Πόσο ειρηνικά ζούσαν στον σοσιαλισμό Ρώσοι και Ουκρανοί;

06:38 27/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Η αντιπαράθεση για το ποια εδάφη είναι ουκρανικά και για το αν υπάρχει ξεχωριστό ουκρανικό έθνος ξεκίνησε από τη τσαρική Ρωσία, συνεχίστηκε με την επαναστατική και σταλινική Ρωσία και κορυφώθηκε με τον Πούτιν.

Στις 28 Νοεμβρίου, ημέρα Μνήμης «του Λιμού και του Τρόμου» (Holodomor)στην Ουκρανία, στη Μάνδρα Αττικής, όπου υπάρχει και ένα άγαλμα του Ταράς Σεφτσένκο, του Διονυσίου Σολωμού της Ουκρανίας, συγκεντρώθηκαν λίγοι Ουκρανοί, για να τιμήσουν

τη μνήμη των 6 εκατομμυρίων νεκρών, αυτής της καλά σχεδιασμένης από τον Στάλιν λιμοκτονίας. Τι ήταν να το κάνουν; Στους λίγους Ουκρανούς κυρίως γυναίκες και παιδιά που επιχείρησαν να αποτίνουν φόρο τιμής στα θύματα της σταλινικής θηριωδίας, επιτέθηκαν βίαια μέλη του ΚΚΕ με τη συνδρομή διαμενόντων στην Ελλάδα Ρώσων οπαδών του Πούτιν. Θα μπορούσα πολλά να γράψω εδώ για την «περίεργη» ασυλία που παραχωρεί το κομματικό μας σύστημα στο δήθεν «λογικό» ΚΚΕ. Ασυλία που του παραχωρεί ακόμη και η Ακροδεξιά για τα θέματα που αγγίζουν την «ορθόδοξη Ρωσία» μας. Δεν με εξέπληξε το πόσο λίγα γράφηκαν και αποτυπώθηκαν στις τηλεοράσεις γι’ αυτή την επίθεση. Εδώ όμως θα εστιάσω σ’ ένα πανό που κρατούσαν οι επιτιθέμενοι του ΚΚΕ και του Πούτιν. Σ’ αυτό το πανό αναγραφόταν πως «Στο σοσιαλισμό οι λαοί Ρωσίας και Ουκρανίας ζούσαν ειρηνικά». Το ΚΚΕ, όπως δείχνει ακόμη και μέχρι σήμερα η εκ μέρους του άρνηση της δολοφονίας στο Κάτιν 20 με 22 χιλιάδων προσωπικοτήτων από την στρατιωτική, επιχειρηματική και πνευματική ελίτ της Πολωνίας, και στο ουκρανικό διαστρεβλώνει, μάλλον παραχαράσσει και διαστρέφει την ιστορία.

Η αντιπαράθεση για το ποια εδάφη είναι ουκρανικά και για το αν υπάρχει ξεχωριστό ουκρανικό έθνος ξεκίνησε από τη τσαρική Ρωσία, συνεχίστηκε με την επαναστατική και σταλινική Ρωσία και κορυφώθηκε με τον Πούτιν. Ο ρωσικός επεκτατισμός παλαιότερα και ο σημερινός ρωσικός ρεβανσισμός υποστηρίζει πως δεν υπάρχει ξεχωριστό ουκρανικό έθνος. Υπάρχει μόνο η Νότια ή η Μικρή Ρωσία. Από την Επανάσταση ακόμη, το πρώτο μέλημα του αναδυόμενου ακόμη Στάλιν και των μεντόρων του τότε Λένιν και Τρότσκι ήταν η κατάπνιξη των αιτημάτων των μικρότερων μη ρωσικών εθνοτήτων για τη δημιουργία αυτόνομων κρατών-εθνών. Ο Στάλιν κατόρθωσε με επιμονή και μεθοδικότητα να επιβάλει τη δική του θέση για τη σχέση των μεγάλων εθνών, εθνοτήτων και κοινοτήτων με τη Ρωσία ως κυρίαρχου έθνους. Πολλοί πιστεύουν πως ο Λένιν δεν υποστήριζε τις απόψεις του Στάλιν για την ενοποίηση των εθνών σε μια ενιαία κρατική οντότητα. Το σωστό είναι πως αν και είχε διαφωνίες με κάποιες πλευρές των μεθόδων του, καθόλου δεν διαφωνούσε με τον τελικό σκοπό, την υπαγωγή όλων των εθνοτήτων στη μπολσεβίκικη εξουσία, στο σοβιετικό κομμουνιστικό σύστημα.

