Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε έναν τοξικό άνθρωπο; Ο Χανιώτης ψυχολόγος Γιάννης Λύκος απαντά

08:43 17/3/2023 - Πηγή: zarpanews

Τοξικοί άνθρωποι. Υπάρχουν στη ζωή μας ή είναι ένας όρος που βγήκε από την κουλτούρα της σημερινής εποχής; Για την τοξικότητα που προέρχεται από τον περίγυρό μας, μίλησε ο Γιάννης Λύκος, ψυχολόγος, συστημικός ψυχοθεραπευτής και πρόεδρος του Συλλόγου Ψυχολόγων νομού Χανίων, στο Zarpa Radio 89,6 και την Ανδρονίκη Κοκοτσάκη.

Κλινικά ο όρος «τοξικός άνθρωπος» δεν υπάρχει

«Στον χώρο της ψυχικής υγείας, οι επαγγελματίες χρησιμοποιούν συνήθως δύο μεγάλα διαγνωστικά εγχειρίδια, το ένα της Ψυχιατρικής Αμερικάνικης

Ένωσης και το άλλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Μέσα σε αυτά τα εγχειρίδια δεν υπάρχει ο όρος “τοξικός άνθρωπος”, “τοξική σχέση”. Ο όρος “τοξικός άνθρωπος” δεν υποδηλώνει υποχρεωτικά άνθρωπο με κάποια ψυχική νόσο».

Τι σημαίνει ο όρος «τοξικός»

«Με μια σύντομη αναζήτηση στο internet θα βρούμε άπειρα αποτελέσματα του όρου “τοξικότητα”, με τα περισσότερα από τα άρθρα να αναφέρονται σε πολλές διαφορετικές προσωπικότητες. Με τα χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων που είναι τόσα πολλά, μερικές φορές και αλληλοσυγκρουόμενα, είναι σαν να χρησιμοποιούμε τον όρο “καλός” και “κακός” άνθρωπος. Ο όρος δηλαδή είναι πολύ γενικός για να είναι χρήσιμος.
Ο όρος “τοξικός άνθρωπος” εμφανίστηκε στην δεκαετία του 1990, με ένα βιβλίο που έβγαλε η δόκτωρ Λίλιαν Γκλας, στην Αμερική, που είχε ακριβώς αυτόν τον τίτλο, “τοξικοί άνθρωποι”.

Δημιουργείται μεγάλη δυσκολία με το να χαρακτηρίσουμε έτσι έναν άνθρωπο, καθώς “τοξικό” είναι συνήθως ένα υλικό, υποδηλώνεται δηλαδή έτσι ότι η “τοξικότητα” είναι μια μόνιμη ιδιότητα του ανθρώπου, κι όχι μια προσωρινή κατάσταση της σχέσης.

Με τον όρο “τοξικός” δηλαδή αναφερόμαστε σε μια δυσκολία που υπάρχει στη σχέση μας με έναν άνθρωπο, κι όταν τον αποκαλούμε “τοξικό” αποδίδουμε όλες τις ευθύνες σε εκείνον.

Έτσι, με τον όρο αυτό υπονοείται ότι εάν κάτι είναι τοξικό, το καθήκον μας είναι να αποτοξινωθούμε. Ενώ στην πραγματικότητα, εάν εκείνο το διάστημα έχω μια σχέση και αντιμετωπίζω δυσκολία στο να αποτοξινωθώ, σημαίνει ότι η δυσκολία αντικατοπτρίζει μόνο την παρούσα φάση, ενώ στο παρελθόν με τον άνθρωπο αυτόν ήμασταν καλά.

Ας περιοριστούμε σ’αυτή την συζήτηση στις ισότιμες σχέσεις, κι ας μην περιπλέξουμε τα πράγματα περισσότερο μιλώντας για σχέσεις όπου υπάρχει κάποια ανισότητα όπως πχ με το αφεντικό μας.

Άραγε σε πόσες σχέσεις υπήρξαμε εμείς το τοξικό πρόσωπο; Όλοι έχουμε το δυναμικό να είμαστε “τοξικοί”. Για παράδειγμα, όταν σε μια σχέση ένας άνθρωπος φροντίζει πολύ τον άλλον, νοιάζεται πολύ και προσέχει πολύ τον σύντροφό του, ίσως καταλήξει να γίνεται πιεστικός. Αυτό θα μπορούσε να βιωθεί ως τοξικότητα. Δεν προτιμώ τον όρο “τοξικός”. Ουσιαστικά ενοχοποιεί και δεν βοηθά πουθενά».

