Παχυσαρκία και δείκτης νοημοσύνης: Παχαίνουν πιο εύκολα οι έξυπνοι άνθρωποι;

07:38 11/3/2018 - Πηγή: thestival.gr

Ο αριθμός των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων (αυτών με Δείκτη Μάζας Σώματος 25+) έχει σχεδόν αγγίξει παγκοσμίως, τα 2 δις, δηλαδή περίπου το 20% των 7,5 δις ανθρώπων που ζουν σήμερα στον πλανήτη μας.

Και βεβαίως, η σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στις διάφορες χρόνιες παθήσεις, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης και

κάποια είδη καρκίνου είναι καλά τεκμηριωμένη. Όμως, λίγα είναι γνωστά για τον τρόπο με τον οποίο το υπερβολικό σωματικό βάρος επηρεάζει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Καθορίζει ο Δείκτης Νοημοσύνης το σωματικό μας βάρος;

Στατιστικά, η σημαντική σχέση μεταξύ του υπερβολικού σωματικού βάρους και του χαμηλού δείκτη νοημοσύνης (δείκτης IQ) έχει καταδειχθεί σε πολλαπλές μελέτες. Αυτό που δεν ήταν ξεκάθαρο για μεγάλο διάστημα ήταν η αιτία αυτής της σχέσης. Μήπως το υπερβολικό σωματικό βάρος προκαλεί την εξασθένηση των πνευματικών ικανοτήτων; Μήπως τα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη IQ έχουν την τάση να γίνονται υπέρβαροι;

Αν και κάποιες μελέτες στο παρελθόν συμπέραναν ότι η παχυσαρκία προκαλεί πτώση του δείκτη IQ, οι πλέον πρόσφατες και προοπτικά ευρύτερες γεωγραφικά μελέτες κατέληξαν ότι αυτό δεν είναι σωστό. Αντίθετα, το χαμηλό IQ αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου της παχυσαρκίας. Με απλά λόγια, τα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη νοημοσύνης κινδυνεύουν περισσότερο από τη νόσο της παχυσαρκίας.

Μια ανάλυση 26 μελετών που δημοσιεύθηκε πριν λίγα χρόνια, συμπέρανε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση, μεταξύ του πιο χαμηλού δείκτη IQ στην παιδική ηλικία και στην ανάπτυξη παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή. Μια από αυτές, στη Σουηδία, εξέτασε και αξιολόγησε τον δείκτη IQ, σε 5.286 άνδρες, ηλικίας από 18 έως και 40 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα ότι τα άτομα με πιο χαμηλό IQ είχαν πιο υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος. Μια άλλη μελέτη, στη Νέα Ζηλανδία, μέτρησε τον δείκτη IQ, σε 913 άτομα ηλικίας 3, 7, 9, 11 και 38 ετών. Και εδώ φάνηκε ότι ο πιο χαμηλός δείκτης IQ στην παιδική ηλικία οδηγεί σε παχυσαρκία. Τα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη IQ στην ηλικία των 38 ετών ήταν περισσότερο παχύσαρκα από εκείνα με υψηλότερο δείκτη IQ. Στη Μεγάλη Βρετανία, περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι συμμετείχαν σε μελέτη, για τουλάχιστον 50 χρόνια. Μετρήθηκε ο δείκτης IQ, στις ηλικίες των 7, 11 και 16. Στην ηλικία των 51 μετρήθηκε ο Δ.Μ.Σ. Τα αποτελέσματα έδειξαν, αναμφίβολα, ότι ο δείκτης IQ στα 7 έτη μπορεί να προβλέψει υψηλότερο Δ.Μ.Σ. στα 51 έτη. Κι ακόμη ότι ο Δ.Μ.Σ. αυξάνεται ταχύτερα μετά την ηλικία των 16, ανάμεσα στα άτομα με πιο χαμηλό δείκτη IQ.

Η παχυσαρκία οδηγεί στην πιο γρήγορη γήρανση του εγκεφάλου

Κατά τη φυσική διαδικασία γήρανσης, ο εγκέφαλός μας αλλάζει. Καθώς μεγαλώνουμε, ο εγκέφαλος χάνει λευκή ουσία (ουσία που ελέγχει τα σήματα που αποστέλλουν οι νευρώνες, συντονίζοντας την ομαλή συνεργασία των εγκεφαλικών περιοχών) και συρρικνώνεται. Όμως, ο ρυθμός της διαδικασίας γήρανσης δεν είναι ίδιος σε κάθε άτομο. Εξατομικευμένοι παράγοντες οδηγούν σε πιο γρήγορες ή αργότερες αλλαγές, που σχετίζονται με την ηλικία. Ένας από αυτούς τους παράγοντες που επηρεάζει τη δομή του εγκεφάλου είναι το υπερβολικό σωματικό βάρος, το οποίο μεταβάλλει τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης, επιταχύνοντάς την. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Cambridge, στη δομή του εγκεφάλου 473 ατόμων, έδειξε ότι οι παχύσαρκοι έχουν λιγότερη λευκή ουσία στον εγκέφαλό τους, σε σύγκριση με τα άτομα φυσιολογικού βάρους. Τα δεδομένα αναφέρουν ότι ο εγκέφαλος των παχύσαρκων ατόμων φαίνεται να είναι, έως και 10 χρόνια, ανατομικά πιο γηραιός, σε σύγκριση με τους εγκεφάλους των ατόμων με φυσιολογικό βάρος.

Η παχυσαρκία αλλάζει τον τρόπο που αισθανόμαστε τον κόσμο

Εκτός από τις δομικές αλλαγές, η παχυσαρκία αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου και τις γνωστικές μας, εν γένει, λειτουργίες. Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους νευροδιαβιβαστές που καθορίζει το κύκλωμα ανταμοιβής και ικανοποίησης. Άλλη μελέτη κατέληξε ότι τα άτομα με πιο υψηλό Δ.Μ.Σ. έχουν πιο χαμηλή συγκέντρωση διαθέσιμων υποδοχέων ντοπαμίνης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ευχαρίστησης από την κατανάλωση φυσιολογικών μερίδων φαγητού και στην «ανάγκη» να φάμε περισσότερο για να ικανοποιηθούμε.

Σε σχέση με την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στη χώρα μας, συστήνεται στους υπέρβαρους και παχύσαρκους να απευθυνθούν στον γιατρό τους, ο οποίος θα τους υποδείξει τον κατάλληλο τρόπο (δίαιτα, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή κ.α.) όχι μόνο για την απώλεια σωματικού βάρους, αλλά και για τη διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα στο μέλλον.

Χρήσιμο είναι να αναφερθεί, ότι είναι πλέον διαθέσιμη και στην Ελλάδα φαρμακευτική αγωγή ως συμπλήρωμα μιας δίαιτας μειωμένων θερμίδων και σωματικής άσκησης, που οδηγεί σε έως και 4 φορές μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με την απώλεια βάρους που επιτυγχάνεται μόνο με τη δίαιτα και άθληση. Το φάρμακο αυτό (συνδυασμός των δραστικών ουσιών υδροχλωρικής ναλτρεξόνης/ υδροχλωρικής βουπροπιόνης) δρα σε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον έλεγχο της πρόσληψης τροφής και της δαπάνης κατανάλωσης ενέργειας και διατίθεται υπό μορφή δισκίων παρατεταμένης αποδέσμευσης. Στην Αμερική έχει περισσότερο από 2,5 χρόνια κυκλοφορίας και περισσότερο από 1,5 εκ. ασθενείς.

Πηγή: onmed.gr