Σεισμοί: Ένας απρόβλεπτος κόσμος

07:37 13/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Η χρονιά κλείνει με έλλειμμα σεισμικής δράσης στον πλανήτη, γεγονός που προδικάζει ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα πρέπει να αναμένονται σε πλανητική κλίμακα περισσότεροι μεγάλοι σεισμοί.

Δύο εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις σεισμικής δράσης μας απασχόλησαν τις τελευταίες μέρες. Η πρώτη συνέβη πολύ πρόσφατα. Δύο σεισμοί μικρού μεγέθους, 2,3 η πρώτη και 2,8 η δεύτερη, ταρακούνησαν ορισμένα προάστια των Αθηνών

το απόγευμα και το βράδυ της Τετάρτης 11 Δεκεμβρίου 2024. Οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής, του Χαλανδρίου, του Χολαργού και άλλων περιοχών αναστατώθηκαν. Σεισμοί, έστω και μικροί, με επίκεντρο μέσα στον οικιστικό ιστό της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας; Που ξανακούστηκε;

Αυτό ήταν το ερώτημα πολλών. Ένα ερώτημα που προκύπτει από το γεγονός ότι δεν έχει γίνει συνείδηση ότι οι σεισμοί μπορεί να εκδηλωθούν οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Με μικρά ή μεγάλα μεγέθη. Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι η πιθανότητα εκδήλωσης διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Δεν έχει γίνει συνείδηση ότι οι σεισμοί εξακολουθούν να κατατάσσονται στα απρόβλεπτα φαινόμενα παρά το γεγονός ότι έχει σημειωθεί σημαντική ερευνητική πρόοδος στον τομέα της πρόγνωσης. Και γι’ αυτό πολλές φορές αιφνιδιάζουν, όπως έγινε το βράδι της Τετάρτης. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανησύχησαν και έθεσαν πάμπολλα ερωτήματα. Τι θα επακολουθήσει; Πρόκειται για προσεισμούς που προδικάζουν την έλευση ισχυρότερων σεισμών; Υπάρχει ενεργό ρήγμα στο τρίγωνο Αγίας Παρασκευής, Χαλανδρίου και Χολαργού; Αν ναι, το γνωρίζουν οι επιστήμονες; Είναι χαρτογραφημένο; Έχει ενεργοποιηθεί στο παρελθόν;

Δυστυχώς, πολλά από τα ερωτήματα αυτά δεν μπορούν να απαντηθούν με βεβαιότητα. Η επιστημονική έρευνα δεν έχει ακόμη αποκαλύψει όλα τα μυστικά της φύσης. Και γι’ αυτό το λόγο οι επιστήμονες δεν είμαστε σε θέση να απαντάμε πάντα με σιγουριά και βεβαιότητα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που συνέβη το βράδι της Τετάρτης ήταν αμελητέο ως φυσικό φαινόμενο. Ασήμαντο. Κάθε μέρα συμβαίνουν πολλοί σεισμοί με τέτοια μικρά μεγέθη στη χώρα μας. Οι περισσότεροι περνούν απαρατήρητοι για τον απλούστατο λόγο ότι δεν γίνονται αισθητοί. Όμως, όταν οι μικροί σεισμοί γίνονται αντιληπτοί, τότε το ασήμαντο φυσικό φαινόμενο μετατρέπεται σε κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο είναι τόσο πιο σημαντικό όσο περισσότεροι άνθρωποι αντιληφθούν το σεισμό.

Πριν λίγες μέρες εκδηλώθηκε η δεύτερη περίπτωση σεισμικής δράσης, η οποία είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα που είχε η τοπική και ασήμαντη δράση στα προάστια των Αθηνών. Αναφερόμαστε στον πολύ ισχυρό σεισμό που έγινε πλησίον του ακρωτηρίου Medocino στην Καλιφόρνια με μέγεθος 7,0. Αν και ο σεισμός δεν προβλέφθηκε, ήταν αναμενόμενος με τη γενική έννοια ότι η Καλιφόρνια έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα και έχει πληγεί από ανάλογους σεισμούς στο παρελθόν. Ευτυχώς, οι βλάβες που προκλήθηκαν ήταν πολύ περιορισμένες δεδομένου ότι το επίκεντρο εντοπίζεται σε θαλάσσιο χώρο.

Ο σεισμός στην Καλιφόρνια υπήρξε αφορμή οι επιστήμονες να ξαναδούμε τον χάρτη της παγκόσμιας σεισμικότητας. Διαπιστώσαμε ότι στη χρονιά που κλείνει στον πλανήτη μας έγιναν μόνο εννέα μεγάλοι σεισμοί, δηλαδή με μέγεθος 7 ή μεγαλύτερο, ενώ σε μακροχρόνιο ορίζοντα ο μέσος όρος τέτοιων σεισμών κυμαίνεται από 14 έως 18 ετησίως. Συνεπώς, η χρονιά κλείνει με έλλειμμα σεισμικής δράσης στον πλανήτη, γεγονός που προδικάζει ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα πρέπει να αναμένονται σε πλανητική κλίμακα περισσότεροι μεγάλοι σεισμοί.

Αυτές οι παρατηρήσεις υπενθυμίζουν την εξαιρετική πολυπλοκότητα των σεισμικών φαινομένων. Το ίδιο ισχύει και στη χώρα μας. Ο πιο πρόσφατος ισχυρός έγινε στη θαλάσσια περιοχή της ανατολικής Κρήτης στις 12 Οκτωβρίου του 2021 με μέγεθος 6,3. Έκτοτε δεν έγινε ούτε ένας ισχυρός σεισμός με μέγεθος ίσο με, ή μεγαλύτερο, του 6,0. Αντίθετα, στην τριετία 2019-2021 διανύσαμε μια περίοδο σεισμικής έξαρσης δεδομένου ότι έγιναν έξι τέτοιοι σεισμοί, με μεγαλύτερο στη Σάμο στις 30 Οκτωβρίου του 2020 με μέγεθος 7,0. Από τον Οκτώβριο του 2021 διανύουμε περίοδο σεισμικής ύφεσης. Αυτή, όμως, δεν θα διαρκέσει για πάντα. Θα έλθει και πάλι μια περίοδος έξαρσης με ισχυρούς σεισμούς.

Η πολυπλοκότητα των σεισμικών φαινομένων οδηγεί στη μειωμένη δυνατότητά μας να προβλέπουμε τους σεισμούς. Και γι’ αυτό δεν διαθέτουμε επαρκείς γεωδυναμικές ερμηνείες για την αλληλοδιαδοχή φάσεων σεισμικής έξαρσης και σεισμικής ύφεσης. Το ισχυρό αντίδοτο είναι η πρόληψη, η προετοιμασία και η ετοιμότητα. Στον τομέα αυτόν έχουμε κάνει πολλά βήματα προόδου στη χώρα μας. Αλλά έχουμε και πολλές ελλείψεις. Η προσπάθεια αντισεισμικής προστασίας πρέπει να ενταθεί ώστε να μειώσουμε τις αρνητικές εκπλήξεις στο μέλλον.

(Ο Δρ. Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος είναι Σεισμολόγος, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, Επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO, Συγγραφέας του βιβλίου «Στα Μονοπάτια του Εγκέλαδου», Εκδόσεις Οσελότος, Ιούνιος 2021)

#ΣΕΙΣΜΟΣ #ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ_ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