«Η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του»

14:44 7/6/2017 - Πηγή: sugklonistiko.gr

Το γνωρίζουμε παλαιόθεν: «ήθος ανθρώπω δαίμων» (Ηράκλειτος) – «η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του».

Ο χαρακτήρας μας δεσμεύει· είναι δύσκολο, κοστίζει, να αποφύγουμε τις συμπεριφορές που υποδεικνύει. Η κατασκευή του χαρακτήρα είναι μια κοινωνική-ιστορική διαδικασία: σμιλεύεται μέσα από τη συμμετοχή του ατόμου σε συλλογικές δραστηριότητες, πλάθεται από το πνεύμα της εποχής, διαμορφώνεται από τις επιλογές που κάνει κανείς. Ο χαρακτήρας συνοψίζει προσπάθειες ατομικής αυτο-δημιουργίας, σε ένα

συλλογικό πλαίσιο αναφοράς. Προδιαγράφει μια συγκεκριμένη τάση συμπεριφοράς, στην οποία εκδηλώνονται αρετές και πάθη, αξίες και συναισθήματα.

Παρατηρώντας προσεκτικά τον χαρακτήρα των πολιτικών ηγετών μπορεί κανείς να ερμηνεύσει (και να διαβλέψει) τις συμπεριφορές τους. Ο χαρακτήρας του πολιτικού που επικράτησε στη χώρα, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, είναι, κυρίως, ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος, για τον οποίο η πολιτική δεν είναι λειτούργημα (προσφορά στα κοινά), ούτε καν επάγγελμα (μακάρι να ήταν), αλλά, κυρίως, ένα κομματικά διαμεσολαβημένο παιχνίδι καιροσκοπικής, αυτο-εξυπηρετικής ανέλιξης. Τα κόμματα κατέληξαν να είναι, πρωτίστως, εξουσιαστικοί μηχανισμοί εκμετάλλευσης των «κοινών» χάριν των «πελατών» τους.

Ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος προσεγγίζει την πολιτική κυρίως υπό το πρίσμα της δικής του πολιτικής επιβίωσης. Δεν νιώθει ότι δεσμεύεται από τη ρυθμιστική αρχή του κοινού καλού, δεν αισθάνεται ότι η πολιτική ύπαρξή του προϋποθέτει τη μετοχή του σε μια ευρύτερη θεσμική τάξη την οποία συν-υπηρετεί, ούτε υπάγει τη συμπεριφορά του σε κοινά αποδεκτούς κανόνες. Ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος έχει σμιλεύσει τον χαρακτήρα του σε αυτο-αναφερόμενες κομματικές γραφειοκρατίες, οι οποίες διακρίνονται περισσότερο για την τάση μεγέθυνσης της ισχύος τους και λιγότερο για την έμπρακτη προώθηση των όποιων αξιών τους.

Γιατί να απορεί κανείς που οι ηγέτες των δύο κομμάτων εξουσίας αδυνατούν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης; Πότε επέδειξαν συναινετική συμπεριφορά στο παρελθόν για να το κάνουν και τώρα; Οταν η καιροσκοπική πόλωση, ως το κατ’ εξοχήν μέσον διαφοροποίησης από τον αντίπαλό τους, είναι η κύρια δεξιότητα την οποία έμαθαν, πώς να δράσουν τώρα διαφορετικά; Η παραγωγική (και βιώσιμη) συναίνεση δεν καλλιεργείται από τη μια μέρα στην άλλη: απαιτεί την κατάλληλη γλώσσα, την αντίστοιχη νοο-τροπία, έναν τρόπο άσκησης πολιτικής προσανατολισμένο στην έννοια του «κοινού καλού». Αν αυτή την προδιάθεση συμπεριφοράς δεν την έμαθες ποτέ, πώς θα την αποκτήσεις ξαφνικά;

Σκεφτείτε: πόσο ρηξικέλευθος μπορεί να είναι ως πρωθυπουργός κάποιος που αποτελεί τον τρίτο γόνο πολιτικής δυναστείας, διετέλεσε επί δεκαετίες υπουργός του κόμματος που κυρίως ευθύνεται για τις πλείστες νοσηρές νοοτροπίες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία, και υποστηρίχθηκε εσωκομματικά από το πιο καθυστερημένο πολιτικά κομμάτι του κόμματός του;

