Πού οφείλεται η έκρηξη σχολικής βίας, τα «πρέπει» για θύτες και θύματα - Η παιδοψυχολόγος Αλ. Καππάτου στο Dnews

11:01 1/10/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Πρόληψη και συνεργασία μεταξύ γονέων και μαθητών αποτελούν τους κυριότερους και τους πιο ουσιαστικούς τρόπους αντιμετώπισης της σχολικής βίας, σύμφωνα με την ψυχολόγο - παιδοψυχολόγο κα. Αλεξάνδρα Καππάτου.

Όπως αναφέρει σε συνέντευξη της στα Dnews ο γονιός θα πρέπει να βρίσκεται πάντα δίπλα στο παιδί ακόμη και για να ακούσει πράγματα που δεν θα του αρέσουν γιατί αν εκείνο εμπλακεί σε αντιπαραθέσεις ίσως τότε να μην είναι εφικτή η διαχείριση της κατάστασης με ομαλό τρόπο.

Τα τελευταία δύο χρόνια σημειώνεται κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών ανήλικης

παραβατικότητας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΑΣ το πρώτο 8μηνο του 2023 καταγράφηκαν 4.875 περιστατικά, ενώ το αντίστοιχο διάστημα φέτος 7.180 περιστατικά. Παράλληλα, διπλασιάστηκαν οι συλλήψεις ανηλίκων για πρόκληση σωματικών βλαβών, οι οποίες το πρώτο 8μηνο του 2023 έφτασαν τις 383, ενώ το πρώτο 8μηνο του 2024 άγγιξαν τις 666.

Πολλά περιστατικά έχουν όλο και περισσότερη βία και συχνότητα, στα οποία συμμετέχουν παιδιά όλο και πιο μικρών ηλικιών, στην αρχή της εφηβείας. Η κα. Καππάτου, δίνοντας έμφαση στο ρόλο της οικογένειας, αναλύει στο Dnews τους λόγους που έχουν αυξηθεί τα περιστατικά και εξηγεί τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς και ποια διαδικασία είναι απαραίτητη να ακολουθεί είτε το παιδί είναι θύμα ή θύτης.

Η εξήγηση δεν είναι απλή ούτε μία, σύμφωνα με την ίδια «Εξαρτάται από τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε παιδιού, από περιβαλλοντικούς παράγοντες καθώς επίσης και από διάφορα κοινωνικά προβλήματα που το επηρεάζουν.

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα παιδιά που ενεργούν κατ' αυτό τον τρόπο μπορεί να παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, είτε κατάθλιψη, ή διαταραχές στη συμπεριφορά που έχουν μείνει αδιάγνωστες από την οικογένεια τους. Όμως αρκετές μελέτες καταλήγουν ότι τελικά κοινός παρανομαστής της παραβατικής συμπεριφοράς των εφήβων είναι οι δυσλειτουργικές σχέσεις με τους γονείς τους που συχνά χαρακτηρίζονται από χαλαρούς, αδιάφορους ή και ανύπαρκτους οικογενειακούς δεσμούς , έλλειψη ενασχόλησης των γονέων με τα παιδιά ,έλλειψη διαλόγου μαζί τους, χωρίς σαφή οριοθέτηση και άξονα. Συχνά και οι ίδιοι οι γονείς δεν είναι οριοθετημένοι.

Ένα παιδί για να οδηγηθεί στην παραβατικότητα έχει από νωρίς κάποιες ενδείξεις στην συμπεριφορά του που ίσως οι γονείς τις υποτίμησαν ή τις θεώρησαν «μαγκιά» .

«Το παιδί δεν υπακούει στα όρια, στους κανόνες, γίνεται μόνιμα αυτό που θέλει εκείνο διαφορετικά έχει έντονες αντιδράσεις βίας, το ίδιο συμβαίνει και στο σχολείο όπου γίνεται επιθετικό, μαλώνει με τους συμμαθητές του, δεν συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς, δεν ακολουθεί τους κανόνες και τα όρια κλπ.

