Κρίσιμες αλήθειες για το όνομα των Σκοπίων

12:03 31/12/2017 - Πηγή: thestival.gr

Του Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου*

Το θέμα των Σκοπίων, όπως άλλωστε και τα Ελληνοτουρκικά ζητήματα έχουν χρονίσει δραματικά και αδικαιολόγητα, και βρίσκονται τελματωμένα, κάτι που σαφώς εξυπηρετεί τα συμφέροντα των διεκδικητών (ΠΓΔΜ-Τουρκία) σε βάρος των Εθνικών μας Δικαίων, καθώς παγιώνονται καταστάσεις που υπονομεύουν τα συμφέροντα και νόμιμα δικαιώματα του Ελληνικού Κράτους και του Ελληνισμού.

Αυτό όμως, κατ’ ουδένα λόγο, πρέπει να οδηγήσει σε μη ασφαλείς και πρόχειρες λύσεις, που, καθ’ όλες

τις ενδείξεις, δεν θα εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της Ελλάδος, αλλά τις επιδιώξεις των αντιπάλων μας ή Μεγάλων Δυνάμεων που θέλουν να προωθήσουν, για τους δικούς τους λόγους, λύσεις συμβιβαστικές, που ούτε την αλήθεια και το δίκαιο υπηρετούν ούτε μακροπρόθεσμα θα παγιώσουν την ειρήνη και τη σταθερότητα.

Είναι σαφές για κάθε σοβαρό παρατηρητή ότι η σπουδή που επιδεικνύει η Ελληνική Κυβέρνηση για λύση εντός του πρώτου εξαμήνου του 2018 στο θέμα της διαφοράς για το όνομα των Σκοπίων, γίνεται είτε καθ’ υπόδειξιν ισχυρών ξένων είτε με στόχο κομματικά πολικά οφέλη στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση της χώρας μας. Και τα δύο είναι απαράδεκτα εφόσον δεν ανταποκρίνονται στα αληθή και προσεκτικά σταθμισμένα ελληνικά συμφέροντα.

Παρά την φαινομενικά θετική συγκυρία στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ, μετά την πρόσφατη πολιτική αλλαγή, οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού κ. Ζάεφ και του Υπ. Εξωτερικών κ. Δημητρώφ, δεν παρέχουν καμία ένδειξη ότι έχουν μεταβάλει ουσιαστικά τις πάγιες θέσεις των Σκοπίων για το κρατικό όνομα, την εθνική ταυτότητα, την ιστορία και την ιδεολογία της γειτονικής χώρας.

Το μικρό lifting που εμφανίζεται, προφανώς υπό την πίεση της ανάγκης για ένταξη στο ΝΑΤΟ (τον προσεχή Ιούνιο μάλιστα), και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την πολιτική, και οικονομική σταθεροποίηση της μικρής βόρειας χώρας, μάλλον οφείλεται στα διαπιστωμένα αδιέξοδα της μακράς διακυβέρνησης του «εξαρχαϊστή» και εθνικιστή Γκρούεφσκι, αλλά κυρίως στις προτροπές και απαιτήσεις ξένων (ΗΠΑ-Ε.Ε.), για να υπάρξει πρόοδος στην πορεία και της ΠΓΔΜ (αλλά στη συνέχεια και των άλλων χωρών των Δυτ. Βαλκανίων) προς την ενσωμάτωσή τους στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς. Δυστυχώς, αρνητική εμπειρία τέτοιων «όπως όπως» «λύσεων», έχουμε αποκομίσει από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, αλλά βέβαια και από τις προωθούμενες μορφές διευθέτησης του Κυπριακού.

Ενόψει των παραπάνω, θα καταγράψουμε συνοπτικά στη συνέχεια τα κρίσιμα στοιχεία που πρέπει να αντιμετωπισθούν σε σχέση με τις Ελληνο-Σκοπιανές εκκρεμότητες, ώστε το όνομα της γειτονικής χώρας και το πακέτο συμφωνίας που θα το συνοδεύει, να ανταποκρίνεται στην ιστορική, δικαιϊκή και πολιτική πραγματικότητα και να εγκαθιδρύει ένα περιβάλλον διμερούς και περιφερειακής σταθερότητας, ειρήνης, συνεργασίας και καλής γειτονίας.

