Βερολίνο: Ευρωπαϊκό μνημόνιο ή διάλυση της ΕΕ;

16:05 6/4/2020 - Πηγή: Dikaiologitika

Την αντίθεσή του στην έκδοση ομολόγων για τον κοροναϊό εξέφρασε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Η Ευρωπαία Επίτροπος Μαργκρέτε Βεστάγκερ, εκφράζει την αντίθεσή της και υποστηρίζει την έκδοση. Για μία ακόμα φορά μετά το 2010, η γερμανική κυβέρνηση εμμένει στην άρνησή της, προτείνοντας χρηματοδοτικά εργαλεία, που χρησιμοποιήθηκαν στην περίπτωση της κρίσης του 2008 και συγκεκριμένα στην Ελλάδα. Δηλαδή αυστηρή δημοσιονομική επιτήρηση και λιτότητα.

Το επιχείρημα

του Β. Σόιμπλε τότε, ήταν o “ηθικός κίνδυνος” να δοθούν εσφαλμένα παραδείγματα σε χώρες που δεν ήταν δημοσιονομικά πειθαρχημένες! Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει η δήθεν «σπάταλη» Ελλάδα, που «ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της» και η οποία υπήρχε κίνδυνος να μολύνει «ηθικά» τις άλλες χώρες! Τώρα, ο λόγος είναι μία φοβερή πανδημία, που ισχύει για όλους. Γι’ αυτό η επιχειρηματολογία του Σόιμπλε περιορίζεται στην αποτελεσματικότητα των χρηματοδοτικών εργαλείων.

Που βασίζεται η εμμονική άρνηση των Γερμανών; Είναι ο «γερμανικός χαρακτήρας», όπως θα έλεγε ο Γερμανός κοινωνιολόγος Ν. Ελίας; Ή κάποιες οικονομικές αντιλήψεις που ξεκινούν από το παρελθόν; Ή, τέλος, μήπως ισχύουν και τα δύο;

Η σύγκρουση των διαφορετικών αντιλήψεων για την αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων διαρκεί από τον μεσοπόλεμο. Τότε είχαμε την εφαρμογή της πολιτικής του Χ. Χούβερ στις ΗΠΑ και του Χ. Μπράνινγκ στη Γερμανία(Δημοκρατία της Βαϊμάρης), που απέτυχαν. Τελικά, στις ΗΠΑ χρειάστηκε ο Ρούσβελτ με την κεϋνσιανή πολιτική του Νιού Ντήλ, ενώ η Γερμανία γνώρισε την άνοδο του Χίτλερ και όλος ο κόσμος έναν φοβερό πόλεμο.

Οι ειδικοί στην ιστορία της οικονομίας σημειώνουν ότι η κρίση του 1930 παρουσιάστηκε σε τρεις φάσεις: τη φάση κατά την οποία οι κερδοσκόποι χρηματοδότησαν(φούσκωσαν) την κερδοσκοπική φούσκα, τραβώντας στο γκρεμό επενδυτές αλλά και τις μικρότερες τράπεζες(θυμίζουμε την πρόσφατη μεγάλη πτώση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης και ξαφνικά την τεράστια άνοδο). Η δεύτερη φάση αφορούσε στην κρίση της πραγματικής οικονομίας καθώς η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε δραματικά(στις ΗΠΑ το 1930 και στη Γερμανία το 1931). Στην τρίτη φάση και μετά από μία απότομη άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής, έχουμε μία βίαιη πτώση που ξεκινάει αντίστροφα, πρώτα από τη Βρετανία, ύστερα τη Γαλλία και μετά στις ΗΠΑ(το 1937). Η κρίση του 1937 αποδίδεται στην πολιτική της άγριας λιτότητας που οδήγησε στη μεγάλη μείωση της ζήτησης.

Η αντίληψη που επικράτησε στη δεκαετία του 1930 ήταν η πίστη στο πολύ απλό δόγμα: ελεύθερες αγορές και ισχυρό νόμισμα. Η δεύτερη λύση λαμβάνει χώρα τη δεκαετία του 1940 και είναι η ενεργητική στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης και το ελεγχόμενο χρήμα. Η τρίτη συνταγή έλαβε χώρα τη δεκαετία του 1970 και ήταν ένα μίγμα από μικροοικονομικές πολιτικές απελευθέρωσης της αγοράς μαζί με κεϋνσιανές μακροοικονομικές πολιτικές. Και τέλος, γύρω στο 1990, έχουμε την τέταρτη κυρίαρχη αντίληψη που δεν είναι παρά η πρώτη! Δηλαδή, οι ελεύθερες αγορές και το ισχυρό νόμισμα! Κάθε αντίληψη, που επικρατεί, βασιζόταν περισσότερο σε «μια κυκλική διαδικασία κατά την οποία άνθρωποι με κύρος ενισχύουν ο ένας το τρέχον δόγμα του άλλου, παρά σε πραγματικά βάσιμα στοιχεία», σημείωνε εδώ και δέκα χρόνια ο Π. Κρούγκμαν. Αυτή, όμως, η αλληλο-υποστήριξη σχετίζεται και με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα προσθέτουμε εμείς.

