Τα αγάλματα της Αθήνας: Από τον Βενιζέλο και τον Καραϊσκάκη στον Κωνσταντίνο Α' και τον Κολοκοτρώνη - Από το Πεδίον του Άρεως έως το Παναθηναϊκό Στάδιο (εικόνες)

11:56 2/5/2021 - Πηγή: Dikaiologitika

Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση, τα αγάλματα των επιφανών είναι τα μόνα που «στέκουν» στην πολύβουη καθημερινότητα της Αθήνας και περιμένουν από τους πολίτες μια πιο βαθιά ματιά στο ιστορικό τους φορτίο. Οι περισσότεροι ενώ τα βλέπουν συνεχώς, αγνοούν τα ονόματα τους, πόσω μάλλον την αναφορά τους στο παρελθόν. Τα Dnews, παράλληλα με το φωτογραφικό οδοιπορικό από το Πεδίον του Άρεως έως το Παναθηναϊκό Στάδιο, αξιολόγησε και παρουσιάζει ορισμένα από αυτά.

Στην

άκρη του Σταδίου, λοιπόν, πλάι στην πυκνή φυλλωσιά του αλσύλλιου, στέκει ο ανδριάντας του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, στον οποίο αποδόθηκαν οι δέουσες τιμές μετά τον θάνατο του (1895) για μερικά χρόνια έως τις αρχές του 20ου αιώνα κι έκτοτε εγκαταλείφθηκε παρότι συνέβαλε τα μέγιστα με τις δωρεές, τις φιλανθρωπίες και τις χορηγίες του στην οικοδόμηση του νεοελληνικού κράτους. Μεταξύ των έργων του ήταν η ριζική αναστήλωση του μνημειώδους Καλλιμάρμαρου στο οποίο αναβίωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1896.

Απέναντι, στην είσοδο του Ζαππείου από την πλευρά της Ηρώδου Αττικού, ο έφιππος Γεώργιος Καραϊσκάκης ετοιμάζεται να δώσει μιαν ακόμη μάχη, αν και ο Κ. Παπαπαρηγόπουλος στην πρώτη απόπειρα συγγραφής της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» επεφύλασσε γι΄ αυτόν και για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, την άποψη ότι … πέθαναν!

Βέβαια, οι μεταγενέστερες έρευνες ανέδειξαν άλλα στοιχεία για τη δράση τους κατατάσσοντας τους στους ήρωες. Παρά ταύτα τα αποκαλυπτήρια έγιναν μόλις το 1966 αφού στον αψύ και σκληροτράχηλο χαρακτήρα του Καραϊσκάκη προσπαθούσαν επί δεκαετίες να «πατήσουν» οι διάφορες ομάδες των ασυμβίβαστων και αντιφρονούντων.

Πανεπιστήμιου - Ακαδημίας

Στα Προπύλαια, στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, δεσπόζουν οι μορφές πέντε προσωπικοτήτων, τεσσάρων συνδεδεμένων με το «’21» και του Άγγλου πρωθυπουργού Ουίλιαμ Γλάδστων που ήταν και δεν ήταν φιλέλληνας αλλά έφερε κάτι περίεργους τίτλους, όπως «Μέγας Θησαυροφύλακας», «Μέγας Σφραγιδοφύλακας» κτλ.

Ως εκ τούτου και σε συνάρτηση με την αγάπη του για τους πιστούς της Ορθοδοξίας (σς κυρίως τους Κύπριους αδελφούς), οι ακαδημαϊκές αρχές τον τίμησαν εν ζωή βάζοντας μπροστά – μπροστά τον ανδριάντα του κάπου το 1888 (σ.σ. πέθανε σε βαθύ γήρας το 1899). Το μνημείο βρίσκεται σε κίνηση κι έτσι όπως ρητορεύει ο Γλάδστων, τείνει το μακρύ νευρώδες χέρι του.

Λεπτομέρεια: Παρατηρώντας το κάποιος προσεκτικότερα θα δει ότι δυο από τα δάχτυλα του είναι σπασμένα και κολλημένα άτσαλα. Του τα ‘χε σπάσει ο Αμπέ (παρατσούκλι είναι), την Πρωτομαγιά του ’75 σε μια διαδήλωση αναρχικών, ως πράξη αντίδρασης στη «συνεχιζόμενη ξενοκρατία στην Ελλάδα».