Πρέπει ο γονιός να παρατηρεί αυτές τις συμπεριφορές διότι δεν ξεπερνιούνται όταν μεγαλώσει και ωριμάσει το παιδί όπως συχνά νομίζουν ή ότι και εκείνοι ήταν πολύ ζωηροί στην ηλικία του και μετά άλλαξαν. Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει διότι στην εφηβεία οι αντιδράσεις του παιδιού μπορεί να γίνουν ένα τσουνάμι και να ξεφύγει τελείως.

Υπάρχουν παιδιά 13- 14 -15 ετών που οι γονείς τους δεν γνωρίζουν που είναι όταν βγαίνουν, τι κάνουν, με ποιους βγαίνουν. Όταν τα ρωτούν πως πέρασαν τους λένε ένα ξερό καλά και κλείνονται στο δωμάτιο τους . Συχνά ο γονιός αρκείται σε αυτό και διστάζει να το ρωτήσει παραπάνω γιατί εκείνο θα αρνηθεί να μιλήσει. Ο στόχος δεν είναι ο έλεγχος αλλά η επικοινωνία. Δεν φταίει όμως για όλα η εφηβεία. Η περίοδος αυτή είναι γεμάτη αλλαγές και το παιδί περνάει σε κάποια χρόνια στη ενήλικη ζωή.

Αυτά τα βασικά χρόνια είναι τα πιο κρίσιμα της διαπαιδαγώγησης του. Η σχέση γονιού παιδιού αλλάζει ποιοτικά. Ο έφηβος μεγαλώνει επιζητά ανεξαρτησία , αυτονόμηση, διεκδικεί, αναζητά τους φίλους του και αμφισβητεί την γονεϊκή εξουσία όμως πάντα έχει ανάγκη τους γονείς του . Έχει ανάγκη τα όρια να είναι συγκεκριμένα και όσο μεγαλώνει σταδιακά διαφοροποιούνται γίνονται πιο ελαστικά όσο μαθαίνει να πραστατεύει το ίδιο τον εαυτό του.

Δεν υπάρχει μαγική συνταγή για τη γονεϊκότητα ούτε η εφηβεία πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους γονείς με αγωνία ή και τρόμο. Είναι αντίθετα μια συναρπαστική φάση της ζωής του παιδιού αρκεί να διατηρήσουμε ή και να βελτιώσουμε την σχέση μας μαζί τους σύμφωνα πάντα με την φάση ανάπτυξής του και τις συναισθηματικές του ανάγκες. Όσο και να δείχνει αδιάλλακτος ο επαναστατημένος έφηβος οφείλουμε να αφήνουμε πάντα ανοικτή τη πόρτα του διαλόγου μαζί του με αποδοχή , εμπιστοσύνη , διαπραγμάτευση κλπ. Ο γονιός οφείλει να είναι δίπλα στο παιδί για να μπορεί να του μιλήσει, ακόμα και αν ακούσει πράγματα που δεν του αρέσουν λέει στο Dnews.

Χρειάζεται συνεργασία μεταξύ γονέα και σχολείου

Πράγματι η συνεργασία μεταξύ γονιών και σχολείου είναι πολύ σημαντική. Η εμπιστοσύνη στο έργο των εκπαιδευτικών από τους γονείς καθώς και ο σεβασμός στο ρόλο και τη σχολική διαδικασία είναι αναγκαία. Χρειάζεται προσπάθεια από τις δυο πλευρές .

«Η δημιουργία ενός αξιακού συστήματος που θα περιλαμβάνει το σεβασμό προς τους άλλους , την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ισότητα των δικαιωμάτων των δυο φύλων, την συμπεριληπτικότητα, την ενσυναίσθηση , την ανάγκη να βάζουν τα όρια τους αποτελούν κοινό στόχο. . Η σαφής οριοθέτηση η οποία βάση της ηλικίας του διαφοροποιείται, μέχρι να μάθει το παιδί να ρυθμίζει μόνο τα δεδομένα και να εσωτερικεύσει τα προσωπικά του όρια οι γονείς πρέπει να είναι εκεί . Η ενημέρωση και η εξήγηση θα βοηθήσουν. Χρειάζεται να γίνει αντιληπτό ότι η οριοθέτηση δεν σημαίνει καταπίεση, αλλά δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου για να μπορέσει ο έφηβος να πορευτεί στη ζωή του».

