Την πρώτη ολοκληρωμένη γενετική μελέτη της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα δημοσίευσε ο "Αρκτούρος"

11:26 29/3/2018 - Πηγή: thestival.gr

Μία πλήρης γενετική μελέτη για την καφέ αρκούδα στην Ελλάδα κατάφερε να πραγματοποιήσει το «Αρκτούρος», με την πρώτη αυτή μελέτη να αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην έρευνα της βιολογίας του είδους στη χώρα.

Η μελέτη, που δημοσιεύεται στο πιο πρόσφατο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Heredity, συντονίστηκε από τον επιστημονικό διευθυντή του «Αρκτούρου», Δρ. Αλέξανδρο Καραμανλίδη και συμμετείχαν, πλέον του «Αρκτούρου», ερευνητικοί φορείς από τη Γερμανία, τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, τη

Νορβηγία και τη Σλοβενία.

Η μελέτη βασίστηκε σε ανάλυση τριχών που μαζεύτηκαν από ένα δίκτυο τριχοπαγίδων που τοποθετήθηκαν σε στύλους της ΔΕΗ. Η μεθοδολογία αυτή επινοήθηκε από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ και είναι μοναδική για τη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό η ερευνητική ομάδα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ κατάφερε το 2007 - 2010 να μαζέψει περισσότερα από 3.000 δείγματα και μέσω γενετικών αναλύσεων να ταυτοποιήσει 250 αρκούδες. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την παρούσα μελέτη, τα κύρια ευρήματα της οποίας είναι:

1. Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις γενετικά διαφοροποιημένοι πληθυσμοί, στη Ροδόπη, στο Βίτσι και στον Βαρνούντα, στη βόρεια Πίνδο (στην περιοχή του Γράμμου) και στην κεντρική Πίνδο (περιοχή Γρεβενών). Οι τρεις τελευταίοι πληθυσμοί επικοινωνούν γενετικά μεταξύ τους αλλά όχι με αυτόν της Ροδόπης.
2. Ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Πίνδο είναι ο πιο υποβαθμισμένος γενετικά πληθυσμός στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
3. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια γενετική ανάκαμψη της καφέ αρκούδας στην Πίνδο. Η ανάκαμψη αυτή συντελείται μέσω της ροής γενετικού υλικού (δηλαδή της κίνησης αρκούδων) από Νότο προς Βορρά, από την περιοχή δηλαδή της κεντρικής Πίνδου προς το Γράμμο και από εκεί προς το όρη Βίτσι και Βαρνούντας.

Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση του «Αρκτούρου», αρχικά, οι τρεις πληθυσμοί αρκούδων της Πίνδου ήταν απομονωμένοι μεταξύ τους, γεγονός που τους οδηγούσε σταδιακά στη γενετική υποβάθμιση και στην εξαφάνιση. Η διαδικασία αυτή φαίνεται ότι ανακόπηκε από αρκετούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και ο περιορισμός της λαθροθηρίας αλλά και η αστικοποίηση, που είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί περισσότερος ζωτικός χώρος στις αρκούδες. Σημαντικό ρόλο στην προστασία της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα διαδραμάτισε ο «Αρκτούρος» με τις συστηματικές δράσεις του για την προστασία και αναβάθμιση του βιότοπου της αρκούδας, για τη θεσμοθέτηση μέτρων προστασίας της και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Παράλληλα, εξασφαλίστηκαν ασφαλή περάσματα για τις αρκούδες σε μεγάλους οδικούς άξονες, όπως η Εγνατία. Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν στη συχνότερη επικοινωνία και την ανάμιξη των πληθυσμών αρκούδων στην Πίνδο, που πλέον τείνουν προς τη γενετική ομογενοποίηση.

Η γενετική ανάκαμψη των αρκούδων στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την πληθυσμική αύξηση που παρατηρείται, μας κάνουν συγκρατημένα αισιόδοξους για την επιβίωση και το μέλλον του είδους στη χώρα μας. Ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα είναι πλέον γενετικά και αριθμητικά πιο εύρωστος.

Τα αποτελέσματα αυτής της ερευνητικής προσπάθειας του «Αρκτούρου» σε συνδυασμό με την προηγούμενη του 2015, που ανέδειξε για πρώτη φορά την πληθυσμική ανάκαμψη της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, προσφέρουν την πρώτη, λεπτομερή, επιστημονικά τεκμηριωμένη εικόνα για την κατάσταση του είδους στη χώρα μας. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών ερευνών, που σηματοδοτούν ουσιαστικά την πλήρη χαρτογράφηση της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την αποτελεσματική διαχείριση του είδους στη χώρα μας. Με αυτά τα νέα δεδομένα ο «Αρκτούρος» χαιρετίζει την πρόθεση των αρμόδιων αρχών της χώρας μας να προχωρήσουν στην επικαιροποίηση του Σχεδίου Δράσης για την Καφέ Αρκούδα στην Ελλάδα, το οποίο είχε συντάξει ο «Αρκτούρος» σχεδόν πριν από δύο δεκαετίες.

Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «1η Γενετική απογραφή του πληθυσμού της καφέ αρκούδας (Ursus arctos) στην Ελλάδα» του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και με χρηματοδότηση της Vodafone Hellas και του Vodafone Group Foundation.