Πριν απ’ όλα αυτά η συγκρότηση του ουκρανικού έθνους που είχε γίνει με τη συνδρομή από τη μια της ουκρανικής διανόησης και από την άλλη με τη συμμετοχή της ουκρανικής αγροτιάς, είχε δείξει πως το ουκρανικό έθνος ήταν ένα υπαρκτό έθνος, όπως και η ουκρανική γλώσσα. Αυτή μιλιόταν στην ύπαιθρο και εξελίχθηκε από τους διανοούμενους της χώρας, όπως εξάλλου συμβαίνει σε κάθε χώρα, συνδέθηκε με το ουκρανικό εθνικό κίνημα, το οποίο είχε το επίκεντρό του στην ουκρανική ύπαιθρο. Τσάροι και μπολσεβίκοι (παρά τον δήθεν διεθνισμό τους), αλλά και ο Πούτιν ποτέ δεν συγχωρέσαν στους Ουκρανούς αυτή τη διαφορετικότητα τους. Στην Ουκρανία αμέσως μετά την ανατροπή του τσάρου και τον σχηματισμό της Προσωρινής Κυβέρνησης σχηματίστηκε η λεγόμενη κυβέρνηση της Ράντα, η οποία, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανακήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας. Η ουκρανική Ράντα των επαναστατών διανοούμενων και ιστορικών Χρουσέφσκι και Βινιτσένκο, του στρατιωτικού αρχηγού Πετλιούρα και του μεγάλου αναρχικού Μαχνό ηττήθηκε, αλλά οι Ουκρανοί συνέχισαν να αναζητούν μια ελεύθερη Ουκρανία. Αυτή δεν μπορούσε να γίνει σε συνθήκες αυτονομίας που προαναγγελλόταν αμέσως μετά την Επανάσταση του Οκτωβρίου του 1917, ούτε με τις περιβόητες «Συνθήκες» της Ρωσικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Σοβιετικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ) με τις «Σοσιαλιστικές Σοβιετικές Δημοκρατίες» (ΣΣΔ) της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Υπερκαυκασίας (μείγμα συμμαχίας, ομοσπονδίας και ένωσης) που ακολούθησαν τη λήξη του Εμφυλίου και την τελική νίκη των μπολσεβίκων. Έτσι στις 30 Δεκεμβρίου 1922 φτάσαμε στη δια της βίας ένταξη της Ουκρανίας και άλλων 5 «Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών», 8 «αυτόνομων Δημοκρατιών» και 13 «Αυτόνομων Περιοχών» στην νεοϊδρυθείσα τότε ΕΣΣΔ. Ειδικά η Ουκρανία εντάχθηκε αφού πρώτα υπήρξε μεγάλη ένοπλη αντίσταση κατά την οποία χύθηκε πολύ αίμα. Καθόλου δεν ήταν μια οικειοθελής διαδικασία, όπως δηλοί ο σοβιετικός και κουκουέδικος μύθος. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε η ιστορικός και δημοσιογράφος Ανν Απλεμπόμ στο Κίεβο οι Ρώσοι στρατιώτες είχαν εντολή να πυροβολούν, όποιον μιλούσε ουκρανικά. Η ύπαρξη μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας απειλούσε το σχέδιο των μπολσεβίκων να κτίσουν ανενόχλητοι μια ολοκληρωτική κοινωνία. Και ο ζόφος συνεχίστηκε. Τα βάσανα αυτών των λαών, του ρωσικού συμπεριλαμβανόμενου, δεν τελείωσαν το 1922.

