Ξενοφών Κοντιάδης: Το πέταγμα μιας πεταλούδας (διαγραφή Σαμαρά) θα προκαλέσει (πολιτικό) τυφώνα;

12:47 17/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Ποια είναι τα άμεσα πολιτικά ερωτήματα που προκύπτουν για τους επόμενους τρεις-τέσσερις μήνες.

Τι συνεπάγεται η διαγραφή Σαμαρά; Είναι γνωστό ότι γενικώς ο πρωθυπουργός δεν είναι εύκολα δεκτικός στην κριτική. Άρα η αποπομπή Σαμαρά δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει. Ποιες είναι όμως οι ευρύτερες συνέπειές της; Μήπως το πέταγμα μίας πεταλούδας, εν προκειμένω η (βιαστική;) αντίδραση Μητσοτάκη στην κριτική ενός πρώην πρωθυπουργού, προκαλέσει σε λίγους μήνες έναν πολιτικό τυφώνα; Δεν είναι αμελητέα, ακόμη και

για όσους ασχολούμαστε με την επιστημονική ανάλυση των θεσμών σε μακροσκοπικό επίπεδο, η σαγήνη της άμεσης πολιτικής ανάλυσης. Ας αφεθούμε λοιπόν, προς στιγμήν, στη σαγήνη της.

Κατ΄αρχάς, πρώτη συνέπεια, συρρικνώνεται η πιθανότητα εκλογής του Καραμανλή στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ακόμη και αν ο Μητσοτάκης το σκεφτόταν, το γεγονός ότι ο Καραμανλής προτάθηκε από τον αποπεμφθέντα Σαμαρά ακυρώνει την επιλογή του. Αυτό έχει σημασία για τη συνοχή της Νέας Δημοκρατίας. Όμως το σοβαρότερο ζήτημα είναι αν η Νέα Δημοκρατία των μόλις 155 βουλευτών κινδυνέυει να χάσει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Είναι γνωστό ότι ο Σαμαράς έχει στενή πολιτική σχέση με τουλάχιστον 7-8 βουλευτές. Είναι διατεθειμένοι να ρίξουν την Κυβέρνηση Μητσοτάκη;

Ο Σαμαράς έριξε την Κυβέρνηση του πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού πριν από 31 χρόνια σε ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό τοπίο. Τότε, αφενός η Νέα Δημοκρατία είχε οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και αφετέρου η αξιωματική αντιπολίτευση με αρχηγό τον Ανδρέα Παπανδρέου προπορευόταν ήδη στις δημοσκοπήσεις. Τώρα η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας είναι ισχυρότερη, η δημοσκοπική διαφορά από το δεύτερο κόμμα είναι διψήφια και αντίπαλος με το χάρισμα του Ανδρέα Παπανδρέου δεν υπάρχει. Επιπλέον, το 18μηνο για τη διεξαγωγή εκλογών με λίστα εκπνέει σε ένα περίπου μήνα. Η εκτίμησή μου είναι ότι δεν θα βρεθούν πέντε βουλευτές να ρίξουν την Κυβέρνηση Μητσοτάκη. Την αναγκάζει όμως αυτή η εξέλιξη να αλλάξει στρατηγική και περιορίζει τις επιλογές της σε μείζονα θέματα. Η παντοκρατορία Μητσοτάκη έκλεισε χθες τον κύκλο της μετά από 5μιση χρόνια.

Μήπως όσα έγιναν δίνουν στον Μητσοτάκη αφορμή για πρόωρες εκλογές; Η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών μέσα στο 2025, δυό-δυόμιση χρόνια μετά τις προηγούμενες, ήταν ούτως ή άλλως μία πιθανότητα. Ο Μητσοτάκης θα ήθελε εύλογα να προλάβει τις εξελίξεις, ιδίως την περαιτέρω ισχυροποίηση του ΠΑΣΟΚ, καθώς και τη διαμόρφωση ενός συμπαγέστερου ακροδεξιού πόλου, που μετά την αποπομπή Σαμαρά από τη Νέα Δημοκρατία αποκτάει νέα ερείσματα. Προηγουμένως θα πρέπει, όμως, να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας και να ολοκληρώσει την πρώτη φάση της συνταγματικής αναθεώρησης, που αναμένεται να ξεκινήσει τον Ιανουάριο.