1. Το όνομα της Μακεδονίας δεν πρέπει να περιλαμβάνεται στο κρατικό όνομα των Σκοπίων με καμία απλή ή σύνθετη μορφή. Το γεγονός ότι τα Σκόπια χρησιμοποιούν ως συνταγματικό κρατικό τους όνομα τον όρο Μακεδονία, δηλαδή εμφανίζονται με αυτό ως υποκείμενο Διεθνούς Δικαίου και μέλος της Διεθνούς Κοινότητας, τους προσδίδει ένα τεράστιο πλεονέκτημα για την επιδιωκόμενη μονοπώληση του ονόματος στις διεθνείς σχέσεις, κάτι που δεν μπορεί να αντισταθμίσει με κανένα τρόπο η Ελλάδα, παρά το ότι κατέχει ως επικράτειά της το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της γεωγραφικής Μακεδονίας, έχει, αλλά μόνον ως Περιφέρειες του Κράτους της, την Ελληνική Μακεδονία, χωρίς όμως διεθνή υπόσταση.

Επίσης, έτσι αλλοτριώνεται και η Μακεδονική ιστορική κληρονομιά (δηλαδή αυτή της Κλασικής και Ελληνιστικής Περιόδου) με την οποία έγινε παγκοσμίως γνωστή η Μακεδονία και στην οποία αναφέρεται ακόμη και σήμερα η διεθνής κοινότητα με αφορμή το Μακεδονικό κράτος του Φιλίππου Β’ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του.

Η ιστορία, η γλώσσα και ο πολιτισμός εκείνης της Μακεδονικής περιόδου ταυτίζονται με τους αντίστοιχους του Ελληνισμού των άλλων περιοχών της κλασσικής Ελλάδας. Κληρονόμοι του πολιτιστικού αυτού κεκτημένου (που συνεχίστηκε και στην περίοδο της κατ’ εξοχήν Ελληνικής, Βυζαντινής Αυτοκρατορίας) είναι οι σημερινοί Έλληνες το γένος. Η έλευση των Σλαβικών φύλων στις περιοχές βορείως της Μακεδονίας έγινε μετά τον 6ο αιώνα, άρα δεν έχει την παραμικρή σχέση με την ιστορική περίοδο του 4ου π.Χ. αιώνα και μετά, η οποία κατέστησε γνωστή την Μακεδονία παγκοσμίως.

Η ιστορία της γεωγραφικής Μακεδονίας, έκτοτε, ήταν ταυτισμένη με την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία στη συνέχεια εξελληνίσθηκε πολιτιστικά και μετά η Μακεδονία ήταν επαρχία της Βυζαντινής και αργότερα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (και μάλιστα ενωμένη και με εκτός της Μακεδονίας περιοχές).

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι διαμόρφωσαν την σημερινή κατανομή της Μακεδονίας μεταξύ της Ελλάδας (55%, και πάνω από 80% της κλασσικής Μακεδονίας), της ΠΓΔΜ (35%) και της Βουλγαρίας (10%).

Οι Σκοπιανοί απέδειξαν, με τον τρόπο που εφήρμοσαν (δηλαδή καταχράσθηκαν) τόσο τα δύο θεμελιώδη ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (817 και 845/1993), αλλά κυρίως την Ενδιάμεση Συμφωνία Ελλάδος-ΠΓΔΜ (του 1995), ότι δεν μπορεί να τους εμπιστευθεί η Ελλάδα (αλλά ούτε και η Διεθνής Κοινότητα), το γεωγραφικό όνομα της Μακεδονίας, ως κρατικό τους όνομα. Ο επικίνδυνος (ψευτο-) αλυτρωτισμός σε βάρος της Ελλάδος (και της Βουλγαρίας) με τον οποίο επένδυσαν τη χρήση του ονόματος Μακεδονία (δηλαδή απειλή εδαφικής διεκδίκησης κατά της ακεραιότητας των δύο χωρών), μέσω του ασύστατου ιδεολογήματος περί τεμαχισμένης πρώην ενιαίας Μακεδονίας, «σκλαβωμένης» σήμερα στην Ελλάδα και Βουλγαρία, αλλά και η «εθνογένεση» και μονοπώληση από τους Σκοπιανούς της «Μακεδονικής» εθνότητας (!), με «υπόδουλες» «μακεδονικές» μειονότητες στις γειτονικές Ελλάδα και Βουλγαρία, αποτελούν αιτίες για την μη χρήση ούτε μερικώς (δηλαδή ως Βόρεια ή Νέα), από τους Σκοπιανούς του όρου Μακεδονία στο κρατικό τους όνομα.

