Η Μάχη της Κρήτης | Το τέλος των επίλεκτων

09:26 18/5/2017 - Πηγή: zarpanews

Η μάχη της Κρήτης θεωρείται από τις σημαντικότερες μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με πολλές πρωτιές σε επιχειρησιακό επίπεδο, και μέχρι σήμερα ιστορικοί και όχι μόνο διερευνούν την επίδρασή της στην εξέλιξη του πολέμου.

Αρχικά εκτιμάτο ότι η εντυπωσιακή γερμανική επιχείρηση κατάληψης νησιού με αερομεταφερόμενες δυνάμεις ήταν προετοιμασία για μια ανάλογη επιχείρηση στη Βρετανία, την οποία ο Χίτλερ προσπαθούσε, ματαίως, επί μήνες να καταλάβει.

Ωστόσο από μεταγενέστερες μαρτυρίες φαίνεται ότι κάτι τέτοιο

όχι μόνο δεν ήταν στις σκέψεις των Γερμανών, αλλά σε κάποιο βαθμό υπαγορεύτηκε από τη νευρωτική ανάγκη της Λουφτβάφε (Luftwaffe) να εξιλεωθεί από την αποτυχία της μάχης της Αγγλίας με μια συντριπτική νίκη.

Σύμφωνα πάντως με τον διοικητή των αλεξιπτωτιστών, πτέραρχο Κουρτ Στούντεντ, που εισηγήθηκε την αεροπορική επίθεση στην Κρήτη, αυτή «απετέλει, κατά την γνώμι μου, το πρώτον βήμα της προελάσεως προς το Σουέζ με δεύτερον την Κύπρον (…)» (πηγή: Τάκης Ακρίτας «Οι Γερμανοί στην Κρήτη», Αθήνα, σελ. 65).

Ο ίδιος χαρακτηρίζει ορθή την άποψη των Βρετανών, σύμφωνα με την οποία «η ταχεία αντίστασίς των εις την Κρήτην έσωσε την Μέσην Ανατολήν από τον μεγάλον κίνδυνον ευρύτερων αεροπορικών επιχειρήσεων».

Ομως δεν συμμερίζεται την άποψη ότι «η μάχη της Κρήτης καθυστέρησε την έναρξιν της Γερμανικής επιθέσεως κατά της Ρωσίας και κατέστησεν αναγκαίαν την παράτασίν της κατά τον χειμώνα».

Προφανώς ο Στούντεντ ή δεν είχε στη διάθεσή του όλα τα δεδομένα των αποφάσεων του Χίτλερ ή προσπάθησε να αποσείσει τις ευθύνες του για την πρώτη μεγάλη ήττα των δυνάμεων του Αξονα στην Κρήτη.

Πάντως τώρα πια είναι γνωστό ότι η Γερμανία θέλησε να ελέγξει την Ελλάδα και γενικότερα τη βαλκανική «νότια πλευρά» πριν από την έναρξη της «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα» εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης.

Γι’ αυτό η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της κατάληψης των Βαλκανίων δεν μπορεί παρά να συνδέεται, έστω εν μέρει, με την παράταση μέσα στον χειμώνα της επίθεσης στη Σοβιετική Ενωση.

Από την πλευρά των Γερμανών φαίνεται ότι εκτίμησαν σωστά πως κατέχοντας την Κρήτη:

Απομάκρυναν τον κίνδυνο βρετανικών βομβαρδισμών των ρουμανικών πετρελαιοπηγών στο Πλοέστι, που ήταν ζωτικής σημασίας για τον γερμανικό εφοδιασμό.Να σημειωθεί ότι το αεροπορικό ταξίδι Πλοέστι-Ηράκλειο είναι συνολικά 1.122,70 μίλια και με τα Χανιά 1.038,59 μίλια και τα βρετανικά βομβαρδιστικά τύπου «Χάλιφαξ» είχαν μέγιστη ακτίνα δράσης, με φορτίο από βόμβες, 1.260 μιλίων.

Θα παρεμπόδιζαν το ισχυρό βρετανικό ναυτικό στην ανατολική Μεσόγειο.Ωστόσο η γερμανική αεροπορία «Λουφτβάφε» θα μπορούσε να ελέγξει αποτελεσματικά το Αιγαίο και από τις βάσεις της στην Ελλάδα, ενώ η κατάληψη της Μάλτας αντί της Κρήτης φαίνεται ότι θα πρόσφερε περισσότερα οφέλη.

Το δίλημμα «Κρήτη ή Μάλτα;» τέθηκε σε σύσκεψη που έγινε στις 21 Απριλίου 1941 στο Βερολίνο.

Εκεί ο Κουρτ Στούντεντ έχοντας τη σύμφωνη γνώμη του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Λουφτβάφε, Χέρμαν Γκέρινγκ, υποστήριξε την πρότασή του για επίθεση στην Κρήτη.

