Στις... ανθεκτικές νυχτερίδες το «μυστικό» για την αντιμετώπιση της επόμενης πανδημίας;

14:47 23/5/2023 - Πηγή: Dikaiologitika

Οι ανθεκτικές στην Covid νυχτερίδες ίσως κρύβουν το μυστικό για την αντιμετώπιση της επόμενης πανδημίας.

Οι νυχτερίδες είναι τα μόνα ιπτάμενα θηλαστικά που δεν επηρεάζονται από κοροναϊούς και τώρα οι επιστήμονες αναζητούν το γιατί. Οι νυχτερίδες είναι πλάσματα της νύχτας, και αυτή η συσχέτιση τις έχει συνδέσει με το θάνατο, το κακό, την αρνητικότητα και τις μάγισσες. Συχνά στη συνείδησή μας ταυτίζονται με κακά πνεύματα ή δαίμονες που ρουφούν το αίμα, αλλά και με προάγγελους του θανάτου.

Ίσως όμως τελικά αυτές οι αντιλήψεις να αδικούν τη νυχτερίδα. Έχουμε πολλά να μάθουμε από αυτές,

λένε και ερευνητές που τώρα πιστεύουν ότι οι νυχτερίδες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν έναν ζωτικής σημασίας ρόλο στην αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών. Για αυτό οι επιστήμονες τώρα «τρέχουν» ένα παγκόσμιο έργο γενετικής που ονομάζεται “Bat1K”, για να ανακαλύψουν γιατί τις νυχτερίδες δεν τις αγγίζουν ορισμένοι από τους πιο ολέθριους ιούς στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του παράγοντα που είναι υπεύθυνος για την Covid-19. «Οι νυχτερίδες έχουν τη δυνατότητα να μας διδάξουν πολλά για το πώς να καταπολεμήσουμε τις ασθένειες», δήλωσε στην εφημερίδα Guardian η ερευνήτρια Emma Teeling, από το University College του Δουβλίνου, η οποία έπαιξε βασικό ρόλο στη έναρξη του έργου.

Οι νυχτερίδες είναι σημαντικές για πολλούς λόγους, λέει η Teeling. Είναι τα μόνα θηλαστικά που μπορούν να πετάξουν, ζουν εξαιρετικά μεγάλη ζωή συγκριτικά με άλλα πλάσματα στο μέγεθός τους, και πολλές από αυτές χρησιμοποιούν ηχητικά σήμετα για να εντοπίσουν το θήραμά τους. Συναντώνται επίσης σε μια αξιοσημείωτη ποικιλία σχημάτων και μεγεθών, από τη νυχτερίδα της μέλισσας που έχει το μέγεθος ενός εντόμου, έως τις νυχτερίδες των φρούτων της Αυστραλίας που έχουν άνοιγμα φτερών δύο μέτρων. Μερικές νυχτερίδες πιάνουν ψάρια, άλλα είδη τρέφονται με έντομα – και τρία είδη «βαμπίρ» ρουφούν αίμα.

Αυτό όμως που ενθουσιάζει τους επιστήμονες είναι η διαπίστωση ότι οι νυχτερίδες μπορούν να φιλοξενήσουν έναν εκπληκτικό αριθμό δυνητικά θανατηφόρων ιών – συμπεριλαμβανομένων των κοροναϊών που προκάλεσαν τις επιδημίες Sars και Mers καθώς και τους ιούς Marburg, Nipah και Hendra – χωρίς να επηρεάζονται και να υποφέρουν. «Υπάρχει ένα είδος συνθηκολόγησης μεταξύ των νυχτερίδων και των παθογόνων που φιλοξενούν», δήλωσε πρόσφατα στο Nature ο ιολόγος Joshua Hayward, του Ινστιτούτου Burnet στη Μελβούρνη.

Οι νυχτερίδες πιστεύεται επίσης ότι είναι η αρχική πηγή του ιού Sars-CoV-2 που προκάλεσε την Covid-19. «Οι πέταλο νυχτερίδες από την Ασία θεωρούνται ότι ήταν η αρχική δεξαμενή του ιού που εξελίχθηκε σε Sars-CoV-2, ο οποίος άλλαξε πιθανότατα σε ένα ενδιάμεσο είδος για θηλαστικά», είπε η Teeling. «Αυτό το ζώο μολύνθηκε από μια νυχτερίδα, πιθανώς σε μια αγορά, μετατρέποντας τον ιικό πρόγονο του Sars-CoV-2 σε έναν παράγοντα που θα μπορούσε να εξαπλωθεί μέσω των ανθρώπων. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η πανδημία της Covid-19».