Αν επιχειρήσουμε μία πρόβλεψη, οι εκλογές πιθανόν θα γίνουν στα τέλη του 2025, ώστε αν ο Μητσοτάκης να επιδιώξει να αναδειχθεί πάλι πρωθυπουργός, ως αρχηγός του πρώτου κόμματος σε Κυβέρνηση συνασπισμού με κάποιο κόμμα στα δεξιά του. Ετσι, άλλωστε, θα μπορέσει με αυτή την ιδιότητα να διαπραγματευθεί ένα υψηλό ευρωπαϊκό αξίωμα μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2029, όταν πια η πολιτική του διαδρομή σε εθνικό επίπεδο θα κλείνει τον κύκλο της. Αλλά τέτοιου τύπου μακρόπνοα προσωπικά κίνητρα δεν θα έπρεπε να είναι κρίσιμα όταν τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οδεύουμε πάλι, στις ερχόμενες εκλογές, προς τον κατακερματισμό του κομματικού συστήματος, με 5 ή 6 κόμματα να επιχειρούν να εκφράσουν την Αριστερά στο Κοινοβούλιο (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, Πλεύση Ελευθερίας, Νέα Αριστερά, ΜΕΡΑ25 με συνεργαζόμενους και πιθανόν κόμμα Κασσελάκη) και άλλα 4 ή 5 στα δεξιά της ΝΔ (Βελόπουλος, Λατινοπούλου, Νίκη, οι επίγονοι της Χρυσής Αυγής μετά τους Σπαρτιάτες και ίσως ένα κόμμα Σαμαρά).

Τα άμεσα πολιτικά ερωτήματα που προκύπτουν για τους επόμενους τρεις-τέσσερις μήνες είναι λοιπόν 1) Πώς και ποιος θα εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας 2) Αν ο Σαμαράς θα συστήσει νέο κόμμα, απορροφώντας κάποιος ανεξάρτητους βουλευτές ή και της Νέας Δημοκρατίας 3) Αν θα ενταθούν οι κριτικές φωνές στη ΝΔ ή θα κοπάσουν μετά την έμπρακτη απειλή των διαγραφών 4) Αν το ΠΑΣΟΚ ως αξιωματική αντιπολίτευση θα κατορθώσει να περιορίσει περαιτέρω τη δημοσκοπική διαφορά του από τη ΝΔ, καθιστάμενο απειλητικός αντίπαλος 5) Πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί η φθορά της ΝΔ 6) Αν ο Μητσοτάκης θα εξωθηθεί σε πρόωρες εκλογές ή πότε θα τις επιλέξει ο ίδιος και 7) Αν μέσα σε αυτή την καινοφανή κομματική συγκυρία υπάρχουν νέα (ή παλαιά, όπως πχ ο Τσίπρας) πρόσωπα που μπορεί να διαδραματίσουν κάποιον απροσδόκητο ρόλο.

Σε αυτό το ρευστό πολιτικό συσχετισμό, όπου είναι πιθανό να υπάρξει για πρώτη φορά μία δεκακομματική ή ενδεκακομματική Βουλή (σήμερα είναι εννεακομματική) και μάλιστα χωρίς την ύπαρξη ενός κυρίαρχου κόμματος όπως μέχρι σήμερα της Νέας Δημοκρατίας, το μόνο βέβαιο είναι ότι όσα μάθαμε για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος τα πρώτα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης θα αποδειχθούν ανεπαρκή και θα χρειαστούμε νέα επιστημονικά και πολιτικά εργαλεία για να επεξεργαστούμε τις εξελίξεις.
Όσα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας, σε συνάρτηση με την εκλογή Τραμπ και τις ήδη ορατές επιπτώσεις της για τις ισορροπίες στην Ευρώπη, θα επανακαθορίσουν τη μορφή των ιδεολογικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων. Κερδισμένος θα βγει τελικά όποιος καταφέρει να διατυπώσει έναν νέο πολιτικό λόγο, αντίστοιχο προς τα μεγάλα διακυβεύματα που απασχολούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και, ασφαλώς, την ελληνική.

Για τους κατοίκους της Ελλάδας, που διαπιστώνουν ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους με γνώμονα την αγοραστική δύναμη συρρικνώθηκε στο χαμηλότερο της Ευρώπης των 27 (πλην Βουλγαρίας, αλλά όχι για πολύ), το ερώτημα είναι αν θα στραφούν προς τα δεξιότερα της Δεξιάς, προς την κατακερματισμένη Αριστερά ή προς τον πάλαι ποτέ δικομματισμό ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Η απάντηση είναι ότι αυτό θα εξαρτηθεί από τις θέσεις και τις προτάσεις που θα διατυπώσει κάθε χώρος, με ποια πρόσωπα και με πόση αξιοπιστία. Ετσι γινόταν πάντα στην πολιτική, όμως τώρα η άσκηση είναι για τους επικοινωνιολόγους και τους επικεφαλής πολιτικού σχεδιασμού δυσκολότερη παρά ποτέ.

(Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι συνταγματολόγος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Κοινωνικής Διοίκησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Δικηγόρος και συγγραφέας)

#ΝΕΑ_ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ #ΑΝΤΩΝΗΣ_ΣΑΜΑΡΑΣ #ΚΥΡΙΑΚΟΣ_ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