Τελευταίος μίλησε ο Χίτλερ και ανακοίνωσε την απόφασή του λέγοντας: «Θα υπάρχη αργότερα καιρός για την Μάλταν».

Φυσικά δεν μπορούσε τότε να φανταστεί ότι αυτή η επιλογή θα οδηγούσε στον αποδεκατισμό του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, με αποτέλεσμα στις 19 Ιουλίου, υποδεχόμενος τους παρασημοφορηθέντες της Κρήτης, να πει ότι «οι αλεξιπτωτισταί ανήκουν πια στο παρελθόν».

Αφησαν ανοχύρωτη την Κρήτη Από τον φωτογράφο του γερμανικού στρατού Peter Waxman.

Στις 25 Απριλίου η Ανώτατη Διοίκηση της Βέρμαχτ εξέδιδε τη διαταγή υπ’ αριθμό 28 για την επιχείρηση «Ερμής» (Merkur) στην Κρήτη.

Από την άλλη πλευρά οι Βρετανοί είχαν αναλάβει, έπειτα από αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης, από τον Νοέμβριο του 1940 την ασφάλεια της μεγαλονήσου.

Ωστόσο, παρά τις δημόσιες δηλώσεις του Τσόρτσιλ, «απασχολημένοι σε άλλα μέτωπα και κυρίως στην Αφρική, με τρομακτικές και πιεστικές ανάγκες σε στρατεύματα και πολεμικό υλικό, άφησαν ανοχύρωτη και ανοργάνωτη την Κρήτη. Κατά το εξάμηνο που πέρασε μέχρι τη γερμανική αεροεπίθεση άλλαξαν έξι Βρετανοί διοικητές του νησιού, χωρίς να ασχοληθούν ούτε καν με εκπόνηση αμυντικών σχεδίων. Εφόδια, πυρομαχικά και οπλισμό δεν έστειλαν» (Μάρκος Γ. Πολιουδάκης, «Η μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο», Αθήνα 1983, σελ. 19).

Τελικά τη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων ανέλαβε στις 30 Απριλίου ο Νεοζηλανδός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ και στις 20 Μαΐου ξεκίνησε η επίθεση.

Οπως φαίνεται και στον Πίνακα, τα λάθη των δύο πλευρών ήταν πολλά.

Ομως καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις υπερτερούσαν αριθμητικά, η πρώτη μέρα έληξε με μεγάλες απώλειες για τους Γερμανούς και αβέβαιη έκβαση.

Μάλιστα ο Στούντεντ, απογοητευμένος από την εξέλιξη των επιχειρήσεων, σκέφτηκε ακόμη και την αυτοκτονία.

Τις επόμενες ημέρες η κατάσταση άλλαξε. Σε αυτό συνετέλεσε καθοριστικά μια απόφαση του Στούντεντ, που επέτρεψε στις γερμανικές δυνάμεις να εκμεταλλευτούν ότι τα αεροδρόμια της Κρήτης δεν είχαν υπονομευτεί, καθ’ υπόδειξη της βρετανικής RAF, και να πατήσουν έδαφος…

Συγκεκριμένα ενώ αρχικά οι αλεξιπτωτιστές, βάσει του σχεδίου του Γκέρινγκ, έπεφταν ταυτόχρονα σε πολλούς στόχους και αντιμετωπίζονταν εύκολα στο έδαφος από τους συμμάχους, στη συνέχεια αποφασίστηκε να επικεντρωθούν στην κατάληψη ενός στόχου: του αεροδρομίου του Μάλεμε.

Το βράδυ της 22ας Μαΐου, εάν υπήρχε στοχευμένη κάλυψη του αεροδρομίου από τους συμμάχους, οι Γερμανοί θα υφίσταντο πανωλεθρία.

«Κατά την αποφασιστικήν αυτήν νύκτα της 22ας Μαΐου ο εχθρός έχασε την καλύτερη δυνατότητά του να αιχμαλωτίση όλους τους άνδρες μας προτού συγκεντρωθούν. Οι Νεοζηλανδοί επιχείρησαν μόνο μερικάς περιορισμένας επιθέσεις την νύκτα και το επόμενο πρωί» παραδέχτηκε ο Στούντεντ.

Μετά την κατάληψη του αεροδρομίου η έκβαση της μάχης είχε κριθεί, αφού άρχισε η αποβίβαση γερμανοϊταλικών δυνάμεων και εφοδίων.

Οι απώλειες για τους Συμμάχους ήταν: 3.500 νεκροί, 1.900 τραυματίες και 17.500 αιχμάλωτοι.

