Παντοδύναμος Τραμπ και αδύναμη Ευρώπη

07:12 8/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Ποιος θα οδηγήσει στη δύσκολη και εξαιρετικά δαπανηρή πορεία προς την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, όταν οι συνήθεις ύποπτοι για έναν τέτοιο ρόλο, δηλαδή το Παρίσι και το Βερολίνο, έχουν σήμερα αδύναμες κυβερνήσεις που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με το πώς θα διατηρηθούν στην εξουσία;

Ακόμη και σε έναν αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η ισχυρότερη χώρα στον πλανήτη. Και θα είναι έτσι πιθανότατα για αρκετά χρόνια. Χθες μάθαμε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι και πάλι ο αρχηγός αυτής της χώρας από τον Ιανουάριο του 2025, παντοδύναμος πλέον χωρίς ισχυρά θεσμικά

αντίβαρα στο εσωτερικό και αποφασισμένος να πολεμήσει το «βαθύ κράτος» της Ουάσιγκτον που θεωρεί ότι τον υπονόμευσε στη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του και τον πολέμησε όταν εγκατέλειψε την εξουσία. Οι εσωτερικοί αντίπαλοι του Τραμπ (εχθροί κατ’ αυτόν) έχουν δικαιολογημένα λόγους να φοβούνται την εκδίκησή του.

Αλλά τι πρέπει να περιμένουν οι άλλοι εκτός συνόρων;

Γνωρίζουμε ότι ο πρώην και μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ δεν πιστεύει σε διεθνείς θεσμούς και κανόνες, ούτε σε συμμαχίες ιδιαίτερα. Έχει μια συναλλακτική αντιμετώπιση των διεθνών σχέσεων ως γνήσιος μπίζνεσμαν, πιστεύει επίσης και στο δίκαιο του ισχυρότερου. Θεωρεί ότι η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την αμερικανική ηγεμονία – ένα από τα λίγα θέματα στα οποία οι απόψεις Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών συγκλίνουν σήμερα. Θέλει να τερματίσει μια ώρα αρχύτερα τον πόλεμο στην Ουκρανία, πιθανόν ξεκινώντας με μια εκεχειρία που θα αναγνωρίζει ντε φάκτο τη γραμμή που χωρίζει σήμερα τους εμπόλεμους. Και θέλει επίσης να αναγκάσει τους Ευρωπαίους να αναλάβουν εκείνοι το κόστος της εξωτερικής τους ασφάλειας (όχι και τόσο παράλογη απαίτηση!). Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη θεωρεί μάλλον ως εχθρική οργάνωση και δεν έχει σκοπό να την εξαιρέσει από τους υψηλούς δασμούς που σκοπεύει να επιβάλει στις εισαγωγές προϊόντων στις ΗΠΑ από τρίτες χώρες. Ούτε βεβαίως έχει την πρόθεση να συνεργαστεί με Ευρωπαίους και άλλους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Drill, baby, drill» είναι το σύνθημά του και οι παραγωγοί υδρογονανθράκων στις ΗΠΑ πανηγυρίζουν.

Με άλλα λόγια, εθνικισμός, προστατευτισμός και ελάχιστο ενδιαφέρον για τα παγκόσμια δημόσια αγαθά.

Είχα γράψει εδώ και δύο χρόνια περίπου (μάλλον με διάθεση να προκαλέσω) ότι αν δεν καταφέρει τελικά ο Πούτιν να ενώσει τους Ευρωπαίους, ίσως να τα κατάφερνε ο Τραμπ αν ξαναρχόταν στην εξουσία. Λέτε να το πετύχει και αυτό τώρα που η υπόθεση μετατρέπεται σε πραγματικότητα; Μάλλον δύσκολο με τα σημερινά δεδομένα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες έχει ήδη προετοιμάσει σενάρια για εμπορικά αντίποινα αν η νέα κυβέρνηση Τραμπ αποφασίσει τελικά να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές από την ΕΕ. Είναι έτοιμη με άλλα λόγια για εμπορικό πόλεμο που προφανώς θα κοστίσει ακριβά και στις δύο πλευρές. Αν και μέχρι σχετικά πρόσφατα αρνιόνταν οι περισσότεροι ένοικοι της Βρυξελλιώτικης φούσκας ακόμη και να συζητήσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Γιατί θα απειλούσε να διαταράξει τη διατλαντική αρμονία στην οποία όμνυε η Επιτροπή φον ντερ Λάιεν.

Όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι, περιλαμβανομένων των ανατολικοευρωπαίων, αντιλαμβάνονται πλέον την ανάγκη μιας ισχυρότερης ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας σε έναν κόσμο που αλλάζει πολύ γρήγορα και γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος, ενώ ο ύστατος προστάτης των Ευρωπαίων, δηλαδή οι ΗΠΑ, δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένος.

Αλλά ποιος θα οδηγήσει στη δύσκολη και εξαιρετικά δαπανηρή πορεία προς την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, όταν οι συνήθεις ύποπτοι για έναν τέτοιο ρόλο, δηλαδή το Παρίσι και το Βερολίνο, έχουν σήμερα αδύναμες κυβερνήσεις που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με το πώς θα διατηρηθούν στην εξουσία; Μήπως να αναλάβουν ηγετικό ρόλο η Πολωνία ή η Εσθονία; Και αυτό απίθανο φαίνεται. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η ευρωπαϊκή ακροδεξιά στις διάφορες εθνικές της εκδοχές αποκτά πλέον και ισχυρά εξωτερικά ερείσματα με την επάνοδο Τραμπ στην εξουσία. Και αυτό σίγουρα θα διχάσει τους Ευρωπαίους ακόμη περισσότερο. Στη σημερινή Ευρώπη, η απόσταση ανάμεσα στο ευκταίο και το εφικτό είναι μεγάλη, ίσως η μεγαλύτερη εδώ και πολλά χρόνια. Και η διαπίστωση αυτή γίνεται με πόνο ψυχής.

Το μεσοδιάστημα ανάμεσα στις εκλογές της Τρίτης και την ανάληψη της εξουσίας από το νέο πρόεδρο των ΗΠΑ είναι αρκετά (επικίνδυνα) μεγάλο. Μερικοί, όπως ο Νετανιάχου, μπορεί να επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν το κενό εξουσίας στην Ουάσιγκτον με στόχο να επιβάλουν νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή προσθέτοντας έτσι νέα θύματα στην εκατόμβη και με κίνδυνο να τινάξουν ολόκληρη την περιοχή στον αέρα. Αυτός ο κίνδυνος είναι υπαρκτός.

(Ο Λουκάς Τσούκαλης είναι πολιτικός οικονομολόγος- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το Κ-Report)

#ΛΟΥΚΑΣ_ΤΣΟΥΚΑΛΗΣ