Τον Ιούλιο του 1927 ο Στάλιν φοβόταν πως οι δυτικοί θα του επιτεθούν ξανά, όπως κατά τον Εμφύλιο. Θεωρούσε πως οι δυτικοί επεδίωκαν να εκμεταλλευτούν τη δυσαρέσκεια από την έλλειψη τροφίμων και καλλιεργούσαν τη δυσαρέσκεια στις τάξεις των αγροτών. Για να απαντήσει δήθεν σ’ αυτούς ο Στάλιν εγκατέλειψε τη Νέα Οικονομική Πολιτική και στράφηκε σε πολιτικές σκληρότερες ακόμη και απ' αυτές του «Πολεμικού Κομμουνισμού» της εποχής του Εμφυλίου. Δημεύσεις περιουσιών και κατασχέσεις προϊόντων, υπερφορολόγηση, πόλεμος κατά των «κερδοσκόπων» και των κουλάκων ήταν τα μέτρα που λάμβανε η Μυστική Αστυνομία (OGPU) κατά κάθε ανεξάρτητου ακόμη αγρότη. Όσο κυλούσε ο χρόνος και εδραιωνόταν αυτός στην εξουσία, αλλά και για να εδραιωθεί ακόμη περισσότερο, αυτά τα μέτρα συνδυάστηκαν με τη διαδικασία κολεκτιβοποίησης όλης της γης. Διαδικασία που ήταν πολύ πιο σκληρή στην ουκρανική ύπαιθρο. Η λεγόμενη αποκουλακοποίησή εξελίχθηκε σε πλιάτσικο υπέρ δήθεν των ρωσικών πόλεων, στις οποίες ήταν συγκεντρωμένοι οι εργάτες στο όνομα του μέγιστου σκοπού πού ήταν η εκβιομηχάνιση, αλλά και σε πόλεμο κατά της θρησκείας και της ουκρανικής διανόησης. Ακόμη και Ουκρανοί που κατείχαν υψηλές θέσεις στο κόμμα (Σούμσκιι, Σκρίπνικ, Πετρόβσκιι) γνώρισαν αρχικά τη δυσμένεια, για να ακολουθήσει το 1937-38 και η φυσική τους εξόντωση. Από το 1927 επίσης είχαν ξεκινήσει οι στημένες δίκες κατά επιστημόνων και διανοουμένων της «Ένωσης για την Απελευθέρωση της Ουκρανίας» και ο διωγμός της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Μετά το 1929 εντάθηκε η προσπάθεια ένταξης όλων των αγροτών στα κολχόζ σε συνδυασμό με τις επιτάξεις των προϊόντων όλων όσοι αρνούνταν να μπουν σ' αυτά. Ξεκίνησε τότε η δημοπρασία των «κουλακικών» περιουσιακών στοιχείων, η καταδίκη σε εξορία των «κουλάκων» Ουκρανών, η κατάσχεση εικόνων και καμπαναριών. Σύμφωνα με την ιστορικό Ανν Απλεμπόμ αλλά και σύμφωνα και με την πλειοψηφία των ιστορικών μελετητών της εποχής «η λιμοκτονία ήταν μάλλον αποτέλεσμα της βίαιης αρπαγής τροφίμων από τα σπίτια των Ουκρανών, του κλεισίματος των δρόμων που εμπόδιζε τους αγρότες να αναζητήσουν δουλειά ή τρόφιμα, των σκληρών κανόνων που περιλάμβαναν οι μαύρες λίστες...» (Ο κόκκινος λιμός. Ο πόλεμος του Στάλιν εναντίον της Ουκρανίας, μτφ: Μενέλαος Αστερίου, Αλεξάνδρεια, 2019, σ. 336). Ο λιμός στηρίχθηκε και στη δράση των περίφημων Ρώσων κομμουνιστών ακτιβιστών της κολεκτιβοποίησης. Κάτι σαν αυτούς που επιτέθηκαν στους ειρηνικούς, κατάπληκτους και φοβισμένους Ουκρανούς στη Μάνδρα. Αυτές οι μέθοδοι κατέστρεψαν κάθε ηθική δομή και οικονομική τάξη στην ύπαιθρο. Φυσικό ήταν όλα αυτά να οδηγήσουν στην εξέγερση του 1930. Οι χωρικοί άρχισαν να καίνε τη σοδειά τους, να σκοτώνουν τα ζώα τους για να μην περάσουν στα χέρια των σκληρών και απάνθρωπων 25.000 «ακτιβιστών», οι οποίοι κοιτούσαν να προσκομίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα απ' αυτή τη διαδικασία. Μετά τον λιμό συνεχίστηκε η διαδικασία φυσικής εξόντωσης τόσο των ουκρανών χωρικών όσο και των διανοουμένων. Με την αποσταλινοποίηση έγινε προσπάθεια εξευμενισμού της ουκρανικής κοινωνίας (παραχώρηση της χρόνια τώρα ουκρανοποιημένης ήδη Κριμαίας, πρώην ταταρικής), η οποία όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, αφού σ’ αυτήν σκοπίμως «φυτεύτηκαν» ρωσικοί θύλακες. Μέχρι που ήρθε ο Πούτιν.

Τόσο ειρηνικά ζούσαν οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι επί του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

ΥΓ. Ποίημα του Ταράς Σεφτσένκο

Διαθήκη (Ζαποβίτ) 1845

Μετάφραση από τα αγγλικά: Μενέλαος Αστερίου

Θάψτε με όταν πεθάνω/Στην αγαπημένη μου Ουκρανία/Τον τάφο μου κάντε σαν λόφο ψηλό /Στη μεγάλη πεδιάδα/Τα χωράφια, τις απέραντες στέπες/Του Δνείπερου τις απόκρημνες όχθες/ Να βλέπουν τα μάτια μου, τα αυτιά μου να ακούνε/ Του ποταμού τον δυνατό βρυχηθμό».

Γιώργος Σιακαντάρης

Ποίημα του Ταράς Σεφτσένκο

Διαθήκη (Ζαποβίτ) 1845

Θάψτε με όταν πεθάνω/Στην αγαπημένη μου Ουκρανία/Τον τάφο μου κάντε σαν λόφο ψηλό /Στη μεγάλη πεδιάδα/Τα χωράφια, τις απέραντες στέπες/Του Δνείπερου τις απόκρημνες όχθες/ Να βλέπουν τα μάτια μου, τα αυτιά μου να ακούνε/ Του ποταμού τον δυνατό βρυχηθμό

Μετάφραση: Μενέλαος Αστερίου

(Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας)

#ΓΙΩΡΓΟΣ_ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