Οι... τσακωμένοι

Όσον δε για τους τέσσερις , ο μόνος αδιαμφισβήτητος αγωνιστής και ο μόνος που έζησε και παλεψε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ελλάδα είναι ο Ρήγας Φεραίος. 

Ο Αδαμάντιος Κοραής με καταγωγή από τη Χίο, που κινήθηκε μεταξύ Μικράς Ασίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Ιταλίας κτλ, γνώριζε τη χώρα από περιγραφές, γκραβούρες και αφηγήσεις περιηγητών. Τις παραμονές δε του αγώνα ζητούσε επίμονα, από το Παρίσι, να ματαιωθεί η Επανάσταση με το αιτιολογικό ότι ο λαός ήταν τελείως απαίδευτος, πνευματικά, πολιτικά και στρατιωτικά, ενώ το μένος του κατά του Ι. Καποδίστρια υπήρξε λυσσώδες.

Άλλωστε, προς τα τέλη του 1829 ο φλογερός γραμματικός (σ.σ. σε κάθε περίπτωση πρόκειται για τον κυριότερο θεματοφύλακα της γλώσσας μας) , εξέδωσε φυλλάδιο υπό τον τίτλο: «Τι συμφέρει εις την ελευθερωμένη από Τούρκους Ελλάδα να πράξη εις τα παρούσας καταστάσεις δια να μη δουλωθή εις Χριστιανούς τουρκίζοντας», χαρακτηρίζοντας επαναλαμβανόμενα ως τύραννο τον πρώτο κυβερνήτη της χώρας.

Μάλιστα ο Κοραής επανήλθε με δεύτερο λίβελο λίγο μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια , τον Οκτώβριο του 1831 και θα το πήγαινε σχοινί κορδόνι αν δεν πέθαινε κι ο ίδιος το 1833, στα 83 του.

Ιωάννης Καποδίστριας

Ούτε όμως και ο Καποδίστριας, έτρεφε τα καλύτερα των συναισθημάτων για τον Κοραή, ωστόσο δεν τα εξέφραζε α) γιατί ήταν διπλωμάτης και β) επειδή με τα Ελληνικά δεν τα πήγαινε πολύ καλά καθώς είχε μεγαλώσει στο εξωτερικό σπουδάζοντας Ιατρική και πολιτικές επιστήμες στα Λατινικά - Ιταλικά και στα Γαλλικά στην «Ιόνιο πολιτεία», του τόξου της Αδριατικής.

Πείστηκε να ‘ρθει στην Ελλάδα, από Ρωσία – Ιταλία, στις αρχές του 1828 για την ανάληψη της πρωθυπουργίας, αν και δυο χρόνια νωρίτερα (1826) είχε απορρίψει ανάλογη πρόταση του Ελληνικού κονκλάβιου.

Πατριάρχης Γρηγόριος

Με το βλέμμα στραμμένο στο πλήρωμα και την ποιμαντορική ράβδο ανά χείρας, ο ανδριάντας του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ είναι ίσως ο πιο παραστατικός συναισθηματικά σε σχέση με τους άλλους 4.

Ο Γρήγοριος γεννήθηκε στη Δημητσάνα, πέρασε κάποια στιγμή από την Αθήνα και στα 21 του, το 1767, πήγε στη Σμύρνη όπου εκάρη μοναχός. Έως τώρα (επιστημονικά τουλάχιστον) δεν έχουν διερευνηθεί τα κίνητρα της έγγραφης αποκήρυξης του εθνικού αγώνα κατά του Οθωμανικού ζυγού.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Κατεβαίνοντας από την Πανεπιστημίου στη Σταδίου, κυριαρχεί θεαματικά στην Παλαιά Βουλή , από το 1904 περίπου , το μπρούτζινο ομοίωμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, της πλέον εμβληματικής μορφής του Αγώνα. Ο στρατηγός έχει αποστρέψει το κεφάλι του από το κτήριο ενώ με το σπαθί του δείχνει προς το σημείο των βασιλικών στάβλων της περιόδου ειρωνευόμενος τη δουλοπρεπή συμπεριφορά των βουλευτών προς τους βασιλείς.