2. Κεφαλαιώδους σημασίας αποτελεί, και εξίσου σημαντικό ζήτημα με την κρατική ονομασία των Σκοπίων, το όνομα (η ταυτότητα) του λαού τους ως «Μακεδόνες». Μολονότι, οι Αλβανοί που αποτελούν τουλάχιστον το 25.5% του πληθυσμού της γειτονικής χώρας, δεν έχουν καμία ταύτιση ή επιθυμία χρήσης αυτού του πλαστού ονόματος, η χρήση του από το Σλαβικό-σλαβόφωνο τμήμα του λαού της χώρας, αποτελεί στοιχείο σφετερισμού, υποκλοπής αλλά και μονοπώλησης του Ελληνικού ονόματος της Μακεδονίας, που η ένδοξη φάση της ιστορίας της ήταν πλήρως Ελληνική, διαχρονικά εκατοικείτο από πλειοψηφία Ελλήνων, και (το σημαντικότερο) το μεγαλύτερο μέρος της γεωγραφικής περιοχής της ανήκει από το 1912 στο σύγχρονο Ελληνικό Κράτος.

3. Οι Σκοπιανοί κωλυσιέργησαν και παρεσπόνδησαν συνεχώς από το 1993 και ιδίως από το 1995, απέναντι στις διεθνείς και διμερείς υποχρεώσεις τους προς τα Ηνωμένα Έθνη και την Ελλάδα. Έτσι, ενώ υποτίθεται ότι διαπραγματεύονταν ένα συμβιβαστικό μοναδικό διεθνές όνομα, προώθησαν την διμερή αναγνώρισή τους, από περίπου 130 κράτη της Διενούς Κοινότητας, με το συνταγματικό τους όνομα (και όχι το προσωρινό FYROM που είχε επιβάλει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ). Το ατύχημα είναι ότι η Ελλάδα ανέχθηκε αυτήν την κατάσταση, συνεχίζοντας τον διάλογο «κωφών» (!) για ένα συμβιβαστικό όνομα, επί 22 χρόνια, ενώ έτσι παγιωνόταν διεθνώς το σφετεριστικό συνταγματικό όνομα της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας».

Δυστυχώς, τα λάθη και η αδιαφορία στις διεθνείς σχέσεις πληρώνονται ακριβά (!). Τόσο για την Ελλάδα που δεν επέμεινε σε ρήτρες διασφάλισης εφορμογής της συμφωνίας, όσο και για τα Σκόπια που η κακοπιστία τους, δεν επιτρέπει πλέον έστω και την μερική χρήση του όρου Μακεδονία.

4. Παραδείγματα επιβολής ή τροποποίησης κρατικών ονομάτων υπάρχουν αρκετά στις διεθνείς σχέσεις, άρα δεν πρόκειται για κάτι παράδοξο.

5. Η Ελλάδα δεν πρέπει να συνεργήσει στην νομιμοποίηση της χρήσης του όρου Μακεδονία στην κρατική ονομασία των Σκοπίων, γιατί η χώρα μας είναι ο νόμιμος ιστορικός και δικαιωματικός κληρονόμος της Μακεδονικής πολιτιστικής κληρονομιάς και η δική της συναίνεση είναι αποφασιστικής σημασίας (αντίθετα με τους Βούλγαρους, Αλβανούς ή Σέρβους που δεν μπορούν να εκχωρήσουν αυτό που δεν τους ανήκε ποτέ).

6. Η χρήση του όρου Μακεδονία με αποκλειστικά γεωγραφική έννοια (π.χ. Βόρεια ή Άνω ή του Βαρδάρη) θα μπορούσε να γίνει ίσως, μόνο όμως για μία νότια επαρχία ή περιφέρεια της ΠΓΔΜ. Αν όμως αυτό αφορά το σύνολο της χώρας, δηλαδή το επίσημο κρατικό της όνομα, τότε, και με δεδομένη την ψευδεπίγραφη θεωρία του «Μακεδονισμού» (δηλαδή Μεκεδονικού Έθνους διαφορετικού από το Ελληνικό), αλλά και την καταχρηστική και κακόπιστη μέχρι τώρα συμπεριφορά των Σκοπίων, δεν αποφεύγεται αλλά νομιμοποιείται και υποβοηθείται η μονοπώληση και επέκταση του ονόματος Μακεδονία - Μακεδονικός, εκτός από το Κράτος, και για την εθνότητα και την ιστορική κληρονομιά. Άλλωστε, το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της ΠΓΔΜ (και η ίδια η πρωτεύουσα, τα Σκόπια) ουδέποτε ανήκε στην γεωγραφική Μακεδονία.

7. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας, ολόκληρη ή τμηματικά, δεν αποτέλεσε ποτέ στην ιστορία (μετά την κλασσική περίοδο βέβαια) ενιαίο κρατικό φορέα παρά μόνο διοικητική υποδιαίρεση (Επαρχία, Θέμα, Σαντζάκι) ευρύτερων Αυτοκρατοριών (Ρωμαϊκής, Βυζαντινής, Οθωμανικής), είτε με το όνομα Μακεδονία είτε όχι και ουδέποτε απώλεσε την ελληνοφωνία της και την ελληνική συνείδησή της, κατά πλειοψηφία.

8. Η πλήρης αποσύνδεση των Σκοπίων (ως όρος μίας ενδεχόμενης συμφωνίας Ελλάδας-ΠΓΔΜ) με την κλασσική Μακεδονική κληρονομιά θα ήταν απαραίτητη, αν και όχι επαρκής εγγύηση για το μέλλον. Θα έπρεπε να συνοδευθεί δε, απαραιτήτως, με σοβαρότατες αλλαγές στο Σύνταγμα, στην διδασκόμενη ιστορία στο εκπαιδευτικό και κρατικό σύστημα των Σκοπίων, ώστε να απαλειφθεί ο σφετερστικός «μακεδονισμός» τους. Δηλαδή μία σοβαρή εκ νέου «παιδαγώγηση» (εθνογένεση) περί της ιστορικής προέλευσης του πολυεθνικού λαού της γειτονικής χώρας. Συνεπώς, το όνομα Νέα Μακεδονία, από μόνο του δεν λύνει το δημιουργηθέν πρόβλημα γιατί απλώς διαχωρίζει την σύγχρονη «Μακεδονία» από το απώτερο ιστορικό παρελθόν, δεν λύνει όμως το ζήτημα της χρήσης, ως κρατικής ονομασίας των Σκοπίων, το όνομα μίας περιοχής που ανήκε ιστορικά αλλά και σήμερα κατά την μεγαλύτερη έκτασή της σε άλλο Κράτος (Ελλάδα). Άλλωστε, υπάρχει καμια αμφιβολία ότι ο λαός της «Νέας Μακεδονίας» (όπως βέβαια και της «Βόρειας Μακεδονίας») θα ονομάζεται (αργά ή γρήγορα) αποκλειστικά «Μακεδόνες-Μακεδονικός»; Είτε από καταχρηστική πρόθεση, είτε από κεκτημένη ταχύτητα;

9. Συνεπώς, η φύση και το ιστορικό του προβλήματος (εμπλοκή στον ελληνικό Εμφύλιο και η ψυχροπολεμική προέλευση του ζητήματος με ευθύνη του Τίτο και ο εμφανής (ψευδο) αλυτρωτισμός δεν επιτρέπουν μία μοιρασιά του Μακεδονικού κεκτημένου μεταξύ Ελλάδος-Σκοπίων. Δεν μπορεί δηλαδή να μοιραστεί η κλασσική (Ελληνική) Μακεδονική ιστορία με αυτούς που μιλούν σλαβική γλώσσα και έχουν ανάλογο πολιτισμό, και όχι ελληνικό!

Και δεν μπορεί να υπάρξει ισότιμη και μη συγκρουόμενη χρήση του όρου Μακεδονία-Μακεδόνες-Μακεδονικός, ανάμεσα σ’ αυτούς που το χρησιμοποιούν συνολικά για το Κράτος, το λαό τους και τη γλώσσα-πολιτισμό τους, απ’ τη μια, και σ’αυτούς που το θεωρούν τμήμα της συνολικής ελληνικής ιστορίας, της εθνικής τους ρίζας-ταυτότητας και πολιτισμού, καθώς και μίας μεγάλης περιοχής της επικράτειάς τους (Ελληνική Μακεδονία).

Οι πρώτοι λοιπόν, αποκτούν συντριπτικό πλεονέκτημα στη διεθνή κοινότητα, ιδίως με τον πλαστό και ψευδή τρόπο που χρησιμοποιούν την μακεδονική ονομασία και εθνική-πολιτισμική ταυτότητα.