Οι Γερμανοί, σύμφωνα με δικά τους στοιχεία, είχαν 3.986 νεκρούς και αγνοούμενους, 2.594 τραυματίες, ενώ έχασαν 370 αεροπλάνα.

Σύμφωνα όμως με συμμαχικούς υπολογισμούς, οι γερμανικές απώλειες ξεπέρασαν τις 16.000.

Η κατάληψη της Κρήτης ήταν αναμφίβολα ένα εντυπωσιακό στρατιωτικό επίτευγμα των Γερμανών.

Ομως δεν είχε στρατηγικό αντίκρισμα αντίστοιχο των απωλειών τους, επιτρέποντας έτσι το συμπέρασμα ότι χάθηκαν τόσοι πολλοί για να κερδηθούν τόσο λίγα.

Κατά τον Τσόρτσιλ, ο Χέρμαν Γκέρινγκ, αρχηγός της Λουφτβάφε, «ήταν ηλίθιος», καθώς για μια «πύρρειο νίκη» θυσίασε «αναντικατάστατες δυνάμεις», με τις οποίες θα μπορούσε να είχε καταλάβει «την Κύπρο, το Ιράκ, τη Συρία, ίσως ακόμη και την Περσία».

Από την εξορία στον αγώνα κατά των κατακτητών

Από τα νησιά της εξορίας ένας μεγάλος αριθμός κομμουνιστών βρέθηκε στην Κρήτη και πήρε μέρος στη μάχη κατά των Γερμανών.

Ενα από τα ιστορικά στελέχη του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, ο αείμνηστος Πολύδωρος Δανιηλίδης στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Ο Πολύδωρος θυμάται» («Ιστορικές Εκδόσεις», 1990) αναφέρει ότι ομάδες εξόριστων από τη Φολέγανδρο, τη Μήλο και την Κίμωλο είχαν δραπετεύσει στην Κρήτη και πήραν μέρος στη μάχη.

«Οι Φολεγανδρίτες είχαν προλάβει και πήραν μέρος στις μάχες του Ηρακλείου, παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων αξιωματικών, κι έδειξαν μεγάλη γενναιότητα και τόλμη» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο Δανιηλίδης μαζί με τους Μάρκο Βαφειάδη, Δημήτρη Βλαντά, Λεωνίδα Στρίγκο, Μιχάλη Κλιάνη, Γιώργο Κοντοκώτσο και άλλο ένα άτομο (κατά τον ίδιο ονομαζόταν Θαλασσινός και ήταν υδραυλικός από την Καισαριανή, ενώ άλλες πηγές τον αναφέρουν ως Γιάννη Λαθουρά και Μιχάλη Λαθούλη) κατάφεραν, λίγο πριν καταλάβουν οι Γερμανοί την Κρήτη, να δραπετεύσουν από τη Γαύδο.

Στο ακριτικό νησί οι εξόριστοι δεν γνώριζαν τι συνέβαινε και, όπως αναφέρει ο Δανιηλίδης, «από τους πυκνούς βομβαρδισμούς της Κρήτης υποψιασθήκαμε ότι κάτι πρόκειται να γίνει, μια που λίγο πολύ μαθεύτηκε πως οι Γερμανοί κατέβηκαν στην Ελλάδα».

Οταν ξεκίνησε η μάχη της Κρήτης, οι Γερμανοί βομβάρδισαν και τη Γαύδο, ενώ κάποια στιγμή έφτασαν εκεί με βάρκες Νεοζηλανδοί στρατιώτες «που περιμαζέψαμε και περιποιηθήκαμε».

Εκμεταλλευόμενοι την αναστάτωση της μικρής δύναμης της Χωροφυλακής, οι 8 εξόριστοι μπήκαν, το βράδυ της 29ης προς 30ής Μαΐου, σε μια μικρή βάρκα και κατάφεραν να φτάσουν σε μια ακτή ανατολικά της Χώρας Σφακίων, κοντά στο Ροδάκινο.

Φτάνοντας χωρίστηκαν ανά δύο και κινήθηκαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, για να συναντηθούν, μερικές μέρες αργότερα, στο Ηράκλειο, όπου συγκρότησαν την οργάνωση Κρήτης με περίπου 400 άτομα και τότε αποφάσισαν να φύγουν «για την υπόλοιπη Ελλάδα, για να δουλέψουμε εκεί πια ενάντια στους κατακτητές».

Απάνθρωπα αντίποινα με θύματα τους άμαχους

Η Κρήτη βρέθηκε στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος στη διάρκεια της μάχης με τους Γερμανούς.

Η σημασία της αλλά και η πρωτόγνωρη επιχείρηση κατάληψης ενός νησιού με αερομεταφερόμενες δυνάμεις ήταν αρκετά, ώστε για περίπου μία εβδομάδα η μάχη της Κρήτης να κυριαρχεί στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων των ΗΠΑ και όχι μόνο.

