Οι τρεις φόβοι του Στίβεν Χόκινγκ για την Ανθρωπότητα

14:04 14/3/2018 - Πηγή: Dikaiologitika

Σε ηλικία 76 ετών απεβίωσε, στο σπίτι του στο Κέιμπριτζ, ο εμβληματικός Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος εδώ και δεκαετίες βρισκόταν καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο, εξαιτίας ανίατης νευρολογικής νόσου.

Ένας άνθρωπος που συγκίνησε τους πάντες με την προσωπική περιπέτεια της υγείας του και ένας επιστήμονας που -παρόλο που μιλούσε με συνθετική φωνή- ενέπνευσε πολλούς άλλους επιστήμονες με τις πρωτοποριακές ιδέες του.

Για το «γιατί» της ύπαρξης του Σύμπαντος:

«Εάν βρούμε την απάντηση, θα πρόκειται για τον ύστατο θρίαμβο της ανθρώπινης λογικής -

εκείνη τη στιγμή θα γνωρίζουμε τη σκέψη του Θεού, θα γνωρίζουμε τον νου του Θεού» («Ενα συντομότερο χρονικό του Χρόνου» 1988).

Για την ασθένειά του:

«Οι ελπίδες μου μειώθηκαν στο μηδέν στα 21 μου χρόνια. Εκτοτε όλα είναι μπόνους» (Συνέντευξη στους New York Times, Δεκέμβριος 2004).

«Εζησα πέντε δεκαετίες περισσότερο από αυτό που είχαν προβλέψει για μένα οι γιατροί. Προσπάθησα να κάνω καλή χρήση του χρόνου μου...Επειδή κάθε μέρα μπορεί να είναι η τελευταία μου, έχω την επιθυμία να αντλήσω το καλύτερο από κάθε λεπτό» (Στο ντοκιμαντέρ «Hawking» , 2013).

Για τον Θεό:

«Δεν είναι αναγκαίο να επικαλούμαστε τον Θεό για να ανάψουμε την σπίθα και να βάλουμε σε δρόμο το Σύμπαν» (Grand Design, 2010).

Για τη διασημότητα:

«Το μειονέκτημα της διασημότητάς μου είναι ότι δεν μπορώ να πάω πουθενά χωρίς να με αναγνωρίσουν. Δεν χρησιμεύει σε τίποτε να φοράω γυαλιά ηλίου και περούκα. Η αναπηρική πολυθρόνα με προδίδει» (Συνέντευξη στην ισραηλινή τηλεόραση, Δεκέμβριος 2006).

Για τους φανφαρόνους διανοούμενους:

«Οι άνθρωποι που κομπάζουν για τον Δείκτη Νοημοσύνης είναι losers» (Συνέντευξη στους New York Times, Δεκέμβριος 2004).

Για την τελειότητα:

«Χωρίς την ατέλεια, εσείς και εγώ δεν θα υπήρχαμε» (Ντοκιμαντέρ «Into the Universe», The Discovery Channel, 2010).

Για τους εξωγήινους:

«Εάν κάποια μέρα μας επισκεφθούν οι εξωγήινοι, πιστεύω ότι το αποτέλεσμα θα είναι αντίστοιχο με αυτό που συνέβη όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος αποβιβάσθηκε στην Αμερική, ένα αποτέλεσμα όχι και πολύ θετικό για τους Ινδιάνους» (στο Ντοκιμαντέρ «Into the Universe», The Discovery Channel, 2010).

Για την τεχνητή νοημοσύνη:

«Οι πρωτόγονες μορφές τεχνητής νοημοσύνης που έχουμε ήδη έχουν αποδειχθεί πολύ χρήσιμες. Αλλά πιστεύω ότι η ανάπτυξη μίας πλήρους τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να βάλει τέλος στο ανθρώπινο είδος» (στο BBC, Δεκέμβριος 2014).

Για την ευθανασία:

«Το θύμα θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να βάλει τέλος στη ζωή του, εάν το θέλει. Αλλά νομίζω ότι θα ήταν μεγάλο σφάλμα. Οσο κακή και να φαίνεται η ζωή, υπάρχει πάντα κάτι που μπορείς να κάνεις και να το πετύχεις. Οσο υπάρχει ζωή, υπάρχει ελπίδα» (Λαϊκή Ημερησία online, Ιούνιος 2006).

Για τον θάνατο:

«Ζω με την προοπτική ενός πρόωρου θανάτου εδώ και 49 χρόνια. Δεν φοβάμαι τον θάνατο, αλλά δεν βιάζομαι να πεθάνω. Υπάρχουν τόσα πράγματα που θέλω να κάνω πριν» (Συνέντευξη The Guardian, Μάιος 2011).

Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 76 ετών ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ

Το πρώτο του επιστημονικό επίτευγμα ήρθε το 1970, όταν ο ίδιος και ο Ρότζερ Πένροουζ εφάρμοσαν τα μαθηματικά των μαύρων τρυπών στο σύνολο του σύμπαντος, δείχνοντας την ύπαρξη μιας «μοναδικότητας» (singularity)- μιας περιοχής άπειρης καμπυλότητας στον χωροχρόνο- στο μακρινό μας παρελθόν, του σημείου από όπου ήρθε το Big Bang.

Το 1974 βασίστηκε στην κβαντική θεωρία για να διακηρύξει ότι οι μαύρες τρύπες εκλύουν ακτινοβολία/ ενέργεια (υποατομικά σωματίδια- ακτινοβολία Χόκινγκ) και κάποια στιγμή παύουν να υπάρχουν. Για τις «κανονικές» μαύρες τρύπες η διαδικασία δεν είναι γρήγορη, καθώς θα χρειαζόταν περισσότερος χρόνος από την ίδια την ηλικία του σύμπαντος αυτή τη στιγμή για να «εξαϋλωθεί» μια μαύρη τρύπα στο μέγεθος του Ήλιου. Ωστόσο, κατά το τέλος της ζωής τους, οι «μίνι» μαύρες τρύπες εκλύουν ενέργεια με εντυπωσιακό ρυθμό, φτάνοντας στο σημείο να εκραγούν με την ενέργεια ενός εκατομμυρίου βομβών υδρογόνου του ενός μεγατόνου. Οι «μίνι» μαύρες τρύπες βρίσκονται παντού στο σύμπαν, είχε πει, η καθεμία με βάρος ενός δισεκατομμυρίου τόνων, αλλά όχι μεγαλύτερη από ένα πρωτόνιο.

Η θεωρία του αυτή προκάλεσε μια από τις πιο έντονες αντιπαραθέσεις στην ιστορία της σύγχρονης κοσμολογίας. Ο Χόκινγκ υποστήριζε ότι αν μια μαύρη τρύπα θα μπορούσε να «εξατμιστεί» σε ένα «λουτρό ακτινοβολίας», όλη η πληροφορία που έπεφτε μέσα της στη διάρκεια της ζωής της θα χανόταν για πάντα. Αυτό ερχόταν σε αντίθεση με έναν από τους πιο βασικούς νόμους της Κβαντομηχανικής, και πολλοί φυσικοί διαφωνούσαν. Ο Χόκινγκ τελικά έφτασε στο συμπέρασμα πως η πληροφορία αποθηκεύεται στον ορίζοντα γεγονότων (event horizon) της μαύρης τρύπας και κωδικοποιείται σε ακτινοβολία την οποία αυτή εκπέμπει.

Η θεωρία του κοσμικού (ή κοσμολογικού) πληθωρισμού υποστηρίζει πως το σύμπαν κατά την πρώτη περίοδό του πέρασε μια περίοδο τρομερής διαστολής/ επέκτασης. Το 1982, ο Χόκινγκ ήταν από τους πρώτους που έδειξαν πώς οι κβαντικές διακυμάνσεις- μικρές μεταβολές στην κατανομή της ύλης- ενδεχομένως να οδηγούν, μέσω του πληθωρισμού, στην εξάπλωση των γαλαξιών στο σύμπαν. Σε αυτές τις μικρές διακυμάνσεις βρίσκονται οι «σπόροι» των άστρων, των πλανητών και της ζωής όπως τη γνωρίζουμε. Αλλά ήταν το «Χρονικό του Χρόνου» που τον έκανε διάσημο: Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1988 και μπήκε στο Βιβλίο των Ρεκόρ Guinness, αφού έμεινε στα μπεστ σέλερ για 237 εβδομάδες. Πούλησε 10 εκατ. αντίτυπα και μεταφράστηκε σε 40 διαφορετικές γλώσσες.

Από τη δεκαετία του 1970 δούλευε πάνω στο «πάντρεμα» της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας με την κβαντική θεωρία, που ασχολείται με τα υποατομικά σωματίδια. Ως αποτέλεσμα αυτής της έρευνας, παρουσίασε ένα μοντέλο του σύμπαντος με βάσει δύο αντιλήψεις του χρόνου: Τον «πραγματικό χρόνο», δηλαδή τον χρόνο όπως τον αντιλαμβανόμαστε οι άνθρωποι, και τον «φανταστικό χρόνο» της κβαντικής θεωρίας, πάνω στον οποίο ενδεχομένως να λειτουργεί στην πραγματικότητα ο κόσμος.