Η τοξικότητα είναι έμφυτη ή αποκτάται στην πορεία;

«Όσο είμαστε όλοι τοξικοί άνθρωποι, άλλο τόσο δεν υπάρχουν και τοξικοί άνθρωποι. Είναι μια τόσο γενική ταμπέλα, που δεν μας επιτρέπει να μιλήσουμε ειδικά. Κάτι πάει στραβά με τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Αλλά τι; Για να μπορέσουμε να δούμε τί είναι αυτό και να το διορθώσουμε, πρέπει η ταμπέλα που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι συγκεκριμένη.

Ο όρος “τοξικός” είναι τόσο ευρύς, που με μια αναζήτηση και διαβάζοντας άρθρα, διαπιστώνουμε ότι τα χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζουν, είναι χαρακτηριστικά που όλοι λίγο-πολύ έχουμε σε διάφορες φάσεις της ζωής μας. Μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες από το παρελθόν και δυσκολίες αντιμετώπισης καταστάσεων».

Απομακρυνόμαστε ή προσπαθούμε;

«Τι κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις; Επιλέγουμε να απομακρύνουμε έναν τέτοιο άνθρωπο από τη ζωή μας, ή καθόμαστε να βρούμε λύση; Αναζητούμε λύση. Βεβαίως δεν αναφερόμαστε σε σχέσεις βίαιες ή κακοποιητικές, που αγγίζουν τα άκρα. Όταν αναφερόμαστε σε μια σχέση χρησιμοποιόντας αφηγήσεις τύπου “θύτη-θύματος” περιοριζόμαστε πολύ στο τί μπορούμε να κάνουμε.

Εάν απευθυνθεί ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει δυσκολίες στη σχέση του, σε έναν ψυχολόγο ή άλλο ειδικό ψυχικής υγείας, ίσως βοηθηθεί στο πώς να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση και να αποφασίσει αν χρειάζεται να μείνει ή να φύγει από μια τέτοια σχέση. Δυστυχώς, όταν τέτοιες “τοξικές συμπεριφορές” προέρχονται από άτομα στον περίγυρό μας, στο οικογενειακό μας περιβάλλον, τότε η θέση μας είναι πολύ λεπτή.

Η κατάσταση των τελευταίων δύο δεκαετιών που επικρατεί στη χώρα μας έχει τόσο γρήγορους ρυθμούς αλλαγής, που απαιτούν διαρκείς προσαρμογές. Οι προσαρμογές αυτές σε οικογενειακό, κοινωνικό και σε ατομικό επίπεδο, για να γίνουν, απαιτούν τεράστια ποσά ενέργειας. Συνήθως εμείς οι άνθρωποι αντλούμε αυτή την ενέργεια, από την περίσσια ενέργειας που έχει η ψυχή μας. “Τοξικό” λοιπόν ίσως να είναι το συνολικό περιβάλλον αυτή την περίοδο, με τις τεράστιες δυσκολίες που δημιουργεί στην προσαρμογή μας».

Λίγα λόγια για τον Σύλλογο Ψυχολόγων Χανίων

«Ο Σύλλογος Ψυχολόγων Χανίων είναι επίσημα στον 5 χρόνο ζωής του, παρότι αποτελεί μια προσπάθεια δεκαετίας, με 50 περίπου μέλη πλέον. Αποτελεί μια προσπάθεια διαφύλαξης της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να συμβάλουμε στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των ψυχολόγων, να βελτιώσουμε την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, κι όσο μπορούμε να συμβάλλουμε στην επικαιροποιήση της νομοθεσίας. Να τονίσουμε εδώ ότι στην Ελλάδα μόνο 3 επαγγέλματα ψυχικής υγείας είναι νομικά ρυθμιζόμενα, χρειάζονται δηλαδή για την άσκησή τους “άδεια ασκήσεως επαγγέλματος”, κι αυτά είναι του ψυχιάτρου, του ψυχολόγου και του κοινωνικού λειτουργού.

Η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος προσδιορίζει το επίπεδο εκπαίδευσης που απαιτείται για την άσκηση του κάθε επαγγέλματος. Αν και στο χώρο της ψυχικής υγείας δραστηριοποιούνται κι άλλοι επαγγελματίες, η νομοθεσία δεν ορίζει γι’αυτούς τέτοιο ελάχιστο εκπαιδευτικό επίπεδο κι αυτή η παράλειψη, εγκυμονεί κινδύνους».

zarpanews.gr

The post Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε έναν τοξικό άνθρωπο; Ο Χανιώτης ψυχολόγος Γιάννης Λύκος απαντά appeared first on zarpanews.gr.