Το δήθεν αυτοδιοίκητο και το μεγάλο κρίμα

06:53 12/2/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Όλα έχουν να κάνουν με ένα και βασικό ζητούμενο: «Τί ποδόσφαιρο θέλουμε;» - «Τί αθλητισμό θέλουμε;». Εν τέλει, και τί κοινωνία θέλουμε να έχουμε, δεδομένης της παιδευτικής αξίας του αθλητισμού.

Πριν ακριβώς τριάντα χρόνια, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ανάμεσα στην Κρίσταλ Πάλας και τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ένας οπαδός της γηπεδούχου ομάδας κατέβηκε μερικά σκαλιά από τη θέση του και έβρισε χυδαία τον επιθετικό των «Κόκκινων Διαβόλων» Ερίκ Καντονά. «@#%^@ ξένε, γύρνα στη Γαλλία» του φώναξε. Ο Καντονά, που τότε ήταν το πρώτο όνομα των «Κόκκινων Διαβόλων» με μία κίνηση Ταε

Κβο Ντο τον χτύπησε. Εκτός από την κόκκινη κάρτα που αντίκρισε, τιμωρήθηκε από τα δικαιοδοτικά όργανα του αγγλικού ποδοσφαίρου με αποκλεισμό εννέα μηνών από τα γήπεδα. Ταυτόχρονα, επενέβη η τακτική δικαιοσύνη και του επέβαλε ποινή φυλάκισης δύο μηνών που μετατράπηκε σε εκατό είκοσι ημέρες κοινωφελούς εργασίας. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι ο οπαδός ήταν ναζιστής, οργανωμένος σε αγγλική ρατσιστική οργάνωση.

Η φωτογραφία του Καντονά που χτυπάει το ανόητο οπαδό πέρασε στην ιστορία, για πολλούς λόγους. Πρώτ’ απ΄ όλα στέρησε από τη «Γιουνάιτεντ» έναν τίτλο, καθώς η τότε ομάδα του Άλεξ Φέργκιουσον έχασε τον καλύτερο παίκτη της. Ύστερα, αυτοί που συμπαθούσαν τον Γάλλο άσσο είπαν ότι το χτύπημα του Καντονά ήταν μία κλωτσιά κατά του ρατσισμού.

Κανένας ωστόσο, στην Αγγλία δεν αμφισβήτησε ότι η πράξη του είχε και ποινική διάσταση και ότι έπρεπε να τιμωρηθεί όχι μόνο από τα όργανα του ποδοσφαίρου, αλλά και από την αγγλική τακτική δικαιοσύνη. Κανένας δεν τόλμησε να υποστηρίξει ότι ο Βρετανός εισαγγελέας δεν έπρεπε να επέμβει και να παραπέμψει τον Γάλλο στο ποινικό δικαστήριο. Ουδείς δεν επιχείρησε, καν, να ψελλίσει ότι η ποινική καταδίκη του αποτελεί παρέμβαση στο αυτοδιοίκητο του ποδοσφαίρου και ότι ο Καντονά θα ετιμωρείτο δύο φορές για την ίδια πράξη…

Την περασμένη εβδομάδα, στην Ελλάδα, ο αθλητικός εισαγγελέας άσκησε ποινική δίωξη στους παίκτες του ΠΑΟΚ Λόβρεν, Τισουντάλι, Κεντζιόρα, Οζντόεφ και Τάισον, στον προπονητή της ομάδας Ραζβάν Λουτσέσκου και σε δύο βοηθούς του, διότι κατά την άφιξή τους στο πάρκινγκ του γηπέδου της ΑΕΚ, επιτέθηκαν με σκοπό να τραυματίσουν έναν πατέρα με τους δύο γιους του, οι οποίοι προκλητικά τους επεδείκνυαν μπλούζες για το πρωτάθλημα του 2018. Ταυτόχρονα, όπως προέβλεπε ο νόμος, επέβαλε προσωρινά μέτρα δεκαήμερου αποκλεισμού από τα γήπεδα. Ως αποτέλεσμα της κίνησης του αθλητικού εισαγγελέα ήταν οι παίκτες του ΠΑΟΚ να μην μπορούν να αγωνιστούν στον αγώνα πρωταθλήματος με τον ΟΦΗ.

Τα αυτονόητα

Στην αρρωστημένη ατμόσφαιρα του ελληνικού ποδοσφαίρου, το να πάνε τρεις άνθρωποι και να «τρολάρουν» τους παίκτες και τους προπονητές της αντίπαλης ομάδας, θεωρήθηκε ως κάτι φυσιολογικό και πέρασε χωρίς καμία συνέπεια, για την ΠΑΕ ΑΕΚ, που αντικειμενικά είχε την ευθύνη να εξασφαλίσει ότι η αποστολή της φιλοξενούμενης ομάδας θα έφτανε με άριστες συνθήκες στο γήπεδο, χωρίς κανένας και τίποτα να μην ταράζει την ηρεμία της αποστολής της, πριν από ένα κρίσιμο ματς. Έτσι, στην ΠΑΕ ΑΕΚ δεν επιβλήθηκε ούτε καν χρηματικό πρόστιμο από τον αθλητικό Δικαστή.

