Ποια η θέση της Ελλάδας στη λίστα παραβάσεων περιβαλλοντικών κανόνων της ΕΕ

16:52 9/9/2022 - Πηγή: Dikaiologitika

Στη δεύτερη θέση της «μαύρης» λίστας με τις παραβάσεις περιβαλλοντικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης φιγουράρει η χώρα μας, πίσω μόνο από την Ισπανία.

Την τρίτη επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αποτελεί ένα βασικό εργαλείο υποβολής εκθέσεων που υποστηρίζει την επιβολή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της εφαρμογής των περιβαλλοντικών κανόνων.

Η κάλυψη του κενού μεταξύ όσων αποφασίζονται σε επίπεδο Ένωσης και όσων εφαρμόζονται στην πράξη είναι ουσιαστικής σημασίας

για τη διασφάλιση θετικών περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων για τους πολίτες, καθώς και για τη διατήρηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις με παράλληλη δημιουργία ευκαιριών για οικονομική ανάπτυξη.

Όπως αναφέρεται από την Κομισιόν στην έκθεση «η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, ενώ έχει καταγραφεί περιορισμένη μόνο πρόοδος. Η παραγωγή αποβλήτων έχει αυξηθεί σε κάποιον βαθμό, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν βελτιωθεί μόνο οριακά. Ενώ το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων έχει επικαιροποιηθεί, τα περιφερειακά σχέδια, τα οποία είναι απαραίτητα για την έμπρακτη εφαρμογή της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων, παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις. Ο αριθμός των παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής που βρίσκονται σε λειτουργία ή χρήζουν αποκατάστασης εξακολουθεί να μειώνεται με την πάροδο των ετών.

Ωστόσο, οι εναπομείναντες παράνομοι χώροι υγειονομικής ταφής θα είναι πολύ δύσκολο να κλείσουν εάν δεν κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις, δεδομένου και ότι η πλεονάζουσα δυναμικότητα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας υπολειμματικών αποβλήτων δεν θα βοηθήσει τη μετάβαση της Ελλάδας προς μια κυκλική οικονομία. Η Ελλάδα θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της, ώστε να δημιουργήσει επαρκές δίκτυο εγκαταστάσεων για την αποτελεσματική διαχείριση του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται στη χώρα.

Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και η χωριστή συλλογή ροών αποβλήτων στη χώρα είναι ανεπαρκείς, ενώ τα περισσότερα οργανικά απόβλητα απορρίπτονται χωρίς να σταθεροποιηθούν προηγουμένως. Ως εκ τούτου, τον Νοέμβριο του 2021 η Επιτροπή κίνησε νέα διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με την οδηγία για την υγειονομική ταφή και την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα.

Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά τα νομικά και θεσμικά μέτρα που απαιτούνται για την αύξηση της ανακύκλωσης των αποβλήτων, ιδίως με τη θέσπιση νέου φόρου υγειονομικής ταφής1 στην εθνική νομοθεσία, όπως περιγράφεται στη μεταρρύθμιση της διαχείρισης αποβλήτων που προβλέπεται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας. Ο φόρος, ο οποίος πρόκειται να θεσπιστεί το 2022, αποτελεί σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ωστόσο, η συνολική διοικητική ικανότητα του κλάδου έχει εξασθενήσει με την πάροδο των ετών, ενώ σύμφωνα με την «έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης» της Επιτροπής για το 2018, η Ελλάδα διατρέχει τον κίνδυνο να μην εκπληρώσει τον στόχο για αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων σε 50 % μέχρι το 2020. Όσον αφορά την προστασία της φύσης, το δίκτυο Natura 2000 της Ελλάδας θεωρείται πλέον πλήρες.

Ωστόσο, δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή ειδικοί ανά τόπο στόχοι και μέτρα διατήρησης, λόγω ανεπαρκών δεδομένων. Επιπλέον, δεν υπάρχουν σχέδια διαχείρισης, ενώ και το ποσοστό των οικοτόπων που βρίσκονται σε καλή κατάσταση έχει μειωθεί με την πάροδο των ετών. Μια σημαντική πρόκληση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των τόπων του Natura 2000 είναι η θέσπιση εθνικού συστήματος για την ολοκληρωμένη διαχείριση, διοίκηση και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών. Η πρόσφατη νομοθεσία που έχει ως στόχο τη σύσταση φορέων διαχείρισης για όλους τους τόπους Natura 2000 αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη προς αυτή την κατεύθυνση».

Η άποψη της ΕΕ

Πάντως ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους δήλωσε σχετικά ότι: «Η φετινή επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελεί έκκληση για ανάληψη δράσης. Μολονότι δείχνει ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος από την προηγούμενη επισκόπηση, με προβληματίζει το γεγονός ότι σε άλλους τομείς το κενό εφαρμογής εξακολουθεί να διευρύνεται, γεγονός που μας καθιστά ακόμη πιο ευάλωτους στην περιβαλλοντική ρύπανση και τους συναφείς κινδύνους. Η ανάλυση αυτή παρέχει στα κράτη μέλη τα εργαλεία και τις πληροφορίες που χρειάζονται για τη βελτίωση της εφαρμογής και την καλύτερη προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Ας την αξιοποιήσουμε σωστά!».

Στην παρούσα επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) εξάγονται συμπεράσματα και καθορίζονται κοινές τάσεις σε επίπεδο ΕΕ, με βάση 27 επιμέρους εκθέσεις ανά χώρα που παρουσιάζουν την κατάσταση όσον αφορά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. Περιλαμβάνει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με το πόσο καλά προστατεύουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ την ποιότητα του αέρα που αναπνέουν οι πολίτες, το νερό που καταναλώνουν και τη φύση που απολαμβάνουν. Επιπλέον, στην επισκόπηση καθορίζονται δράσεις προτεραιότητας για τη βελτίωση της κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος.

