Τα φώτα σβήνουν σ’ όλο τον κόσμο

09:03 8/2/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Λίγο μετά το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου το 1914 ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας σερ Εντουαρντ Γκρέι δήλωνε «τα φώτα σβήνουν σε όλη την Ευρώπη, δεν θα τα ξαναδούμε αναμμένα στη ζωή μας».

Μετά το 1918 διαψεύστηκε για σχεδόν είκοσι χρόνια και κάτι, αλλά μετά πάλι έσβησαν (1939-1945) και ξανά άναψαν. Σήμερα, αν σβήσουν ξανά, κανείς δεν εγγυάται πως θα ξανανάψουν σ’ όλον τον κόσμο.

Πριν από λίγες μέρες ο Τραμπ με περίσσιο κυνισμό δήλωνε «έχω συγκεντρώσει πολλά χρήματα για την επόμενη εκστρατεία και ξεκινάω από την αρχή ότι δεν μπορώ να τα χρησιμοποιήσω ο ίδιος, αλλά δεν

είμαι 100% σίγουρος, διότι δεν το ξέρω». Αφήνοντας υπονοούμενα πως «κάτι θα γίνει» και θα μπορεί να είναι ξανά υποψήφιος. Επομένως δεν σκέφτεται να κάνει μόνο μια μέρα δικτατορία, όπως προεκλογικά είχε δηλώσει. Δεν πρέπει να υποτιμούμε πως γι’ αυτόν το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη διεκδίκηση μιας τρίτης προεδρίας δεν είναι το Σύνταγμα, αλλά τα χρήματα. Και αυτά τα έχει συγκεντρώσει, οπότε όλα τα υπόλοιπα δευτερεύουσα σημασία έχουν. Να λοιπόν και ο κυνικός καπιταλισμός.

Ακόμα και ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός (παρά την εκ μέρους του Φρίντριχ Χάγεκ περιφρόνηση της δημοκρατίας για χάρη του «φιλελευθερισμού») τηρούσε αν μη τι άλλο τα προσχήματα. Τώρα ο Τραμπ μάς λέει κατάμουτρα πως αξίζει να κυβερνά μόνο όποιος είναι πλούσιος. Σήμερα οι πλούσιοι δεν αρκούνται να κυβερνούν άλλοι γι’ αυτούς. Η σχετική ισορροπία της σχέσης χρήματος/καπιταλισμού και δημοκρατίας έχει ανατραπεί σε βάρος της δημοκρατίας. Βεβαίως καπιταλισμός πάντα σήμαινε κυριαρχία του χρήματος, αλλά αυτό που συμβαίνει σήμερα σπάει όλες τις μπαριέρες που έβαζε σε αυτόν η δημοκρατία. Λογικά εδώ κουμπώνει και η πρότασή του για μετατροπή σε Ριβιέρα της Γάζας και η μετακίνηση των κατοίκων της στην Ιορδανία και την Αίγυπτο.

Μα μήπως είναι όλα αυτά υπερβολές; Μήπως τελικά υπερβάλλουν όσοι εστιάζουν στις απελάσεις ακόμα και παιδιών γεννημένων στις ΗΠΑ και χωρίς τη δυνατότητα έφεσης, μήπως η απειλή προσάρτησης ευρωπαϊκών εδαφών (Γροιλανδία) δεν είναι λόγος ανησυχίας, μήπως ο αναθεωρητισμός στον Παναμά, στο Μεξικό, στον Καναδά, μήπως η απειλή κατά ομοσπονδιακών υπαλλήλων με «δυσμενείς συνέπειες» εάν δεν αναφέρουν συναδέλφους που αψηφούν τις εντολές για την εξάλειψη των πολιτικών DEI (Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη) από τις υπηρεσίες τους είναι ένα πυροτέχνημα και μόνο; Μα δεν υπάρχουν «φύλακες-δικαστές» στις ΗΠΑ που θα τον εμποδίσουν να κάνει όλα όσα επαγγέλλεται; Ετσι σκέφτονταν και οι «Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ και του Κρίστοφερ Κλαρκ. Ας αφήσουμε τα «αντίβαρα» και να δούμε μήπως γίνεται το «Δεν γίνονται αυτά εδώ», όπως προειδοποιούσαν το 1936 ο Σίνκλερ Λιούις και πολλές δεκαετίες μετά ο Φίλιπ Ροθ στο «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής». Ο κίνδυνος Τραμπ δεν αφορά κάποιον παρανοϊκό, αλλά τη μετάβαση σε εποχές που ο καπιταλισμός καταλαβαίνει πως δεν χρειάζεται πλέον τη δημοκρατία για να δημιουργεί συναίνεση απέναντί του.

Ας μη φοβόμαστε πλέον να μιλάμε και για τον ασύδοτο καπιταλισμό και όχι μόνο για τη μοναξιά.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας

#ΝΤΟΝΑΛΝΤ_ΤΡΑΜΠ #ΗΠΑ