Το χειρότερο όμως είναι, ότι τα επίσημα όργανα του ελληνικού ποδοσφαίρου όπως εκφράστηκαν από τον Πρόεδρο της Σούπερ Λίγκας, αλλά και από την ΕΠΟ, θεώρησαν ότι η επέμβαση του αθλητικού εισαγγελέα κατά των παικτών και των προπονητών του ΠΑΟΚ παραβιάζει το αυτοδιοίκητο και ότι στην ουσία ο ΠΑΟΚ τιμωρήθηκε δύο φορές για την ίδια πράξη (μία από τον αθλητικό δικαστή και μία από τον αθλητικό εισαγγελέα). Και όχι μόνο… Όλες οι ομάδες του επαγγελματικού πρωταθλήματος, πλην της ΑΕΚ, συνηγόρησαν στο να αναβληθεί ο αγώνας του ΟΦΗ με τον ΠΑΟΚ, λόγω ανωτέρας βίας, αφού ο ΠΑΟΚ είχε πέντε τιμωρημένους παίκτες.

Αυτά είναι τα γεγονότα και αυτές είναι οι συγκρίσεις της Ελλάδας με την Αγγλία ή με οποιαδήποτε άλλη (σοβαρή) χώρα, που θέλει να λέει ότι έχει ένα οργανωμένο επαγγελματικό ποδόσφαιρο και επιδιώκει, μάλιστα και να διακρίνεται.

Ποινικό και αθλητικό παράνομο

Τα όρια της αρμοδιότητας του αθλητικού και του ποινικού δικαστή είναι σαφή. Η αθλητική έννομη τάξη αποτελείται από ένα σύνολο νόμων και κανόνων που θεσπίζονται από τους αθλητικούς φορείς (εθνικούς ή διεθνείς) και ρυθμίζουν την αθλητική ζωή, τους αθλητικούς αγώνες, τις διοργανώσεις και τις αθλητικές σχέσεις μεταξύ των φυσικών και των νομικών προσώπων που συμμετέχουν σε αυτές.

Το ότι υπάρχει η αθλητική έννομη τάξη δε σημαίνει προφανώς ότι τα υποκείμενά της έχουν το δικαίωμα να υπερβαίνουν τους κανόνες της εθνικής έννομης τάξης, στην οποία ανήκουν. Βάσει του άρθρου 112 του Αθλητικού Νόμου: «Στις Εισαγγελίες Πλημμελειοδικών Aθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης ορίζεται από τον προϊστάμενο αυτών, αρμόδιος για τον αθλητισμό Εισαγγελέας, ο οποίος ασκεί την ποινική δίωξη για ποινικά αδικήματα που τελούνται με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, καθώς και για αδικήματα που τελούνται από πρόσωπα που συμμετέχουν στη διοίκηση των αθλητικών φορέων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων ή των καθηκόντων τους και εποπτεύει στην εκτέλεση των κύριων και παρεπόμενων ποινών που επιβάλλονται κατά τον παρόντα νόμο από τα αρμόδια δικαστήρια». Αυτό σημαίνει ότι η εθνική έννομη τάξη αποδίδει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα σε αδικήματα που τελούνται με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις. Γι’ αυτό και θεσπίζεται αρμόδιος για τον αθλητισμό Εισαγγελέας. Γι’ αυτό το λόγο, ορθά, στην περίπτωση του ΠΑΟΚ επενέβη ο αθλητικός Εισαγγελέας.

Η αθλητική ιδιότητα των ποδοσφαιριστών και του τεχνικού επιτελείου μίας ομάδας και το γεγονός ότι κινούνται στο πλαίσιο μίας αθλητικής διοργάνωσης ή ενός αθλητικού γεγονότος δεν αρκεί για να τους εξαιρέσει από το ενδιαφέρον του ποινικού δικαστή, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παραβιάζουν το κοινό ποινικό δίκαιο. Αν δηλαδή, οποιοσδήποτε ποδοσφαιριστής στο πλαίσιο ενός αγώνα ή με αφορμή έναν αγώνα, βιαιοπραγήσει εις βάρος ενός οπαδού, η πράξη του αυτή δε θα αφήσει αδιάφορη την ποινική δικαιοσύνη, επειδή, ο είναι αθλητής. Κάτι τέτοιο, θα προκαλούσε μία προφανή άνιση μεταχείριση ανάμεσα στους αθλητές και τους υπόλοιπους πολίτες, καθώς ενώ σε ένα φίλαθλο θα ασκείται ποινική δίωξη για παράβαση του νόμου περί αθλητικής βίας, ενώ σε έναν ποδοσφαιριστή όχι…