Τρέχουσα κατάσταση στους κύριους τομείς περιβαλλοντικής πολιτικής

Η βιοποικιλότητα στην ΕΕ εξακολουθεί να μειώνεται. Ορισμένοι από τους οικοτόπους οι οποίοι έχει αξιολογηθεί ότι βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση σε ολόκληρη την ΕΕ είναι ημιφυσικοί λειμώνες, υψηλοί και χαμηλοί τυρφώνες και βάλτοι. Τα δάση δέχονται τεράστια πίεση και τα περισσότερα κράτη μέλη πρέπει να επιταχύνουν περαιτέρω τις προσπάθειές τους για την ολοκλήρωση των οικείων δικτύων Natura2000. Νερό: η πρόοδος προς την επίτευξη καλής κατάστασης των υδατικών συστημάτων είναι αργή και ορισμένα κράτη μέλη καθυστερούν τη θέσπιση βασικών μέσων για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ιδίως των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. Ομοίως, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εγκρίνουν εγκαίρως το οικείο σχέδιο διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, προκειμένου να διαχειρίζονται καλύτερα τους κινδύνους πλημμύρας στη χώρα τους. Επιπλέον, οι κανόνες εφαρμογής για το πόσιμο νερό εξακολουθούν να αποτελούν πηγή ανησυχίας σε ορισμένες χώρες. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τη νιτρορύπανση και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων συντελείται με βραδύ ρυθμό λόγω ανεπαρκούς σχεδιασμού και υποδομής, παρά τη διαθεσιμότητα κονδυλίων της ΕΕ. Κυκλική οικονομία: ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη διαθέτουν εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης για την κυκλική οικονομία, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τα ποσοστά παραγωγικότητας των πόρων και τα ποσοστά κυκλικής χρήσης υλικών. Τα ποσοστά παραγωγικότητας μετρούν πόσο αποτελεσματικά μια οικονομία χρησιμοποιεί πόρους για την παραγωγή, ενώ τα ποσοστά κυκλικής χρήσης υλικών μετρούν το ποσοστό των υλικών που ανακτάται και επανεισάγεται στην οικονομία. Απαιτείται περαιτέρω δράση για τη βελτίωση του δυναμικού ανακύκλωσης των πλαστικών, των οικοδομικών υλικών και των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη, ενώ σε ορισμένες χώρες πρέπει ακόμη να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των χώρων υγειονομικής ταφής που δεν πληρούν τα πρότυπα. Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την υγεία των Ευρωπαίων. Τα κράτη μέλη πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα με συστηματικό και συνεπή τρόπο για την καλύτερη επιβολή των πολιτικών για τον καθαρό αέρα σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ. Η επίτευξη συμμόρφωσης απαιτεί αυστηρά μέτρα όπως η μετάβαση στη βιώσιμη κινητικότητα με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και η εισαγωγή γεωργικών τεχνικών χαμηλών εκπομπών, μεταξύ άλλων για τη διαχείριση των ζώων, της κοπριάς και των λιπασμάτων. Κλίμα: συνολικά, υπάρχει καλό επίπεδο εφαρμογής της νομοθεσίας για το κλίμα σε ολόκληρη την ΕΕ· είναι πλέον σημαντικό να συμφωνηθεί και να εφαρμοστεί η δέσμη μέτρων για την επίτευξη του στόχου μείωσης κατά 55 % που ορίζεται στο νομοθέτημα για το κλίμα για το 2030. Ωστόσο, οι προσπάθειες προσαρμογής σε κάθε κράτος μέλος και σε επίπεδο ΕΕ πρέπει να ενταθούν ώστε να αντιμετωπιστεί η σκληρή πραγματικότητα των αυξανόμενων κλιματικών επιπτώσεων. Η λήψη κατάλληλων μέτρων για την πρόληψη και/ή την ελαχιστοποίηση των ζημιών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή αποφέρει σημαντικά οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη.

Παράγοντες που καθιστούν δυνατή την εφαρμογή

Πολλά κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν τη διάθεση περισσότερων χρηματοδοτικών πόρων για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών σε όλους τους περιβαλλοντικούς στόχους και τις προτεραιότητες. Για πρώτη φορά, η παρούσα ΕΕΠΠ συγκρίνει, για κάθε κράτος μέλος, τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας με τις επενδυτικές ανάγκες. Οι επενδυτικές ανάγκες στην ΕΕ για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων ανέρχονται σε 110 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σχεδόν τα δύο τρίτα του κενού περιβαλλοντικών επενδύσεων αφορούν την αντιμετώπιση της γενικής ρύπανσης και την προστασία και διαχείριση των υδατικών συστημάτων.

Η προσαρμογή και η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των κρατών μελών έχουν καίρια σημασία για την επίτευξη της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ και της επιβολής της, ενώ η διασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε εθνικό επίπεδο είναι απαραίτητη για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Αυτοί είναι οι πυλώνες της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο βελτίωσης στα περισσότερα κράτη μέλη όσον αφορά τη βελτίωση της πρόσβασης του κοινού στα δικαστήρια για την προσβολή αποφάσεων, πράξεων ή παραλείψεων, ιδίως στους τομείς του σχεδιασμού που αφορούν το νερό, τη φύση και/ή την ποιότητα του αέρα. Τα περισσότερα κράτη μέλη πρέπει επίσης να ενημερώνουν καλύτερα το κοινό σχετικά με την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη.

#ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ_ΕΝΩΣΗ #ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ #ΕΛΛΑΔΑ #ΡΥΠΑΝΣΗ