Η Teeling θεωρεί πιθανότερο ότι ο Sars-CoV-2 δεν δημιουργήθηκε σε εργαστήριο, δεδομένου του όγκου των πρόσφατων στοιχείων που υποδηλώνουν ότι πιθανότατα συνέβη κατά λάθος κατά την ανάμειξη ζώων στην αγορά.
Ωστόσο, αυτές οι ανακαλύψεις εγείρουν ένα βασικό ζήτημα. Πώς οι νυχτερίδες λειτουργούν ως δεξαμενές για τόσους πολλούς ιούς που είναι επιβλαβείς για άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, αλλά οι ίδιες παραμένουν ανεπηρέαστες; Είναι ένας γρίφος που οι επιστήμονες εργάζονται τώρα για να λύσουν. «Η απάντηση έχει να κάνει με την ικανότητά τους να πετούν», λέει η Teeling.

Εξαιρετικά απαιτητική σε ενέργεια η πτήση

Η πτήση είναι εξαιρετικά απαιτητική σε ενέργεια. Κάθε πλάσμα που θέλει να πετάξει χρειάζεται τεράστια ενεργειακή δαπάνη. Η απελευθέρωση αυτής της έντονης ενέργειας μέσα στο σώμα ενός θηλαστικού θα πρέπει στη συνέχεια να οδηγήσει στη διάσπαση ορισμένων από τα κύτταρα του. Κομμάτια DNA αναμένεται να αποσπαστούν και να αιωρούνται γύρω από το σώμα του. Στα μη ιπτάμενα θηλαστικά, αυτά τα κομμάτια γενετικού υλικού αναγνωρίζονται από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και συχνά αντιμετωπίζονται ως σημάδια εισβολής από έναν οργανισμό που προκαλεί ασθένεια. Ξεσπά μια αντεπίθεση και αυτό μπορεί να πυροδοτήσει μια έντονη φλεγμονή. Σε πολλές περιπτώσεις – συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Covid-19 – αυτή η φλεγμονή είναι συχνά η βασική αιτία σοβαρών αντιδράσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο.

«Αλλά οι νυχτερίδες δεν έχουν αυτή την έντονη αντίδραση», είπε η Teeling. «Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους – που ξεκίνησε πριν από περίπου 80 εκατομμύρια χρόνια – έχουν διαμορφώσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα έτσι ώστε οι αποκρίσεις τους να έχουν εξασθενήσει. Η φλεγμονή δεν εμφανίζεται σχεδόν τόσο συχνά ή σοβαρά. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να μεταφέρουν όλους αυτούς τους ιούς χωρίς να υφίστανται επικίνδυνες επιδράσεις». Με άλλα λόγια, οι νυχτερίδες – επειδή εξελίχθηκαν για να πετούν – έπρεπε να αναπτύξουν ανοσοποιητικά συστήματα που είναι πολύ λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν επιζήμια φλεγμονή. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να αντιμετωπίσουν τους ιούς χωρίς να υποστούν τις έντονες επιπλοκές που προκαλούν τα άλλα είδη θηλαστικών. Το πώς ακριβώς το κάνουν αυτό δεν είναι ακόμη σαφές, αλλά τώρα αποτελεί αντικείμενο εντατικής μελέτης.

Ο στόχος του έργου Bat1K είναι φιλόδοξος αλλά απλός: να «διαβαστούν» τα γονιδιώματα όλων των ειδών νυχτερίδων. Με αυτόν τον τρόπο, θα είναι δυνατό να αποκαλυφθούν ολόκληρες οι αλληλουχίες DNA που κουβαλούν τα 1.450 περίπου είδη νυχτερίδων σε ολόκληρο τον πλανήτη μας. Μέχρι σήμερα, μόνο μια χούφτα γονιδιωμάτων νυχτερίδας έχει αναλυθεί, αν και οι επιστήμονες είναι βέβαιοι ότι από αυτές τις αναλύσεις θα είναι σύντομα δυνατό να ξεχωρίσουν τους ακριβείς τρόπους με τους οποίους οι νυχτερίδες αποφεύγουν να υποκύψουν στους ιούς που φιλοξενούν – με απώτερο στόχο τη χρήση αυτής της γνώσης για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα μπορούσαν να μιμηθούν αυτή τη συμπεριφορά στους ανθρώπους. «Οι νυχτερίδες δεν είναι υπεύθυνες για την πρόκληση ασθένειας στους ανθρώπους», πρόσθεσε η Teeling. «Εμείς έχουμε εισβάλει στη ζωή τους, όχι το αντίστροφο. Το πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για την επόμενη πανδημία. Εάν οι νυχτερίδες μας υποδείξουν τρόπους για να τροποποιήσουμε τις ανοσολογικές μας αποκρίσεις γρήγορα, αυτό θα αναδείξει πόσο σημαντικές είναι για τον κόσμο μας».

#ΝΥΧΤΕΡΙΔΕΣ #ΠΑΝΔΗΜΙΑ #COVID19 #ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ #ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