«Οι πιο φανταστικές λυσσώδεις μάχες της Ιστορίας στο νησί της Κρήτης» είναι ένα από τα χαρακτηριστικά πρωτοσέλιδα εφημερίδας της Νέας Υόρκης εκείνων των ημερών («Plattsburqh Daily Press», 22 Μαΐου 1941).

«Οι Γερμανοί κερδίζουν έδαφος στην Κρήτη καθώς χιλιάδες στρατιώτες πέφτουν από τον ουρανό» είχε, μία μέρα νωρίτερα, πρωτοσέλιδο τίτλο η εφημερίδα «Ogdensburg Journal».

«Τα γερμανικά αερομεταφερόμενα στρατεύματα, που προσγειώθηκαν χθες στην Κρήτη, κατέλαβαν πολλά σημεία στρατηγικής σημασίας» έγραφε το τηλεγράφημα από το Βερολίνο του ειδησεογραφικού πρακτορείου «Ασοσιέιτεντ Πρες», που αναδημοσίευε η εφημερίδα.

Παρακάτω αναφερόταν ότι την πρώτη μέρα περίπου 1.500 Γερμανοί σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.

Ομως το βράδυ περίπου 3.000 αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να κατέβουν στο νησί.

Στο ρεπορτάζ αναδεικνύονταν ακόμα δύο στοιχεία:

Το ενδεχόμενο η επίθεση στην Κρήτη να ήταν μια δοκιμή για εισβολή στην Αγγλία.

Η καταγγελία των Βρετανών, μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού του Λονδίνου, ότι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές φορούσαν στολές Νεοζηλανδών «κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου».Η καταγγελία έγινε και στη Βουλή από τον Τσόρτσιλ.

Ομως οι Γερμανοί το αρνήθηκαν, ισχυριζόμενοι ότι δεν είχε νόημα να κάνουν κάτι τέτοιο, αφού οι προκαταρκτικοί βομβαρδισμοί «έκαψαν» το στοιχείο του αιφνιδιασμού («Ogdensburg Journal» 21.5.1941, σελ. 1).

Παράλληλα εκπρόσωπός τους δήλωσε ότι κάθε βάναυση ή παράνομη μεταχείριση Γερμανού αιχμαλώτου θα έφερνε αυστηρότερα αντίποινα.

Στην πραγματικότητα οι Γερμανοί φαίνεται ότι είχαν αρχίσει να αναζητούν άλλοθι για τις απίστευτες αγριότητες εναντίον αμάχων, που έκαναν αμέσως μετά την κατάληψη του νησιού λόγω των μεγάλων απωλειών τους.

Ο γερμανικός Τύπος αναγνωρίζει σήμερα αυτή την απάνθρωπη βία.

«Η αντίσταση των Κρητικών ατάκτων (αντάρτες) είχε αποτέλεσμα απάνθρωπα αντίποινα εναντίον αμάχων από τα γερμανικά στρατεύματα» έγραφε σε αφιέρωμα για τη Μάχη της Κρήτης η αυστριακή εφημερίδα με θέματα για την Αμυνα, «Der Soldat».

«Μέχρι τη συνθηκολόγηση των Γερμανών, τον Μάιο του 1945, δεκάδες χωριά καταστράφηκαν από τα αποκαλούμενα μέτρα αντιποίνων» έγραφε, στις 29.5.2016, σε αφιέρωμά της η Suddeutsche Zeitung ενώ και η «DIE WELT» ανέφερε (5.5.2016) ότι «οι Γερμανοί αξιωματικοί απάντησαν με αδυσώπητη σκληρότητα», διατάσσοντας εκτελέσεις και κάψιμο ολόκληρων χωριών.

Τις ίδιες μέρες ο Τύπος στην κατοχική Αθήνα αναμετέδιδε απλά όσες πληροφορίες διοχέτευε η ναζιστική προπαγάνδα.

Αρχικά στα δημοσιεύματα αποτυπωνόταν η αμηχανία των Γερμανών για τη μεγάλη αντίσταση που συναντούσαν.

«Επιφυλακτικότης εις Βερολίνον. Αι επιχειρήσεις εξελίσσονται μεθοδικώς» ήταν ένας χαρακτηριστικός τίτλος («Ακρόπολις» φ. 23.5.1941).

Σταδιακά όμως η κατάσταση αλλάζει και η γερμανική προπαγάνδα απαιτεί πανηγυρικά δημοσιεύματα, χωρίς να λείπουν και απαράδεκτες ανακοινώσεις, όπως αυτή του δωσίλογου πρωθυπουργού Τσολάκογλου που καλούσε τους Κρητικούς να δείξουν φιλοξενία «εις τους ανδρείους αντιπάλους»!

Πηγή :efsyn.gr