κοιτάζουν προς τα πίσω και θα λένε: «Μα γιατί σας πήρε τόσο καιρό;»

* Το άρθρο πρωτοεμφανίστηκε στο Science

#ΙΟΣ #ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