Φυματίωση: Εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία

18:06 10/12/2019 - Πηγή: News 24|7

Μπορεί για πολλούς από εμάς η φυματίωση να αποτελεί μία ξεχασμένη νόσο του παρελθόντος, όμως στην πραγματικότητα ποτέ δεν εξαλείφτηκε αποτελώντας μια πραγματική απειλή για τη δημόσια υγεία. Μάλιστα οι προσφυγικές ροές ενέτειναν το πρόβλημα χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι αποδίδονται στους πρόσφυγες τα κρούσματα. Σημειώνεται ότι το 2018 καταγράφηκαν από τον ΕΟΔΥ 432 κρούσματα εκ των οποίων περίπου τα μισά ήταν σε μη γηγενείς πληθυσμούς.

Η φυματίωση είναι μεταδοτική βακτηριδιακή ασθένεια που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Συχνότερα προσβάλλει τους πνεύμονες και μεταδίδεται μέσω εισπνοής μικροσκοπικών σταγονιδίων που περιέχουν το. Υπολογίζεται ότι περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης.

Με την ευκαιρία του 28ου Πανελληνίου Πνευμονολογικού Συνεδρίου, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) θεωρεί υποχρέωσή της να επιστήσει την προσοχή σε ένα μείζον πρόβλημα που εξακολουθεί να απειλεί τη δημόσια υγεία, τη φυματίωση και τον ορατό κίνδυνο περαιτέρω όξυνσής του τα επόμενα χρόνια, δεδομένων των αυξημένων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών που αντιμετωπίζει η χώρα μας.

Όπως σημειώνει ο κ. Μόσχος Χαράλαμπος, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος,Επιμελητής Α΄ Γ.Ν.Ν.Θ.Α..≪Η Σωτηρία≫, Ταμίας της Ε.Π.Ε., παρότι η συντριπτική πλειοψηφία -το 90%- όσων προσβληθούν από το μυκοβακτηρίδιο δεν πρόκειται ποτέ να αναπτύξει ενεργό νόσο, παρόλ’ αυτά αποτελούν «δεξαμενή» νέων περιστατικών ενεργού φυματίωσης. Μόνο το 2018, υπολογίζεται ότι σημειώθηκαν 10 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις και 1,5 εκατομμύριο θάνατοι από φυματίωση.

Η φυματίωση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ, το 2018 δηλώθηκαν 432 νέες περιπτώσεις φυματίωσης, 218 εκ των οποίων σε μη γηγενείς, με την επίπτωση του νοσήματος να υπολογίζεται σε 4,05 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού. Δυστυχώς, στη χώρα μας παρατηρείται διαχρονικά σοβαρή υποδήλωση του νοσήματος. Με βάση τα αποτελέσματα επιστημονικών μελετών, η πραγματική επίπτωση της φυματίωσης στην Ελλάδα υπολογίζεται τουλάχιστον τριπλάσια έως πενταπλάσια της δηλούμενης.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της αύξησης του αριθμού και της μακρόχρονης παραμονής των προσφύγων/μεταναστών σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου δέχτηκαν σημαντική πίεση και ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό περιστατικών φυματίωσης, μερικά από τα οποία αφορούσαν πολυανθεκτικές μορφές της νόσου. Η διαχείριση των περιστατικών αυτών ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, λόγω της έλλειψης κλινικής εμπειρίας και κατάλληλων υποδομών για τη διάγνωση και νοσηλεία τους στα σημεία εισόδου της χώρας.

Επιπλέον, η διάγνωση περιστατικών φυματίωσης, λόγω της αερογενούς μετάδοσης και του στίγματος που ακολουθεί το νόσημα, είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία, ακόμη και στην ιατρική κοινότητα, καθώς δεν υπήρχε ούτε εξοικείωση με το αντικείμενο ούτε κατάλληλη εκπαίδευση. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, ο προσυμπτωματικός έλεγχος για φυματίωση προσφύγων, μεταναστών και άλλων ευάλωτων ομάδων είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αποσπασματικός, ανεπαρκής και ελλιπώς σχεδιασμένος.

Η πρόσβαση σε υπηρεσίες διάγνωσης της φυματίωσης και ελέγχου της ευαισθησίας του μυκοβακτηριδίου στα αντιφυματικά φάρμακα περιορισμένη, ιδιαίτερα στα νοσηλευτικά ιδρύματα της περιφέρειας που εξυπηρετούν ευάλωτους πληθυσμούς, όπως αυτός των νεο-εισερχομένων προσφύγων και μεταναστών. Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότεροι ασθενείς να διαγιγνώσκονται με σημαντική καθυστέρηση, με εκτεταμένη φυματίωση και έχοντας ήδη διασπείρει τη νόσο σε βαθμό που ο περιορισμός της να μην είναι εφικτός, ενώ άγνωστος αριθμός ασθενών να παραμένει χωρίς διάγνωση και θεραπεία.

Σημαντικότατο πρόβλημα στην αντιμετώπιση και τον έλεγχο της φυματίωσης στη χώρα μας αποτελεί επίσης η απουσία κατάλληλων συνθηκών νοσηλείας, υπό αναπνευστική απομόνωση, των μεταδοτικών ασθενών με φυματίωση στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας. Επιπλέον, οι σοβαρές ελλείψεις και καθυστερήσεις στην προμήθεια των αντιφυματικών φαρμάκων, ιδίως των νεότερων, τα οποία ενδείκνυνται για τη θεραπεία πολυανθεκτικής και εξαιρετικά ανθεκτικής φυματίωσης, έχουν αποτέλεσμα επικίνδυνες καθυστερήσεις στην έναρξη και διακοπές της αντιφυματικής θεραπείας, που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο ασθενείς και προσωπικό.

Σημαντικός αριθμός ασθενών με ενεργό φυματίωση που ξεκινούν αντιφυματική αγωγή διακόπτουν από μόνοι τους τη θεραπεία και χάνονται από την παρακολούθηση, με κίνδυνο δημιουργίας και διασποράς ανθεκτικών στελεχών στην κοινότητα, ενώ απουσιάζουν πλήρως προγράμματα άμεσα εποπτευόμενης θεραπείας (DOT), με στόχο τη βελτίωση της συμμόρφωσης ευάλωτων ομάδων ασθενών στην αντιφυματική θεραπεία.

Το κυριότερο όμως εμπόδιο για τον έλεγχο της φυματίωσης στη χώρα μας αποτελεί η έλλειψη Εθνικού Προγράμματος για τη Φυματίωση.