Το γλωσσάρι της ισότητας των φύλων

14:02 9/3/2022 - Πηγή: zarpanews

Όσα θα ήθελες να μάθεις, αλλά ντρέπεσαι να ρωτήσεις

Σεξισμός, παρενόχληση, έμφυλη βία, δυσφορία φύλου, ίντερσεξ, βιασμός. Τι σημαίνουν όλες αυτές οι λέξεις που ακούμε όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια στην καθημερινότητά μας, τι ρόλο παίζουν στη ζωή μας και πώς μπορούμε να τις εντάξουμε στο λεξιλόγιό μας με τον σωστό τρόπο;

Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου), αλλά και της κάθε ημέρας που μας επιτρέπει να πάμε ένα βήμα πιο κοντά στην ισότητα των φύλων και των ανθρώπων γενικότερα, ετοιμάσαμε ένα λεξικό, που φαίνεται να είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

Ισότητα Φύλων

Ως

ισότητα ορίζεται «η απόλαυση ίσων δικαιωμάτων και ίσης μεταχείρισης από άνδρες, γυναίκες, αγόρια και κορίτσια σε όλες τις πτυχές της ζωής».

Ωστόσο, στη διάρκεια των χρόνων μέχρι και σήμερα, η ισότητα των φύλων συνδέεται στενά με τα δικαιώματα των γυναικών και για να επιτευχθεί αυτή, θα πρέπει να εξαλειφθούν τα παρακάτω φαινόμενα:

Σεξισμός

Είναι η συστημική διάκριση και καταπίεση που υφίστανται όλα τα άτομα που δεν είναι άνδρες (και κυρίως οι γυναίκες και όσα άτομα «διαβάζονται» ως γυναίκες) με βάση το φύλο ή το σώμα τους και μόνο. Ο σεξισμός έχει «γεννηθεί» μέσα από την πατριαρχική δομή της κοινωνίας, η οποία βασίζεται στην ανωτερότητα του άνδρα και της αρρενωπότητας. Παράγωγα του αποτελούν η ομοφοβία, η αμφιφοβία και η τρανσφοβία. O σεξισμός αποτελεί ένα σύστημα καταπίεσης, που είναι ενσωματωμένο στους κυρίαρχους κοινωνικούς, πολιτισμικούς και οικονομικούς θεσμούς και πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτός στις μικρότερες εκφάνσεις του.

Πατριαρχία

Η πατριαρχία αποτελεί το σύστημα εκείνο, που ιστορικά οργανώνει και αναπαράγει σε κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο τις έμφυλες σχέσεις εξουσίας, τις άνισες και κυριαρχικές σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών φύλων, της επικράτησης μιας ανδροκρατικής αντίληψης εις βάρος των γυναικών και όσων δεν ταυτίζονται με αυτή.

Μισθολογικό χάσμα

Το μισθολογικό χάσμα των φύλων είναι η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών μεταξύ γυναικών και ανδρών. Βασίζεται στους μισθούς που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους, πριν αφαιρεθεί ο φόρος εισοδήματος και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σύμφωνα με έρευνα του 2019, η μέση διαφορά αμοιβών μεταξύ φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανερχόταν στο 14.1%, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό ήταν στο 10.4%. Το υψηλότερο ποσοστό τότε είχε η Εσθονία (21.7%) και το μικρότερο το Λουξεμβούργο (1.3%). Είναι μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις κατά των γυναικών στο χώρο εργασίας. Πάντως, ένα μικρότερο χάσμα αμοιβών σε μία χώρα δεν συνεπάγεται απαραίτητα και μεγαλύτερη ισότητα των φύλων.

Ανδροκεντρισμός

Πρόκειται για εκείνη τη θεώρηση του κόσμου, η οποία ανάγει την ανδρική ματιά και ερμηνεία ως καθολική για το σύνολο της ανθρωπότητας. Η ανδρική αντίληψη της πραγματικότητας και των κοινωνικών σχέσεων αποτελεί το σημείο αναφοράς και το μέτρο σύγκρισης για την ανθρώπινη εμπειρία, ενώ η γυναικεία παραβλέπεται, ή αποτελεί την «εξαίρεση», το «διαφορετικό» και το «ιδιαίτερο».