Δείτε τον πρόσφατο ανασχηματισμό. Ακόμα και τη στιγμή που η χώρα καταρρέει, ο κ. Παπανδρέου διαιωνίζει την παράδοση των πολυπρόσωπων κυβερνήσεων ενδοκομματικών ισορροπιών (42 μέλη παρακαλώ, όταν η Πορτογαλία έχει 16!), διορίζοντας εμφανώς ακατάλληλα πρόσωπα με κριτήρια κάθε άλλο παρά ορθολογικά. Οταν η χώρα έχει τεράστιο πρόβλημα εσόδων, τους φόρους καλείται να συλλέξει κάποιος βαθυπράσινος κ. Οικονόμου, του οποίου η κύρια διάκριση μέχρι τώρα ήταν η ριζική διαφωνία του με το Μνημόνιο! Ατομα με μηδενικό έργο αλλά το «σωστό» επώνυμο (Γεννηματά) ή άτομα με τις κατάλληλες ενδοκομματικές διασυνδέσεις αλλά αποδεδειγμένα αρνητικό έργο σε παραγωγικά υπουργεία (Ξενογιαννακοπούλου) ανταμείβονται παραμένοντας υπουργοί!

Τι καινούργιο μπορεί να περιμένει κανείς από τον νέο υπουργό Οικονομικών; Αν η πολιτική ήταν αγώνας ρητορικής δεινότητας, ο κ. Βενιζέλος θα ήταν επαξίως νικητής. Μόνο που η πολιτική είναι ένα πολύ πιο απαιτητικό παιχνίδι. Η χώρα απεγνωσμένα χρειάζεται νέες πολιτικές συμπεριφορές, αλλά τι καινούργιο μπορεί να προσφέρει ένας ισορροπιστής-κρατιστής, του οποίου κύριο μέλημα στην πολιτική σταδιοδρομία του -άρα και στη διαμόρφωση του πολιτικού χαρακτήρα του- ήταν να προσφεύγει στην περίτεχνη κενολογία προκειμένου να αποφεύγει τις συγκρούσεις; Πότε ο κ. Βενιζέλος κατέστη φορέας νέων ιδεών και αντιλήψεων στον δημόσιο βίο; Με τι νεωτερικό ταύτισε το όνομά του; Πότε διακινδύνευσε κάτι; Με τι παθιάστηκε εκτός από τον εαυτό του;

Το κυρίαρχο ένστικτο της επιβίωσης θολώνει την κρίση νεωτερικών, υποτίθεται, πολιτικών. «Αν ήταν η 151η η δική μου ψήφος θα ψήφιζα το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, αλλά έχουμε κυβερνητική πλειοψηφία», δήλωσε ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Στην πιο κρίσιμη στιγμή στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας, ο πολιτικός χαρακτήρας του κ. Μητσοτάκη δεν του επιτρέπει να δει με την απαιτούμενη διαύγεια τον ρόλο του: θέτει την κομματική πειθαρχία πάνω από το εθνικό συμφέρον. Δεν νιώθει την υποχρέωση να συμπεριφερθεί ηγετικά: να δώσει το παράδειγμα πολιτικού θάρρους, να διακινδυνεύσει κάτι πολύτιμο γι’ αυτόν, να μας εμπνεύσει με μια «αντισυστημική» συμπεριφορά. Βλέπει την ψήφο του αριθμητικά, όχι ηθικο-πολιτικά. «Ζητήσαμε από τον κόσμο να υποβληθεί σε τεράστιες θυσίες που εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε», δήλωσε σε διεθνή εφημερίδα. Η αυτο-εξυπηρετική λογική των πολιτικάντηδων είναι τόσο στρεβλή που δεν αντιλαμβάνονται καν την υποκρισία τους. Επικρίνει τους άλλους για προσκόλληση στα συμφέροντά τους, τη στιγμή που ο ίδιος κάνει ακριβώς το ίδιο!

Ο χαρακτήρας δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας αλλά επίμοχθης κατεργασίας – παράγεται σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα και παράγει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αν η μοίρα των πολιτικών είναι ο χαρακτήρας τους, η μοίρα της χώρας είναι μάλλον αυτή που υποψιαζόμαστε…

Πηγή