Αν δούμε ότι το παιδί μας δυσκολεύεται ζητάμε βοήθεια πριν να είναι αργά, διότι μετά θα ζήσει δυσάρεστες εμπειρίες

«Τα παιδιά που εκφοβίζουν ή γίνονται παραβάτες νιώθουν άτρωτα, δεν πάει το μυαλό τους ότι θα συμβεί κάτι αρνητικό επειδή αισθάνονται ότι έχουν την αποδοχή και την ενίσχυση της δράσης τους από τον όχλο των άλλων παιδιών . Έτσι νιώθουν ότι είναι οι ίδιοι δυνατοί, έχουν αυτοπεποίθηση και κινητοποιούν τους άλλους,. Δεν κατανοούν ούτε δείχνουν ότι τους ενδιαφέρουν οι συνέπειες , οι επιπτώσεις , ο νόμος κλπ. Ούτε φυσικά διαθέτουν την ενσυναισθηση να σκεφθούν την οδύνη που προκαλούν στον άλλο. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και για τους ανήλικους παραβάτες . Όταν υφίστανται καθολική απόρριψη ενδεχομένως να γίνουν οι μελλοντικοί παραβάτες επίσημα», δηλώνει η κα. Καππάτου.

Ποια η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί

Για το θύμα

Σύμφωνα με την ψυχολόγο, όταν το παιδί μας είναι θύμα μιας τέτοιας συμπεριφοράς πρέπει πρώτα να το ακούσουμε με προσοχή, να το διαβεβαιώσουμε ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για αυτό που του συνέβη και ότι θα φροντίσουμε να αισθάνεται ασφαλές .

Το επόμενο βήμα είναι να κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Εάν έχει συμβεί στο χώρο του σχολείου να μιλήσουμε με τους καθηγητές ή με την αστυνομία ώστε να ακολουθηθούν οι διαδικασίες. . Δεν κάνουμε κριτική στο παιδί μας ότι δεν αντέδρασε, ή ότι δεν είναι ικανό να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Σε μια επόμενη φάση μπορούν να αναλογιστούν γιατί δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις. Έχει φίλους και παρέες, είναι αρκετά κοινωνικοποιημένο ?Μήπως κάτι στη συμπεριφορά του μπορεί να έχει οδηγήσει την αγέλη των παιδιών να το στιγματίσουν και να το θυματοποιήσουν; Μήπως δεν μπορεί να διαχειριστεί τα όρια και τα δικαιώματα του επαρκώς; Πως μπορούμε να το στηρίξουμε καλύτερα και να το βοηθήσουμε χωρίς να του ασκήσουμε κριτική.

Για το θύτη

Όταν ο γονιός μαθαίνει ότι το παιδί του προέβη σε τέτοια πράξη θα πρέπει να διατηρεί την ψυχραιμία του. Να εξηγήσει στο παιδί του ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές στην οικογένεια τους . Να σκεφτεί ο γονιός τι είναι αυτό που οδηγεί το παιδί σε αυτή την συμπεριφορά. Μήπως οι ίδιοι είχαν παρόμοιες αντιδράσεις. Συνήθως τα παιδιά αυτά δείχνουν ότι έχουν ισχυρή αυτοπεποίθηση, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν. Σε αρκετές περιπτώσεις υποκρύπτονται προβλήματα ψυχικής υγείας και συμπεριφοράς.

Αυτό θα πρέπει να διερευνάται όπως και η σχέση που έχουν με τους γονείς τους. Ασφαλώς όλη η οικογένεια χρήζει βοήθειας. Θεωρώ πως στο πλαίσιο της αντιμετώπισης εκτός των διαφόρων συνεπειών που θα επιβληθούν ίσως χρειαστεί να υποχρεωθούν με εισαγγελική εντολή οι γονείς και το παιδί να απευθυνθούν σε ειδικό ψυχικής υγείας για να γίνει αξιολόγηση τους και να ακολουθήσουν θεραπευτικό πρόγραμμα σε σταθερή βάση και βάθος χρόνου .

#ΣΧΟΛΙΚΗ_ΒΙΑ #ΣΧΟΛΕΙΟ #ΑΙΤΙΕΣ #ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