Mansplaining

Η διαδικασία, μέσω της οποίας ένας άντρας «εξηγεί» σε μια γυναίκα ένα θέμα που την αφορά άμεσα, χωρίς ο ίδιος να γνωρίζει το θέμα ή να έχει προσωπική εμπειρία.
Αορατότητα των γυναικών: Φαινόμενο, το οποίο αναφέρεται στην απουσία αναγνώρισης ή στη μεροληπτική απεικόνιση της συνεισφοράς των γυναικών στην κοινωνία. Η παράλειψη αυτή αφορά τις γυναίκες ως ενεργητικά υποκείμενα και συναντάται σε πολλαπλούς τομείς: στην εργασία, την πολιτική, την τέχνη, τον πολιτισμό.

Slut shaming

Η ταπείνωση μιας γυναίκας, της οποίας η σεξουαλικότητα δεν ακολουθεί το στενό πατριαρχικό μοντέλο. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της διαπόμπευσης είναι ότι στα μάτια κάποιου κόσμου, η σεξουαλικότητα μιας γυναίκας (ή/και τα ρούχα που φοράει) μπορεί να αντιμετωπιστεί ως αίτιο μιας επίθεσης. Αρκετός κόσμος πιστεύει ακόμη πως στην περίπτωση π.χ. ενός βιασμού παίζει ρόλο τι έκανε ή τι φορούσε το θύμα, ενώ ΤΟ ΜΟΝΟ πράγμα που παίζει ρόλο στην πραγματικότητα είναι οι πράξεις του βιαστή.

Σεξουαλική παρενόχληση

Οποιαδήποτε μη επιθυμητή λεκτική ή σωματική συμπεριφορά με σεξουαλικό κίνητρο, η οποία θεωρείται προσβλητική από την/τον αποδέκτη. Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να λάβει χώρα στο εργασιακό περιβάλλον, σε χώρους εκπαίδευσης, αθλητισμού, θρησκευτικής λατρείας, σε κοινωνικά ιδρύματα, καθώς και σε οποιοδήποτε τομέα της κοινωνικής ζωής, όπου η ιεραρχία και οι σχέσεις εξουσίας μπορούν να αποτελουύν παράγοντες ευαλωτότητας και θυματοποίησης. Δράστες στο χώρο εργασίας μπορεί να είναι εργοδότες, προϊστάμενοι ή συνάδελφοι. Η συστηματική και κατ’ εξακολούθηση σεξουαλική παρενόχληση έχει σοβαρές ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου που την υφίσταται. Δημιουργεί ανασφαλές, αβέβαιο και επικίνδυνο εργασιακό περιβάλλον, καθώς συντελεί στη δημιουργία κλίματος ντροπής, αμηχανίας, περιορισμού, ακόμα και ταπείνωσης ή εχθρικότητας, που γίνεται ασφυκτικό για το παρενοχλούμενο άτομο. Συχνά αυτοί που ασκούν σεξουαλική παρενόχληση, χρησιμοποιούν την απόρριψη ή την αποδοχή της συμπεριφοράς τους, για να επηρεάσουν την πρόσβαση του παρενοχλούμενου ατόμου στην επαγγελματική κατάρτιση, στη συνέχιση της απασχόλησης, στην προαγωγή, στο μισθό ή στις συνθήκες εργασίας.

Σεξουαλική εκμετάλλευση

Εδώ εντάσσεται η εξαναγκαστική πορνεία ή η ανταλλαγή σεξουαλικής χάρης με υλικά αγαθά, υπηρεσίες και υποστήριξη. Ως επί το πλείστον, τα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι γυναίκες και νεαρά κορίτσια, αλλά και έφηβα αγόρια, που δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές βιοτικές τους ανάγκες. Στόχος αυτής της μορφής έμφυλης βίας είναι η εξασφάλιση (οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού) κέρδους από το θύμα. Συχνά ο θύτης καταχράται τη θέση και την εξουσία του, αλλά και την ευαλωτότητα ή την εμπιστοσύνη του θύματος.