Διαδεδομένο μεν ως ανέκδοτο, ιστορικώς όμως απαράδεκτο καθώς ο ίδιος υπήρξε από τους θερμότερους υποστηρικτές της ενθρόνισης του Όθωνα, φυλακίστηκε στο Ναύπλιο επί τούτου το 1833 , ενώ ένα χρόνο αργότερα οταν ο βασιλιάς ενηλικιώθηκε, του απένειμε χάρη, τον έκανε υπασπιστή του και του «έφτιαξε» τον αδελφό (Γενναίο) και τον γιο (Κολίνο).

Πέθανε δε στα 73 του, τον Φεβρουάριο του 1843, ύστερα από ολονύχτιο γλέντι στα ανάκτορα.

Κωνσταντίνος Α’ – Βενιζέλος

Πιο κάτω, στον Πεδίον του Άρεως , ο στρατηλάτης «Βασιλεύς Κωνσταντίνος» κατασκευάστηκε και εγκαινιάστηκε το 1938 επί Μεταξά, κι έχει το απόλυτο διαμέτρημα, δηλαδή οι διαστάσεις του παραμένουν άγνωστες επειδή πρόκειται για τον ασυγκρίτως μεγαλύτερο ανδριάντα της χώρας.

Ένα χρόνο νωρίτερα ,το 1937, ο δικτάτορας είχε βάλει κι έναν αντίστοιχο στη Θεσσαλονίκη (ΧΑΝΘ). Ο Κωνσταντίνος για όσους τα πάνε καλά με τα διαβάσματα, στους Βαλκανικούς και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε διπλασιάσει σχεδόν την Ελλάδα φτάνοντας την πάνω – πάνω μέχρι τη Θράκη.

Το μόνο κοινό που είχε με τον Βενιζέλο ήταν η «Μεγάλη Ιδέα» για την επανάκτηση της Βασιλεύουσας («πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι»). Τελικά, τέτοιες μέρες τον Αύγουστο του ’22, εκστράτευσε απέναντι κι επέστρεψε με ελάχιστους από όσους ανάγκασε να πάνε μαζί τους και κανά δυο εκατομμύρια πρόσφυγες.

 Άρα δεν συμφέρει κανέναν να θυμάται ότι τέτοια πρόσωπα νοηματοδοτούν τον διχασμό, το ψέμα, το «κουκούλωμα» συγκλονιστικών γεγονότων, το παρελθόν που σε καμιά περίπτωση δεν ήταν λιγότερο υποκριτικό από το παρόν.

Όσον δε για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έως το δημοψήφισμα του 1975 όταν ο λαός αποφάσισε την κατάργηση της βασιλείας, δεν υπήρχε κανένα άγαλμα του στην πρωτεύουσα. Τότε, με απόφαση Καραμανλή, ανήγειραν το πρώτο στον περίβολο της Βουλής, από την πλευρά της Βασιλίσσης Σοφίας.

Ακολούθως, έφτιαξαν αντίστοιχα γλυπτά σε 6-7 δήμους της Αττικής, μετονόμασαν πολλούς δρόμους σε «Ελευθερίου Βενιζέλου» ενώ το όνομα του έχει δοθεί και στο αεροδρόμιο των Σπάτων. Από το ένα άκρο στο άλλο, δηλαδή.

Κωστής Παλαμάς

Ευτυχώς υπάρχει και μια φωτεινή εξαίρεση , το γλυπτό του Κωστή Παλαμά, στον περίβολο του Πνευματικού Κέντρου επί της οδού Ακαδημίας. Ο καλλιτέχνης Β. Φαληρέας απέδωσε, το 1975, τον εθνικό μας ποιητή σε βαθιά περισυλλογή, καθιστό στην πολυθρόνα του έχοντας ριγμένο πάνω του ένα ιμάτιο.

Επίλογος, ο στίχος που έγραψε λίγες μέρες μετά την κήρυξη του Ελληνοιταλικού πολέμου κι είναι χαραγμένος στην πλακέτα της προτομής: «Αυτό κρατάει ανάλαφρο μεσ’ την ανεμοζάλη το από του κόσμου τη βοή πρεσβυτικό κεφάλι, αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλο κανένα, Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα!».