10. Άλλωστε, οι δήθεν διαφορετικές θέσεις της κυβέρνησης Ζάεφ, από αυτές των προκατόχων του, αποκαλύπτονται από τις εξής δηλώσεις του ιδίου του Σκοπιανού Πρωθυπουργού, ο οποίος πρόσφατα δήλωσε:
• «Η συμβιβαστική ονομασία που πρέπει να συμφωνήσουμε με την Ελλάδα, θα χρησιμοποιείται μόνο στους Διεθνείς Οργανισμούς»! [Άρα, όχι στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ, και όχι στις διμερείς σχέσεις με τα 130 Κράτη, δηλαδή τα 2/3 των μελών του ΟΗΕ, που τους αναγνώρισαν ως Μακεδονία].
• «Μπορούμε να μοιραστούμε την Μακεδονική ιστορία και πολιτισμό με τους Έλληνες και τους Βούλγαρους!»

Ποιος λοιπόν μας διασφαλίζει ότι, χρησιμοποιώντας τους μακεδονικούς όρους, θα εννοούν ότι η σχέση τους αρχίζει μετά τον 6ο αιώνα μ.Χ.; Και ποια η σχέση τους με ένα όνομα, που ως όνομα του λαού τους χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά και μάλιστα μεθοδευμένα με πλαστό και επιθετικό τρόπο, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Στην περίοδο που προηγήθηκε, δηλαδή στο Μεσοπόλεμο, η ΠΓΔΜ ονομαζόταν «Βαρντάρσκα Μπανοβίνα» (δηλαδή επαρχία του Βαρδάρη)!

Άλλωστε, οι ίδιοι κάτοικοι των νοτίων περιοχών της ΠΓΔΜ (δηλαδή μέρους της γεωγραφικής Βόρειας Μακεδονίας) είχαν Βουλγαρική, Σερβική, Αλβανική ή και απροσδιόριστη εθνική συνείδηση μέχρι το 1944!

Τέλος, ποιος μας βεβαιώνει ότι μια νέα εθνικιστική Κυβέρνηση των Σκοπίων στο μέλλον, δεν θα ακυρώσει την όποια συμφωνία για το όνομα;

Συμπεραίνουμε λοιπόν, με βεβαιότητα:

α. Ότι ουδεμία ουσιαστική αλλαγή επήλθε στις θέσεις των Σκοπίων, στο θέμα του ονόματος, το εύρος χρήσης του, και τα συναφή ζητήματα (π.χ. εθνότητα, ιστορία-πολιτισμός), από τις γνωστές και διακηρυγμένες τους. Άρα δεν υπάρχουν προϋποθέσεις συμφωνίας.

β. Ότι, μόνη διασφάλιση αποτελεί η μη χρήση στην κρατική και εθνοτική τους ονομασία του όρου Μακεδονία, με εξαίρεση ίσως το γεωγραφικό όνομα μιας νότιας επαρχίας ή περιφέρειάς τους.

γ. Η Διεθνής Κοινότητα (ΟΗΕ, ΕΕ, ΝΑΤΟ κ.λπ.) πρέπει να ασκήσει επιτέλους σοβαρές πιέσεις και να αντιληφθεί τις σοβαρές αρνητικές νομικές και πολιτικές συνέπειες που θα έχει για την Ελλάδα αλλά και για το σύνολο της Νότιας Βαλκανικής, η επικάλυψη του ονόματος του Κράτους των Σκοπίων και του λαού τους (ιδίως υπό το φως της αλυτρωτικής και επιθετικής Μακεδονικής ιδεολογίας τους). Οι σύμμαχοι και εταίροι μας πρέπει να αντιληφθούν τις ελληνικές θέσεις, τα δίκαια και τις δικαιολογημένες ανησυχίες μας. Άλλωστε το πρόβλημα δημιουργείται με τη διεθνή χρήση και σφετερισμό ενός ονόματος που ανήκει σε άλλο Κράτος, λαό και πολιτισμό (την Ελλάδα και τους Έλληνες). Συνεπώς, η Διεθνής Κοινότητα πρέπει να πεισθεί και να αντιδράσει ανάλογα.

Αυτό προϋποθέτει βεβαίως, εργώδη ελληνική διπλωματική προσπάθεια, σταθερή πεποίθηση περί του δικαίου των θέσεών μας, επιμονή στις «κόκκινες» γραμμές μας και ενότητα. Και κυρίως όχι «ευσεβείς πόθους» για τις προθέσεις των άλλων ή ψευδαισθήσεις!

*Ο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου είναι Διεθνολόγος, Λέκτορας Τομέα Διεθνών Σπουδών Νομικής Σχολής Α.Π.Θ., πρ. Διπλωμάτης Διεθνών Οργανισμών στα Βαλκάνια, πρ. Αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης, πρ. υποψήφιος Βουλευτής - Ευρωβουλευτής Ν.Δ.