Εξαναγκαστικός και πρόωρος γάμος

Ο εξαναγκαστικός γάμος είναι οποιοσδήποτε γάμος, ο οποίος διεξάγεται χωρίς την πλήρη συναίνεση και των δύο μερών. Συνήθως κατά την τέλεσή του χρησιμοποιείται πίεση για να καμφθεί η θέληση του ενός ατόμου. Σχετικά με τον πρόωρο γάμο, είναι η μορφή που συμπεριλαμβάνει ένα άτομο μικρότερο των 18 ετών. Οι περισσότεροι πρόωροι γάμοι έχουν τη συγκατάθεση των γονέων.

Εμπορία ανθρώπων (human trafficking)

Τo human trafficking είναι ένα ειδεχθές έγκλημα έμφυλης βίας, που παραβιάζει την έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μέσω βίας, απειλών, απαγωγών, εξαναγκασμού, αλλά και εξαπάτησης και κατάχρησης της ευάλωτης θέσης του άλλου προσώπου, εκατομμύρια άνθρωποι (κυρίως γυναίκες και παιδιά) στρατολογούνται, ξεριζώνονται από τις εστίες τους, κρατούνται έγκλειστοι/ες, διακινούνται σαν να ήταν εμπορεύματα, με ένα και μοναδικό σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση. Το καθεστώς εξαναγκαστικής πορνείας ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, η αναγκαστική εργασία, η αναγκαστική επαιτεία, το καθεστώς δουλείας ή παρόμοιων με αυτήν πρακτικών, οι εξαναγκαστικοί γάμοι παιδιών, αλλά και η αφαίρεση σωματικών οργάνων, αποτελούν μορφές της εμπορίας ανθρώπων.
Βιασμός: Ο εξαναγκασμός ατόμου χωρίς την ελεύθερη, εκούσια και αβίαστη συναίνεσή του, σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή ανοχή τέτοιας πράξης, καθώς και η εν γένει τέλεση γενετήσιας πράξης χωρίς τη συναίνεσή του.

Γυναικοκτονία

Πρόκειται για ανθρωποκτονία γυναικών από πρόθεση, επειδή είναι γυναίκες. Συνιστά ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας. Διαπράττεται με κίνητρο την άσκηση κοινωνικού ελέγχου στα σώματα, αλλά και στις επιλογές των γυναικών. Στην ουσία, οι γυναικοκτονίες είναι εγκλήματα που στηρίζονται στις βαθιά εμπεδωμένες κοινωνικές αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες πρέπει να είναι υποτελείς στην ανδρική εξουσία, ενώ δυνητικά μπορούν να «τιμωρηθούν» και να «σωφρονιστούν» μέσω της βίας. Δράστης – στην πλειοψηφία των περιπτώσεων – είναι ο (πρώην ή νυν) σύζυγος ή σύντροφος. Συνήθως, ο δράστης είχε μακροχρόνια κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στη σύζυγο, που είναι συχνά σε θέση οικονομικής αδυναμίας. Η γυναικοκτονία συνιστά διακριτό αδίκημα, που παλιότερα συγκαλύπτονταν πίσω από τον όρο «έγκλημα τιμής» και αργότερα από τον όρο «έγκλημα πάθους». Καταγράφηκε για πρώτη φορά ως όρος το 1976 από την κοινωνιολόγο Νταϊάνα Ράσελ και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο “Femicide: the politics of woman killing”, μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν η εγκληματολόγος Τζιλ Ράντφορντ και η κοινωνιολόγος Νταϊάνα Ράσελ.

gazzetta.gr

The post Το γλωσσάρι της ισότητας των φύλων appeared first on zarpanews.gr.