Η Γερμανία, σήμερα, προσαρμόζει την πολιτική της με βάση το μοντέλο της κρίσης του 2008, που αποδείχθηκε επιτυχές -οικονομικά και πολιτικά- για την ίδια.

Η γερμανική πολιτική λιτότητας έχει μία αξιοσημείωτη σταθερότητα. Βασίζεται στην ατζέντα του 2010, που περιλαμβάνει μειώσεις μισθών, ελαστικοποίηση των μορφών εργασίας, αύξηση απολύσεων, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων κ.ά.(τα ίδια που θα επιβληθούν στη συνέχεια και στους Έλληνες εργαζόμενους). Αυτές οι αλλαγές έγιναν στο όνομα της αύξησης της ανταγωνιστικότητας, με τη Γερμανία να γίνεται το 2004 «η μικρή Κίνα της Ευρώπης» καθώς κατέστη η πρώτη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγές. Όμως το 2009 εκθρονίστηκε από την Κίνα. Κι αυτό γιατί η αγοραστική δύναμη του ευρωπαϊκού νότου συρρικνώθηκε δραματικά. Θα περίμενε κανείς ότι η Γερμανία θα αύξανε τους μισθούς των Γερμανών εργαζομένων για να αναθερμάνει την εσωτερική ζήτηση! Όμως όχι. Προτίμησε να χάσει την πρώτη θέση στις εξαγωγές, προκειμένου να έχει την πρωτοκαθεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξάλλου το κέρδος της ήταν ήδη τεράστιο, αφού είχε κερδίσει από την κρίση του ευρωπαϊκού νότου, καθώς τα τεράστια εμπορικά της πλεονάσματα ήταν τα ελλείμματα του νότου.

Το γερμανικό πρόβλημα

Από το Μάρτιο του 2010 η γαλλική εφημερίδα Λε Μοντ έγραφε: «Υπάρχει ένα γερμανικό πρόβλημα στην Ευρώπη». Ποιο είναι αυτό το πρόβλημα; Ότι η γερμανική ηγεσία έχει γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων της την κοινοτική αλληλεγγύη(σ.σ. μεταξύ των… κεφαλαιοκρατών) και με πρόσχημα την οικονομική κρίση έχει μειώσει την αγοραστική δύναμη των Γερμανών εργαζομένων στο όνομα του ανταγωνισμού, «κλείνοντας», έτσι, την αγορά της στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η ίδια αύξησε κατακόρυφα της εξαγωγές της, γονατίζοντας κυριολεκτικά τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η Γερμανική ηγεσία μ’ έναν άκρως αυταρχικό τρόπο διέπεται από την «παράλογη ιδέα», όπως τη χαρακτηρίζει η Λε Μοντ, «ότι όλος ο κόσμος οφείλει να μοιάσει στη Γερμανία, υιοθετώντας το μοντέλο της». Αυτό, όμως, δεν απέχει από αυτό που σύμφωνα με τη Τζούλια Κρίστεβα χαρακτήριζε τους ναζί, οι οποίοι ανήγαγαν σε μοναδική παγκόσμια αξία τη δική τους εθνική κουλτούρα, το δικό τους τρόπο σκέψης και ζωής, αρνούμενες το σεβασμό στους τρόπους των άλλων λαών και την κατακτημένη διιστορική αξιοπρέπειά τους. Μπορεί να συμβεί κάτι άλλο; Η γαλλική εφημερίδα πρότεινε ότι η Γερμανία «οφείλει να μοιάσει στις άλλες χώρες». Αυτό όχι μόνο δεν έγινε, αλλά μία μεγάλη χώρα, το Ηνωμένο Βασίλειο, έφυγε από την ΕΕ. Παράλληλα, η υγιεινομική κρίση λόγω του κοροναϊού αντιμετωπίζεται και πάλι ως ευκαιρία κερδοσκοπίας από τους Γερμανούς επιχειρηματίες και τους πολιτικούς τους εκπροσώπους.

Σημειώνουμε, πως όταν ο Σόιμπλε μιλάει εναντίον των ευρωομολόγων και την μη «κοινοτικοποίηση του χρέους», ουσιαστικά εκφράζει τους επιχειρηματικούς συνδέσμους της Γερμανίας οι οποίοι, από το 2011, σε κοινή τους ανακοίνωση τάχθηκαν εναντίον της έκδοσης ευρω-ομολόγου, υποστηρίζοντας ότι ένα τέτοιο μέτρο θα καθιστούσε την ΕΕ «ένωση μεταφοράς κεφαλαίων» και θα οδηγούσε στην «κοινοτικοποίηση» των χρεών των προβληματικών χωρών. Τι προτείνουν οι Γερμανοί; Το μοντέλο χρηματοδότησης της Ελλάδας! Ένα μνημόνιο λιτότητας και επιτήρησης για όλους τους Ευρωπαίους!