Ο πραγματικός χρόνος, είχε υποστηρίξει, μπορεί να εκληφθεί ως μια οριζόντια γραμμή. «Στα αριστερά, έχουμε το παρελθόν, και στα δεξιά, το μέλλον. Αλλά υπάρχει ένα άλλο είδος χρόνου, στον κάθετο άξονα. Αυτός είναι ο φανταστικός χρόνος, επειδή δεν είναι το είδος του χρόνου που βιώνουμε κανονικά- αλλά, κατά κάποιον τρόπο, είναι το ίδιο πραγματικός με αυτό που αποκαλούμε πραγματικό χρόνο». Το 2002 πάντως είπε πως, αν και σκοπός του ήταν να «εξηγήσει τα πάντα», μια θεωρία ντετερμινισμού που θα μπορούσε να προβλέπει το παρελθόν και το μέλλον μάλλον δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί ποτέ.

Αξίζει να σημειωθεί πως, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, είχε επανειλημμένα εκφράσει τους προβληματισμούς του σχετικά με την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, υποστηρίζοντας πως η δημιουργία σκεπτόμενων μηχανών θα μπορούσε να αποτελέσει υπαρξιακή απειλή για την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας, καθώς οι μηχανές θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τους ανθρώπους, οι οποίοι θα περιορίζονταν από τη βιολογία. Για την τεχνητή νοημοσύνη είχε πει πως «θα απογειωνόταν από μόνη της, και θα επανασχεδίαζε τον εαυτό της με όλο και ταχύτερο ρυθμό. Οι άνθρωποι, που περιορίζονται από την αργή βιολογική εξέλιξη, δεν θα μπορούσαν να την ανταγωνιστούν και θα αντικαθιστώνταν από αυτήν». Επίσης, ήταν μεταξύ αυτών που προειδοποιούν για τον κίνδυνο πρόκλησης μιας κούρσας εξοπλισμών στην τεχνητή νοημοσύνη και είχε ζητήσει απαγόρευση των αυτόνομων όπλων- ενώ είχε πει ότι αντιλαμβάνεται τους ιούς υπολογιστών ως μια μορφή ζωής, και ως εκ τούτου την πρώτη «πράξη δημιουργίας» της ανθρωπότητας.

Επίσης, είχε επανειλημμένα απευθύνει προειδοποιήσεις ως προς τις προσπάθειες να έρθουμε σε επαφή με εξωγήινη ζωή. Ο ίδιος πίστευε όλο και περισσότερο πως «δεν είμαστε μόνοι», ωστόσο τόνιζε ότι επαφή με προηγμένους πολιτισμούς – πιο προηγμένους από την ανθρωπότητα- ίσως να είχε ως αποτέλεσμα ολέθριες συνέπειες για εμάς, υπενθυμίζοντας τι συνέβη όταν οι Ινδιάνοι της Αμερικής ήρθαν σε επαφή με τους Ευρωπαίους. Όπως είχε αναφέρει, θα μπορούσαν να είναι δισεκατομμύρια χρόνια πιο μπροστά από τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να είναι «απίστευτα πιο ισχυροί και ενδεχομένως να μη μας βλέπουν ως κάτι πιο πολύτιμο από ό,τι βλέπουμε εμείς τα βακτήρια».

Επίσης, πέρα από την τεχνητή νοημοσύνη και την εξωγήινη ζωή, ο Χόκινγκ είχε αναφερθεί και σε άλλη μια, πολύ πιο «γήινη» απειλή: Ο λόγος για την ανθρώπινη επιθετικότητα, την οποία είχε χαρακτηρίσει ως το ελάττωμα που θα ήθελε περισσότερο να διορθώσει, καθώς, όπως είχε πει, ίσως να ήταν πλεονέκτημα για την επιβίωση τον καιρό του ανθρώπου των σπηλαίων, αλλά πλέον «απειλεί να μας καταστρέψει όλους».

Ως προς την επιβίωσή μας ως είδος, είχε εκφράσει την άποψή ότι η εξερεύνηση του Διαστήματος και ο αποικισμός άλλων πλανητών είναι υψίστης σημασίας, καθώς αποτελεί «ασφάλεια ζωής» απέναντι στο ενδεχόμενο εξαφάνισης της ανθρωπότητας