Ολλανδία: Η τεχνητή νοημοσύνη επιστρατεύθηκε για να ανασυσταθεί η φωνή του Ρέμπραντ

11:57 1/3/2019 - Πηγή: thestival.gr

Το έργο του Ρέμπραντ, 350 χρόνια μετά τον θάνατό του, εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην Ιστορία της Τέχνης, κι όχι μόνον, ενώ ποτέ δεν σταματά να μας εκπλήσσει όσο κι εάν πιστεύουμε πως η έρευνα για τη ζωή και τη δράση του δημιουργού του έχει πλέον συντελεσθεί.

Όμως τι συμβαίνει με την ίδια του τη φυσική παρουσία; Σήμερα ένα πληροφοριακό σύστημα έχει κατορθώσει να αναπλάσει κι ανασυστήσει το ηχόχρωμα της φωνής του, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την κατανόηση αυτής της περίπλοκης

καλλιτεχνικής φυσιογνωμίας.

Ο Ρέμπραντ είναι ίσως ο διαπρεπέστερος εκπρόσωπος του λεγόμενου Χρυσού Αιώνα της ολλανδικής/φλαμανδικής ζωγραφικής. Υπήρξε ο φωτισμένος «δάσκαλος» πολλών άλλων καλλιτεχνών του καιρού του, που διέπρεψαν κατόπιν και ως ανεξάρτητοι καλλιτέχνες, όπως ο Φέρντιναρντ Μπολ, ο Κάρελ Φαμπρίτσιους, ο Βίλεμ Ντοστ. Ο ίδιος ο Ρέμπραντ, μέσα από τα μαθήματά του, τους καθοδηγούσε στον χώρο της τεχνικής: τώρα, ο ήχος των εμπνευσμένων λόγων του αναβιώνει χάρη στη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, που βασίσθηκε στις διεξοδικές έρευνες των συντηρητών του Rijkmuseum του Άμστερνταμ για τον χαρακτήρα του ιδιοφυούς ζωγράφου.

Η «φωνή του Ρέμπραντ» είναι διαθέσιμη σε κάθε χρήστη του Youtube και αποκαλύπτει το σχετικώς ένρινο ηχόχρωμα ενός άνδρα που μιλά με ταχύτητα τα ολλανδικά.

Η εργασία αυτή ήταν πρωτοποριακή, καθώς βασιζόταν στη βιομετρία των φυσικών χαρακτηριστικών του Ρέμπραντ και των λεπτομερειών της καθημερινής του συμπεριφοράς, στο πλαίσιο του εντοπισμού ενός φωνητικού ηχοχρώματος που θα προσεγγίζει την αληθινή φωνή του, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Πρόκειται για μία έρευνα εντελώς αντίθετη από αυτήν που ακολουθούν οι ειδικοί στην ιατροδικαστική, που πασχίζουν να ανακατασκευάσουν το πρόσωπο του ομιλητή --που συνήθως είναι κάποιος ύποπτος για εγκλήματα-- με βάση τις ηχογραφήσεις της φωνής του. Για τον λόγο αυτό επιστρατεύθηκε η ειδική επιστήμονας του παν/μιου Κάρνεγκι Μέλον (Πίτσμπουργκ) Είτα Σίνγκχ, η οποία εκμυστηρεύεται πως έμεινε ενεή όταν το Rijkmuseum της ζήτησε να ανασυστήσει τον τρόπο που μιλούσε ο Ρέμπραντ. Η διεύθυνσή του ήθελε ο κόσμος να ακούσει πώς μιλούσε ο μεγάλος δημιουργός, τώρα που γιορτάζεται η 350η επέτειος από τον θάνατό του.

Σινγκχ συνεργάζεται με το FBI και επισημαίνει πως γι' αυτό το εγχείρημα «υπάρχουν εκατοντάδες παράγοντες που πρέπει να συμβάλουν για την επακριβή αναπαράσταση της φωνής». «Για παράδειγμα, τονίζει, για τον Ρέμπραντ δεν γνωρίζουμε εάν είχε όλα του τα δόντια». Για να έλθει εις πέρας το επίτευγμα τούτο θα έπρεπε να ληφθεί υπ' όψη η επακριβής κατάσταση της υγείας του και οι ιδιαιτερότητες της μύτης του, του λαιμού του, το ύψος και το βάρος του. Επίσης έγιναν μετρήσεις του κρανίου του, μία λεπτομέρεια που τη γνώση της διευκόλυναν οι πολυπληθείς αυτοπροσωπογραφίες του δημιουργού σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. «Μόλο που πρέπει να λάβουμε υπ' όψη πως δεν υπάρχουν εκεί όλες οι λεπτομέρειες, καθώς δεν είναι φωτογραφίες», εξηγεί η Σινγκχ.

Μόλις συλλέχθηκαν οι λεπτομέρειες κι έγινε η επεξεργασία κι ανάλυσή τους, χρειάσθηκε να αναπαραχθεί πιστά και η προφορά των ολλανδικών του Χρυσού Αιώνα. Η φωνή που προέκυψε είναι βέβαια ρομποτική, όμως το πανεπιστήμιο του Λάιντεν, από την πλευρά του, προσάρμοσε από γλωσσολογικής πλευράς τα σημερινά ολλανδικά σε εκείνα που μιλιόντουσαν κατά τον Χρυσούν 17ο Αιώνα. Στην περίπτωση του Ρέμπραντ δεν ήταν μία διάλεκτος, αλλά «το επίσημο ιδίωμα της εποχής», σύμφωνα με τους ειδικούς. Μεταξύ άλλων (για να κατανοήσει κανείς τη διαφορά), οι ειδικοί πιστεύουν πως ο Ρέμπραντ εξέφερε τον τύπο skilderdook για να δηλώσει τον καμβά, αντί της σημερινής εκφοράς της λέξης skilderdoek.

Μετά την προσαρμογή στον τόνο, το λεξιλόγιο και ακόμη στον υποθετικό τρόπο αναπνοής κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, μπορεί κάποιος να ακούσει και να φαντασθεί τον Ρέμπραντ να εξηγεί το πώς αναμειγνύονται τα χρώματα, ποιες είναι οι βασικές αρχές του προσχεδίου, ή την προσωπική του ιδέα περί τέχνης. Σάμπως να έδινε μαθήματα στους βοηθούς του εργαστηρίου του.

Από την πλευρά του, ο Γιόναθαν Μπίκερ, συγγραφέας του έργου «Ρέμπραντ, η βιογραφία ενός επαναστάτη», διαβεβαιώνει πως ο μεγάλος "μαέστρο" «μπορεί να μη συμβιβαζόταν με τους κανόνες και να μην ήταν συνεπής με τους πελάτες του, όμως ήταν ένας άνθρωπος ζεστός στις προσωπικές του και τις οικογενειακές του σχέσεις και πολύ γενναιόδωρος με τους μαθητές του».