Το τρομπόνι του Καντονά

Προφανώς, ο νόμος είναι ξεκάθαρος. Αλλά το ζήτημα δεν είναι νομικό. Η δημοφιλία του αθλητισμού και η δύναμη που έχουν οι άνθρωποι του επαγγελματικού αθλητισμού, οι σχέσεις τους με την εξουσία και η οικονομική και κοινωνική επιρροή που ασκούν, τους επιτρέπει να ερμηνεύουν τα πράγματα κατά το δοκούν και να δηλώνουν αυθαίρετα ό,τι τους συμφέρει. Και μάλιστα να αντλούν και επιδοκιμασία τόσο από τον Τύπο, όσο και από μεγάλη μερίδα των οπαδών.

Αυτό, όμως, διαμορφώνει μία κατάσταση που πολύ απέχει από το «ευ αγωνίζεσθαι», τις αξίες του αθλητισμού και τον πολιτιστικό και κοινωνικό του ρόλο. Εν προκειμένω, τα όργανα του ελληνικού ποδοσφαίρου, αντί να ενδιαφέρονται για το πώς θα αποτρέψουν την παρέμβαση του αθλητικού εισαγγελέα στα γεγονότα της Νέας Φιλαδέλφειας ή σε άλλα παρόμοια γεγονότα, θα έπρεπε να είναι οι πρώτοι που να την επικροτούν. Και αντί να αντιδρούν στην επιβολή κυρώσεων, όφειλαν να είναι οι πρώτοι που θα ενθαρρύνουν την επιβολή πιο αυστηρών κυρώσεων.

Όλα έχουν να κάνουν με ένα και βασικό ζητούμενο: «Τί ποδόσφαιρο θέλουμε;» - «Τί αθλητισμό θέλουμε;». Εν τέλει, και τί κοινωνία θέλουμε να έχουμε, δεδομένης της παιδευτικής αξίας του αθλητισμού. Όταν δεκαπέντε από τις δεκαέξι ομάδες ενός αθλητικού συνεταιρισμού, όπως είναι η «Σουπερλίγκα», συναινούν στο να δώσουν συγχωροχάρτι σε βίαιες συμπεριφορές οποιουδήποτε αθλητή, γίνεται αντιληπτό ότι η απάντηση στο παραπάνω βασικό ζητούμενο, δεν είναι προς θετική κατεύθυνση.

Και επιπλέον… Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται μέσα στις ίδιες τις ομάδες, σε πολλές περιπτώσεις παροτρύνει τους παίκτες και τους προπονητές να συμπεριφέρονται «ως τραμπούκοι», διότι αυτό συνιστά εξυπηρέτηση του αφηγήματος του εκάστοτε αφεντικού της ομάδας. Ταυτόχρονα, δε δίνει καμία ευκαιρία στους αθλητές, που ως νέοι άνθρωποι μπορεί να κάνουν κάποιο σφάλμα, μέσα από την τιμωρία τους, να συνετιστούν και να γίνουν καλύτεροι αθλητές, αλλά και πολίτες.

Ο αστικός μύθος αναφέρει, ότι ο Ερίκ Καντονά αξιοποίησε το διάστημα της βαριάς ποινής που του επιβλήθηκε, για να μάθει τρομπόνι. Και η πραγματικότητα λέει, ότι ο Γάλλος αστέρας βγήκε πιο δυνατός, πιο συνειδητοποιημένος και κοινωνικά πιο δραστήριος από την περιπέτειά του. Τον βοήθησε σε αυτό και το μυαλό και η προσωπικότητά του, αλλά συνέβαλε σημαντικά και ο τρόπος αντίδρασης των αθλητικών και πολιτικών θεσμών.

Στην Ελλάδα, τριάντα χρόνια μετά, μοιράζουμε κατά το δοκούν συγχωροχάρτια, που σίγουρα δε βοηθάνε την ανάπτυξη του ποδοσφαίρου. Και εν τέλει, δε βοηθάνε και τους ίδιους τους αθλητές, η οποίοι όχι μόνο δεν έχουν ελπίδα να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι, μαθαίνοντας -έστω- τρομπόνι, αλλά κινδυνεύουν, στο όνομα του δήθεν αυτοδιοίκητου, να ξεχάσουν ακόμα και το πώς κατεβαίνει ένας πολιτισμένος άνθρωπος από ένα πούλμαν, για να πάει να παίξει έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Κι αυτό είναι κρίμα…

Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών – CIES –FIFA

#ΚΩΣΤΑΣ_ΚΑΡΒΟΥΝΑΡΙΔΗΣ