Τελικά, υπάρχει ένας «γερμανικός χαρακτήρας», ένας «εθνικός εγωισμός» των Γερμανών;

Ο γερμανικός χαρακτήρας και οι νεοβάρβαροι του χρήματος

Ο Αυστριακός συγγραφέας Τόμας Μπέρνχαρντ στο βιβλίο του «Αφανισμός μια κατάρρευση» αναφέρει ότι στην Αυστρία κα στη Γερμανία κατοικούν οι «νεοβάρβαροι του χρήματος» που έχουν αναγάγει σε ύψιστη τέχνη τον καιροσκοπισμό. Γιατί εδώ ο εθνικοσοσιαλισμός είναι έμφυτος! Εδώ τον κάθε άνθρωπο «τον έχει αδράξει γερά η απληστία, η ανοικτιρμοσύνη, η ατιμία, το ψέμα, η υποκρισία, η χαμέρπεια». Εδώ οι άνθρωποι «έχουν χάσει το πρόσωπό τους». Οι Γερμανοί σύμφωνα με έρευνα του γερμανικού περιοδικού Σπήγκελ έχουν χάσει τον τρόπο να «ευχαριστιούνται». «Το γονίδιο της ευχαρίστησης συνεχώς ατροφεί - ξεχάσαμε να χαιρόμαστε τους εαυτούς μας» γράφουν οι ερευνητές. Γι’ αυτό οι Γερμανοί προτείνουν έναν κόσμο χωρίς απόλαυση, χωρίς χαρά. Μόνο μίσος, μίσος παντού, μίσος για όλους και όλα.

Είναι άραγε αυτός ο «γερμανικός χαρακτήρας», που περιγράφει ο Μπέρνχαρντ; που οι Σόιμπλε-Μέρκελ θέλουν να επιβάλλουν; Στις διερωτήσεις αυτές απαντά ένας Γερμανός, ένας από τους μεγαλύτερους κοινωνιολόγους του 20ου αιώνα, ο Ν. Ελίας(1897-1990).

Ο συλλογικός εθνικός ιδεαλισμός της Γερμανίας, ακραία μορφή συλλογικού εγωισμού σύμφωνα με τον Ελίας, τροφοδότησε την αγάπη για μια ιδεατή χώρα αλλά και το σχέδιο οργάνωσης μιας αποικιακής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη. Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο επικάθησε ο ναζισμός, πάνω σε αυτό το βάθρο εγκαταστάθηκε ο Χίτλερ ως «βροχοποιός» και «καινοτόμος πολιτικός σαμάνος». Η «κατάρρευση των αναχωμάτων του πολιτισμού» μπορεί να ήρθε επί εθνικοσοσιαλισμού, έλκει όμως την καταγωγή της από προϋπάρχουσες σταθερές όπως η πανεπιστημιακή κουλτούρα της μονομαχίας, η δοξολογία του στρατού, η εγκατάλειψη εκ μέρους της μεσαίας τάξης των καθολικών ουμανιστικών αξιών χάριν του εθνικισμού, η υιοθέτηση μιας ρεαλπολιτικ με ροπή προς τη φυσική βία, ο μερικός ή πλήρης αποκλεισμός κοινωνικών και εθνοτικών ομαδώσεων (σοσιαλιστές, Εβραίοι). Σ’ αυτό το πλαίσιο μπορεί να εξηγήσει κανείς και την κυνική απόπειρα εξοστρακισμού σε ό,τι αμφισβητεί την γερμανική ηγεμονία στην ΕΕ...

Και στην γερμανική περίπτωση και στην αμερικανική έχουμε την ίδια στάση σύμφωνα με την οποία όποιος δεν εντάσσεται ή δεν αποδέχεται το δικός μας (ανώτερο) πολιτιστικό και πολιτικό πρότυπο, είναι εναντίον μας και πρέπει να εξαφανιστεί καθώς εμποδίζει τη ροή της εξέλιξης!

Αυτοί που θεωρούν ότι τα φαινόμενα του ναζισμού και της «τελικής λύσης» δεν αποτελούν απόδειξη «ριζικής ετερότητας της γερμανικής κοινωνίας αλλά συνισταμένη των επιπτώσεων της ιστορικής συγκυρίας της ήττας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, της «υπαγορευμένης ειρήνης» των Βερσαλλιών και της καταστροφικής οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου» δεν αντιλαμβάνονται αυτό που υποστηρίζει ο Ελίας ως πολιτισμικό υπόβαθρο (εθνικό χαρακτήρα) των Γερμανών (κυρίαρχη Συμβολική Τάξη θα την ονόμαζε ο Λε Γκοφ).

Τι θα συμβεί, σήμερα; Οι λαοί της Ευρώπης θα δεχθούν τη γερμανική λιτότητα και τον γερμανικό ιδεότυπο, ή θα αντιδράσουν; Το δεύτερο είναι πιο πιθανό. Και η διάλυση της ΕΕ ισχυρό ενδεχόμενο. Γιατί οι Γερμανοί ως γνωστό, ενώ είχαν χάσει τον πόλεμο στο Στάλινγκραντ, χρειάστηκε να ισοπεδωθεί το Βερολίνο για να το αποδεχθούν.

* Ο Γιώργος Χ. Παπασωτηρίου είναι δημοσιογράφος - συγγραφέας, δημιουργός του artinews.gr